Nước tiểu vàng đậm là dấu hiệu gì

Ngoài việc mất nước, có một số nguyên nhân khác gây ra nước tiểu đậm màu và “chỉ điểm” một số rối loạn tiềm ẩn của cơ thể, thậm chí có thể ở mức độ nghiêm trọng.

Điểm mặt một số nguyên nhân

Alkapton niệu: Đây là một căn bệnh di truyền hiếm gặp do sự tích tụ acid homogentisic trong cơ thể. Cơ thể không có khả năng chuyển đổi tyrosine (là một amino acid) thành dẫn chất, cuối cùng dẫn đến chứng alkapton niệu vì cơ thể thiếu một enzym quan trọng.

Thiếu máu: Có nhiều nguyên nhân gây thiếu máu khác nhau. Thiếu máu tán huyết do sự phân hủy của các tế bào hồng cầu. Điều này có thể dẫn đến sự hình thành  nước tiểu màu đỏ hoặc màu tối với các dấu vết của máu trong các mẫu nước tiểu.

Bệnh Porphyria: Một rối loạn liên quan đến bệnh máu di truyền hiếm gặp gây ra một khiếm khuyết trong tổng hợp hemoglobin. Các triệu chứng của tình trạng này thường bao gồm đau bụng, nhạy cảm với ánh sáng, có thể co giật và rối loạn tâm thần.

Nhiễm trùng đường tiết niệu: Nhiễm trùng đường tiết niệu có thể làm cho nước tiểu chuyển màu bất thường, có thể trông sẫm màu hơn. Nhiễm trùng đường tiết niệu thường do vi khuẩn hoặc nhiễm nấm và thường gặp ở phụ nữ nhiều hơn nam giới.

Bệnh lý gan: Nếu nước tiểu màu đậm và da hoặc mắt có màu vàng, đó là biểu hiện bệnh lý của gan như bệnh viêm gan do virut, viêm gan do rượu, xơ gan... Xơ gan là một loại bệnh gan trong đó mô sẹo bắt đầu chiếm lấy nhu mô gan lành, khiến gan không thể hoạt động bình thường.

Viêm gan virut có thể gây nước tiểu đậm màu.

Mất nước: Khi cung cấp đủ nước cho cơ thể, nước tiểu có màu vàng nhạt hoặc thậm chí trong đến gần như không màu. Cơ thể càng mất nước, nước tiểu càng đậm màu. Dấu hiệu của sự mất nước nghiêm trọng bao gồm cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt hoặc thậm chí mờ mắt.

Sỏi mật: Sỏi mật thường hình thành từ cholesterol trong túi mật. Cùng với nước tiểu đậm màu, người bệnh cũng có thể bị đau bụng, sốt, ngứa da và vàng da.

Sự tắc nghẽn ống dẫn mật: Các ống dẫn mật mang mật đổ vào ruột để hỗ trợ tiêu hóa. Nếu những ống dẫn này bị tắc, nước tiểu của bạn sẽ không chỉ xuất hiện màu tối, mà bạn cũng sẽ gặp phải các vấn đề về tiêu hóa.

Do nhiệt độ quá cao: Bị tác động nhiệt quá mức (nắng nóng), do tiếp xúc với ánh nắng mặt trời kéo dài hoặc ở môi trường nhiệt độ quá nóng có thể tăng tốc độ mất nước của cơ thể, dẫn đến nước tiểu đậm màu hoặc các tình trạng khác của cơ thể như ngất xỉu...

Nhiễm Chlamydia: Chlamydia là một bệnh lây truyền qua đường tình dục cần điều trị ngay lập tức nhằm ngăn các biến chứng khác có thể phát sinh, trong đó có nước tiểu đậm màu.

Sỏi bàng quang: Sỏi bàng quang có thể gây tổn thương bàng quang hoặc thậm chí dẫn đến tắc nghẽn đường tiết niệu, trong đó có dấu hiệu nước tiểu đậm màu.

Viêm tụy cấp: Viêm tuyến tụy sẽ dẫn đến đau và sưng ở phía trên bên trái của bụng, cùng với buồn nôn, ợ hơi và nước tiểu đậm màu.

Do thực phẩm: Một số loại thực phẩm sau khi ăn có thể thay đổi màu nước tiểu. Việc bổ sung chất tạo màu như anthocyanin và curcumin trong thực phẩm cũng có thể dẫn đến nước tiểu đậm màu.

Nguyên nhân do thuốc: Một số hóa chất được tìm thấy trong các loại thuốc thông thường có thể góp phần làm cho nước tiểu đậm màu. Chúng bao gồm iốt, thuốc chống sốt rét, ngộ độc phenol và methocarbamol. Một số vitamin bổ sung cũng có thể dẫn đến nước tiểu đậm màu.

Nước tiểu đậm màu vào buổi sáng: Nguyên nhân thường gặp nhất là do thiếu nước. Trong khi ngủ, cơ thể không được cung cấp chất lỏng, có thể làm cho nước tiểu bị đặc hơn. Vì vậy, lần đi tiểu đầu tiên vào buổi sáng sẽ xuất hiện màu sẫm hơn và dần dần trở lại bình thường khi đã uống nhiều chất lỏng trong suốt cả ngày.

Nước tiểu đậm màu trong thai kỳ: Trong thai kỳ, nước tiểu đậm màu cũng có thể là kết quả của việc thiếu nước, đặc biệt là vì phụ nữ mang thai cần nhiều chất lỏng hơn phụ nữ không mang thai. Thiếu nước cũng có thể do bệnh ốm nghén và nôn nhiều, là triệu chứng phổ biến trong thai kỳ.

Điều trị và phòng ngừa nước tiểu đậm màu

Khi thấy nước tiểu đậm màu, bạn có thể thực hiện các bước sau đây:

Trước hết, hãy xem xét những loại thực phẩm đã ăn gần đây, loại thuốc nào đang uống và bạn có uống nước thường xuyên hay không. Thực phẩm, thiếu nước và các thuốc đang dùng là 3 nguyên nhân thường gặp gây ra nước tiểu đậm màu và cũng là các nguyên nhân mà bạn có thể dễ dàng tự giải quyết. Nếu không tìm thấy các nguyên nhân nêu trên, có thể gặp bác sĩ để khám và làm các xét nghiệm phát hiện nguyên nhân.

Uống đủ nước để tránh tình trạng cơ thể mất nước gây nước tiểu đậm màu.

Điều trị dấu hiệu nước tiểu đậm màu phụ thuộc vào nguyên nhân. Ví dụ, điều trị bệnh gan, sỏi bàng quang hoặc viêm tụy cấp... Tất cả các nguyên nhân đều có những cách điều trị cụ thể mà bác sĩ của bạn sẽ chỉ định và giải thích cho bạn.

Để ngăn ngừa nước tiểu đậm màu, bạn có thể thực hiện các khuyến cáo sau:

Việc đầu tiên phải bù đủ nước. Lối sống lành mạnh và ngăn chặn các nguyên nhân khác có thể góp phần cải thiện tình trạng nước tiểu đậm màu. Điều này liên quan đến việc giảm nguy cơ nhiễm trùng, cùng với việc giữ cho gan khỏe mạnh bằng cách ăn uống tốt, tập thể dục đều đặn và giảm lượng rượu bia.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nên đi khám bác sĩ ngay nếu thấy có máu trong nước tiểu vì đây có thể là dấu hiệu của ung thư hoặc sỏi tiết niệu.

Nếu bạn uống đủ nước nhưng nước tiểu vẫn còn đậm màu, bạn cũng nên đi khám bác sĩ.

Cuối cùng, nếu có cảm giác đau hoặc vàng da đi kèm với nước tiểu đậm màu, bạn phải gặp bác sĩ ngay lập tức.

BS. Hải Lê

Màu sắc của nước tiểu sẽ giúp cho bạn biết được chính xác tình hình sức khỏe của mình, có khỏe mạnh hay gặp phải những vấn đề bệnh lý nguy hiểm. Nước tiểu vàng là bình thường hay là biểu hiện của bệnh? Hãy cùng tìm hiểu ngay dưới đây.

Thế nào là nước tiểu bình thường?

Nước tiểu được sản xuất ở trong thận, lượng chất lỏng dư thừa được thận lọc ở bên trong cơ thể sẽ thải ra ngoài qua nước tiểu.

Bình thường nước tiểu tự nhiên có màu vàng nhạt, do quá trình bài tiết một chất trong máu. Do vậy nước tiểu ở người khỏe mạnh, bình thường sẽ có màu vàng nhạt, được thể hiện qua việc bạn uống đủ nước, và mọi hoạt động của cơ thể diễn ra bình thường, không có vấn đề gì đáng lo ngại.

Nước tiểu bình thường sẽ có màu vàng nhạt

Tuy nhiên, có nhiều người bình thường khỏe mạnh, nhưng đôi khi lại gặp phải tình trạng nước tiểu có màu vàng đậm. Vậy nước tiểu màu vàng đậm có phải là biểu hiện nguy hiểm của bệnh hay không?

Nước tiểu vàng là bệnh gì?

Theo các bác sĩ chuyên khoa, nước tiểu vàng không loại trừ là biểu hiện của bệnh lý, hoặc cũng có thể chỉ là do một số nguyên nhân khách quan.

Nguyên nhân khách quan

Uống không đủ nước: là nguyên nhân thường thấy nhất, sẽ khiến cho lượng nước tiểu vàng đậm, là do chúng ta đã không uống đủ nước hàng ngày. Lượng nước không đủ sẽ không thể lọc hết những chất bên trong đường tiết  niệu. Để khắc phục tình trạng trên bạn chỉ cần uống thêm nước mỗi ngày. Lượng nước trung bình nạp vào cơ thể hàng ngày được khuyến cáo khuyên dùng từ 1.5 đến 2 lít nước.

Uống thiếu nước hàng ngày cũng có thể khiến cho nước tiểu bị vàng

Do thực phẩm ăn uống hàng ngày: các loại thực phẩm mà chúng ta ăn hàng ngày có ảnh hưởng tới màu sắc của nước tiểu. Bởi vì khi ăn nhiều thực phẩm có chứa dầu, gia vị và thịt, thì nước tiểu sẽ có màu vàng đục, đồng thời những thực phẩm rất quen thuộc hàng ngày như củ cải đường, nước cam, rượu bia cũng sẽ làm cho nước tiểu không như màu bình thường. Chúng sẽ trở lại bình thường nếu như bạn thay đổi khẩu phần ăn hợp lý.

Do sử dụng thuốc: một số loại thuốc có chứa phốt pho, sẽ dẫn đến hiện tượng nước tiểu vàng đậm, như một số thuốc điều trị bệnh đái tháo đường, vitamin B, vitamin C.

Biểu hiện của bệnh lý

Ngoài ra, nước tiểu vàng đậm còn là dấu hiệu cho thấy bạn gặp phải những căn bệnh như:

Nhiễm trùng đường tiết  niệu: Do vi khuẩn hoặc virut xâm nhập, gây tổn thương, gây bệnh bên trong đường tiết niệu, làm cho nước tiểu chuyển sang màu vàng đậm. Bên cạnh đó, khi bị nhiễm trùng đường tiết niệu, người bệnh sẽ thấy xuất hiện những dấu hiệu kèm theo nhức đau, nóng rát khi đi tiểu.

Nhiễm trùng đường tiết niệu cũng có thể gây nước tiểu vàng

Viêm niệu đạo do lậu Chlamydia: Vi khuẩn lậu gây ra dấu hiệu nước tiểu màu vàng đậm, và người bệnh sẽ thấy những triệu chứng khác như tiểu rắt, tiểu buốt, đau hông lưng kèm theo sốt, thậm chí đi tiểu ra mủ. Khi thấy những dấu hiệu bất thường trên,tốt nhất bạn nên đến bệnh viện, để được bác sĩ thăm khám và có hướng điều trị phù hợp.

Tiểu dưỡng chấp: Bệnh này là do có đường rò từ hệ thống mạch bạch huyết vào đường tiết niệu, làm cho có dưỡng chấp trong nước tiểu, dưỡng chấp là chất có trong hệ thống mạch bạch huyết, thành phần chủ yếu là lipid.

Tiểu phosphate: Nước tiểu màu vàng đậm hay trắng nhờ, là do có nhiều phosphate bài tiết trong nước tiểu. Tuy nhiên nếu hiện tượng này kéo dài rất có thể là do đã uống ít nước, dễ bị sỏi thận do tinh thể phosphate lắng đọng.

Những màu nước tiểu thường gặp

Nếu như nước tiểu có màu khác với màu vàng nhạt, thì bạn cũng không nên lo lắng quá, tuy nhiên cũng không nên chủ quan.

Nước tiểu có màu khác thường là dấu hiệu không nên chủ quan

Màu trong suốt: Nước tiểu trong suốt cho thấy bạn đang uống nhiều hơn lượng nước được khuyến cáo hàng ngày. Mặc dù uống nhiều nước là tốt, nhưng uống quá nhiều nước có thể ảnh hưởng đến chất điện giải của cơ thể.  Trường hợp này bạn cần phải cắt giảm lượng nước uống.

Màu vàng đến màu hổ phách: Màu của nước tiểu điển hình là vàng nhạt và hổ phách. Các sắc tố urochrom tự nhiên trong nước tiểu trở nên loãng hơn khi bạn uống nước. Máu có nhiều vitamin B khiến nước tiểu chuyển sang màu vàng neon.

Đỏ hoặc hồng: Nước tiểu có thể màu đỏ hoặc hồng nếu khi ăn trái cây có sắc tố hồng hoặc đỏ tươi tự nhiên, chẳng hạn củ cải, cây đại hoàng, quả việt quất. Một số vấn đề sức khỏe khiến nước tiểu có máu như tiền liệt tuyến, sỏi thận, khối u trong bàng quang và thận.

Nước tiểu màu cam: Nước tiểu của bạn màu cam là do mất nước, các vấn đề với ống mật hoặc gan. Vàng da ở người trưởng thành cũng có thể khiến nước tiểu màu cam.

Nước tiểu màu xanh hoặc xanh lá cây: Nước tiểu màu xanh hoặc xanh lá cây có thể do màu thực phẩm, thuốc nhuộm được sử dụng trong các xét nghiệm y tế ở thận hoặc bàng quang.

Tình trạng nhiễm khuẩn pseudomonas aeruginosa cũng có thể khiến nước tiểu có màu xanh, xanh lá cây hoặc chàm tím.

Nước tiểu đục: Nước tiểu đục có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc một số bệnh mạn tính, bệnh thận. Trong một số trường hợp, nước tiểu đục do cơ thể mất nước.

Khi nước tiểu đục lại có bọt hoặc bong bóng, bạn có thể đang bị viêm phổi, bệnh crohn hoặc viêm túi thừa.

Màu nâu tối: Trong hầu hết trường hợp, nước tiểu có màu nâu sẫm là dấu hiệu cơ thể bị mất nước hoặc bệnh gan.

Màu sắc của nước tiểu biểu hiện cách thức sinh hoạt, ăn uống không điều độ. Hoặc cũng có thể là dấu hiệu bệnh lý của cơ thể. Do đó bạn không nên chủ quan. Hãy đi khám bác sĩ, nếu như có những dấu hiệu nặng hoặc ngoài tầm kiểm soát.