Dấu hiệu đi ngoài ở trẻ sơ sinh
|
Không dễ để nhận biết các dấu hiệu trẻ sơ sinh bị tiêu chảy, vì trong giai đoạn đầu đời, phân của bé thường mềm và chứa nhiều chất lỏng. Nếu không phát hiện xử lý kịp thời, bé sẽ bị xuống cân nhanh chóng và bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Bài viết dưới đây sẽ giúp mẹ hiểu rõ những nguyên nhân và dấu hiệu trẻ sơ sinh bị tiêu chảy thường gặp để sớm tìm ra cách xử lý Show Nguyên nhân gây tiêu chảy ở trẻ sơ sinh thường gặpBất dung nạp lactose: Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng chính của trẻ sơ sinh, tuy nhiên có thể do sữa mẹ không đủ để cung cấp nên trẻ phải được chuyển sang uống sữa công thức. Bản chất sữa công thức kết hợp nhiều chất mà dạ dày bé còn non nớt, không thể dung nạp được dẫn đến tình trạng tiêu chảy. Điển hình nhất là tình trạng bất dung nạp lactose. Chế độ ăn của người mẹ đang cho con bú ảnh hưởng đến tiêu hóa của của trẻ sơ sinh. Vì vậy, tiêu chảy ở trẻ sơ sinh cũng có thể xuất phát từ mẹ. Nếu người mẹ ăn thực phẩm cay nóng hoặc ăn, uống những thực phẩm chứa caffein thì trẻ bú mẹ có thể bị tiêu chảy. Thuốc kháng sinh: Tiêu chảy là một tác dụng phụ thường gặp của nhiều loại kháng sinh. Trẻ có thể bị tiêu chảy do đang mắc một bệnh khác và phải uống kháng sinh hoặc do người mẹ đang uống kháng sinh nhưng vẫn cho con bú. Tiêu chảy do thuốc kháng sinh có thể kết thúc sau 2 – 3 ngày khi dừng uống thuốc. Nhiễm khuẩn đường ruột: Trẻ sơ sinh có thể bị nhiễm khuẩn đường ruột do virus, ký sinh trùng hoặc vi khuẩn. Virus gây tiêu chảy ở một số trẻ có thể tự khỏi và không cần điều trị. Trẻ bị tiêu chảy do vi khuẩn có thể điều trị bằng kháng sinh. Một số loại virus, vi khuẩn gây bệnh tiêu chảy ở trẻ sơ sinh: Rota virus, ecoli, salmonella… Dấu hiệu trẻ sơ sinh bị tiêu chảy mẹ cần lưu ý ngayTrước tiên mẹ cần biết khi nào bé đi ngoài bình thường và khi nào bất thường. Bởi vì trẻ sơ sinh không giống như người lớn, không phải lúc nào bé đi ngoài nhiều hơn 3 lần/ngày là mẹ vội quy kết rằng đã bị tiêu chảy đâu mẹ nhé! Chẳng hạn, các bé dưới 3 tháng tuổi vẫn đi ngoài từ 2 đến 5 lần mỗi ngày. Đối với các bé trên 6 tháng việc đi ngoài 1-2 lần mỗi ngày là hoàn toàn bình thường. Thức ăn chính của bé sơ sinh là sữa mẹ nên trẻ sẽ đi ngoài thường xuyên hơn sau mỗi lần bú và phân thường rất mềm, lỏng, không nặng mùi. Ngoài ra, phân của trẻ cũng sẽ thay đổi khác tùy thuộc vào những gì mẹ đã ăn. Nếu trẻ dùng sữa ngoài thì phân sẽ đặc hơn và nặng mùi hơn so với trẻ bú mẹ. Trong những ngày đầu sau khi sinh, phân trẻ sơ sinh được gọi là phân su. Phân su có thể hơi khó chùi nhưng sự xuất hiện của nó là dấu hiệu cho thấy hệ tiêu hóa của bé hoạt động bình thường.  Việc xác định chính xác các dấu hiệu trẻ sơ sinh bị tiêu chảy hay không đôi khi khiến mẹ gặp nhiều khó khăn. Để dễ dàng nhận biết sớm các biểu tiêu chảy mẹ hãy để ý: Phân của trẻ sơ sinh bị tiêu chảy: phân lỏng hơn cho đến rất lỏng, loãng hoặc chỉ toàn nước và màu sắc thay đổi, mùi tanh. Trẻ sơ sinh bị tiêu chảy nặng do nhiễm trùng đường tiêu hóa thì phân còn có thể lẫn cả máu. Kèm theo đó trẻ có biểu hiện khó chịu, hay quấy khóc, bú kém, có thể sốt hoặc không, nôn ói. Đối với trường hợp nhẹ, cha mẹ có thể điều trị tiêu chảy tại nhà bằng cách cho trẻ uống bù nước, dung dịch oresol theo hướng dẫn. Tuy nhiên, cha mẹ cần đưa trẻ khám bác sĩ ngay khi có những dấu hiệu bất thường hoặc bệnh nặng hơn như: Tiêu chảy kèm sốt, phân có nhầy lẫn máu, hoặc trẻ lừ đừ, vã mồ hôi, tay chân lạnh, bỏ bú, không ăn uống được, nôn mửa nhiều… Cách xử trí khi trẻ bị tiêu chảyKhi gặp những dấu hiệu trẻ sơ sinh bị tiêu chảy mẹ có thể xử lý theo những gợi ý từ chuyên gia như sau: Bù nước cho trẻ: Ngay khi trẻ bị tiêu chảy, mẹ cần cho bé uống oresol để bù lại lượng nước và các chất điện giải đã mất qua phân. Khi cho bé uống oresol, mẹ phải pha và sử dụng theo hướng dẫn ghi trên bao bì. Dung dịch sau 24 giờ nếu trẻ không uống hết thì đổ đi và pha đợt mới. Bên cạnh đó, mẹ có thể cho trẻ bị tiêu chảy uống thêm các loại nước khác như nước đun sôi để nguội, nước canh, nước cháo, nước dừa tươi… Chú ý chế độ dinh dưỡng: Nếu trẻ còn bú mẹ thì mẹ cần cho con bú nhiều hơn và cữ bú lâu hơn để bù nước cho trẻ. Tuyệt đối không bắt trẻ bị tiêu chảy nhịn ăn để “ruột nghỉ ngơi” vì sẽ khiến trẻ bị suy dinh dưỡng. Chăm sóc theo hướng dẫn của bác sĩ: Cha mẹ cần theo dõi số lần bé đi ngoài, số lượng, màu sắc phân và khả năng uống bù nước, việc ăn uống của bé. Tuyệt đối, không dùng thuốc cầm tiêu chảy, thuốc kháng sinh nếu không có chỉ định của bác sĩ. Cần cho trẻ bị tiêu chảy đi khám ngay khi có các dấu hiệu như tiêu chảy nặng hơn, sốt cao liên tục, co giật, nôn nhiều, chướng bụng, phân có máu. Bổ sung men vi sinh: Men vi sinh sẽ bổ sung cho hệ tiêu hóa của bé các vi khuẩn có lợi, ức chế sự phát triển của các vi khuẩn có hại và các tác nhân gây bệnh như virus, vi khuẩn, ký sinh trùng. Từ đó giúp lập lại cân bằng hệ vi sinh đường ruột, giảm dần tình trạng tiêu chảy, chướng bụng, đi ngoài phân sống, rối loạn tiêu hóa, giúp trẻ ăn ngon miệng và hấp thu các dưỡng chất tốt hơn, từ đó bé sẽ nhanh khỏi bệnh hơn. Tiêu chảy là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở trẻ, trong đó có trẻ sơ sinh. Mỗi năm thế giới có 3-5 triệu trẻ tử vong vì tiêu chảy. Tiêu chảy là nguyên nhân gây ra tình trạng suy dinh dưỡng và nhiễm trùng, tạo nên vòng bệnh lý luẩn quẩn, gây tốn kém cho gia đình và trở thành gánh nặng của toàn xã hội. Bài viết dưới đây được sự tư vấn chuyên môn của bác sĩ Vũ Thị Toàn, bác sĩ trưởng – Trung tâm tiêm chủng VNVC Trường Chinh. Theo Tổ chức Y tế Thế giới WHO, điều kiện vệ sinh kém và thực phẩm bẩn là những nguyên nhân gây ra 432.000 ca tử vong mỗi năm do bệnh tiêu chảy và là yếu tố chính của các bệnh như giun đường ruột, bệnh mắt hột và bệnh sán… Tại Việt Nam, tiêu chảy là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ sơ sinh, trong đó 55% trường hợp tiêu chảy cấp nhập viện ở trẻ nhỏ là do Rotavirus. Năm 2012, tiêu chảy là nguyên nhân phổ biến thứ hai gây tử vong cho trẻ em dưới 5 tuổi trên thế giới. Tiêu chảy cũng là nguyên nhân phổ biến khiến trẻ suy dinh dưỡng, còi cọc, nhẹ cân, chậm lớn, hậu quả về lâu về dài có thể khiến thể chất yếu ớt, kém phát triển trí tuệ. Việt Nam cũng là một trong nhiều nước đang phát triển chịu tổn thất lớn do bệnh tiêu chảy gây ra. Trong những bệnh được công bố ở Việt Nam, bệnh tiêu chảy là một trong 10 nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong ở Việt Nam trong thời gian gần đây. Mỗi năm có khoảng 1.100 trẻ em Việt Nam dưới 5 tuổi tử vong do tiêu chảy. Bác sĩ Vũ Thị Toàn cho biết, chưa nhận thức được sự nguy hiểm của tiêu chảy, nhầm lẫn giữa tiêu chảy và tình trạng đi ngoài sinh lý của trẻ dẫn tới chậm trễ điều trị, hoặc mọi can thiệp có thể sẽ không cần thiết và không hiệu quả. Tiêu chảy (diarrhea) là tình trạng thường gặp ở trẻ, biểu hiện qua việc đi ngoài phân lỏng 3 lần hoặc nhiều hơn mỗi ngày. Tiêu chảy thường có liên quan đến nguyên nhân nhiễm khuẩn, đây là tình trạng thường gặp nhất gây ra do mất cân bằng giữa vi khuẩn có lợi và vi khuẩn có hại trong đường ruột. Virus là nguyên nhân chính gây ra tình trạng tiêu chảy ở trẻ, trong đó có rotavirus, vi khuẩn salmonella và ký sinh trùng giardia. Tại Việt Nam, cứ 2 trẻ nhập viện do tiêu chảy cấp thì có 1 trẻ nhiễm virus rota. Cùng với phân lỏng hoặc nước, các triệu chứng của nhiễm trùng đường tiêu hóa do virus thường bao gồm nôn mửa, đau dạ dày, đau đầu và sốt. Dị ứng, kích thích sữa mẹ cũng có thể gây tiêu chảy ở trẻ. Các triệu chứng thường xuất hiện nhanh chóng gồm nôn mửa và thường kết thúc trong 24h nếu phát hiện và xử trí kịp thời. Các loại tiêu chảy ở trẻ sơ sinh Theo tổ chức Vị tràng học Thế giới (World Gastroenterology Organisation), tiêu chảy là đi tiêu phân lợn cợn hoặc phân lỏng liên tục một cách bất thường kéo dài gần 14 ngày, được phân loại như sau:
Khi bị tiêu chảy, trẻ thường mệt mỏi, bỏ bú, đi ngoài nhiều lần, đi ngoài phân lỏng có màu vàng hoặc xanh, có thể có máu. Mất nước là biểu hiện đáng lo nhất của tiêu chảy ở trẻ sơ sinh. Biểu hiện cảnh báo theo từng mức độ như sau: Mất nước mức độ nhẹ:
Mất nước mức độ vừa:
Mất nước mức độ nặng:
Ngoài ra, theo bác sĩ Vũ Thị Toàn, nếu trẻ tiêu chảy kéo dài dưới 2 tuần có khả năng trẻ mắc tiêu chảy cấp. Tình trạng này vô cùng nguy hiểm, với các triệu chứng chính là tiêu chảy, nôn, mất nước, rối loạn điện giải, nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong. Xem clip: Trẻ đang bị tiêu chảy có uống vắc xin ngừa tiêu chảy cấp được không? Bệnh tiêu chảy ở thể nhẹ có thể điều trị và theo dõi tại nhà. Tuy nhiên, có không ít bậc phụ huynh do chưa thực sự hiểu rõ về bệnh nên đã có những phương pháp điều trị sai lầm, khiến tình trạng bệnh ngày càng nặng hơn, đặc biệt là tiêu chảy cấp ở trẻ sơ sinh. Biến chứng nguy hiểm nhất của tiêu chảy là mất nước, nếu không bù nước kịp thời, mất nước có thể làm trẻ suy kiệt gây trụy mạch, suy thận cấp và tử vong. Tiêu chảy còn là nguyên nhân hàng đầu gây nên suy dinh dưỡng. Theo TTƯT.TS.BS Phạm Thị Thu Hương, Trung tâm Dinh dưỡng – Y học Vận động Nutrihome miền Bắc, khi bị tiêu chảy, vi khuẩn, virus hoặc độc tố của chúng sẽ làm cho màng ruột của trẻ bị tổn thương, gây nên tình trạng thiếu enzym chuyển hóa đường lactose. Lactose không thể chuyển hóa sẽ tích lũy trong lòng ruột mà không được dung nạp. Hơn nữa, nhiều phụ huynh thường có quan niệm rằng, bé tiêu chảy phải kiêng ăn, điều này làm cho niêm mạc ruột chậm hồi phục. Đây chính là nguyên nhân góp phần dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ. Suy dinh dưỡng và tiêu chảy là một vòng xoắn bệnh lý, gây ảnh hưởng trực tiếp lên hệ tiêu hóa của trẻ khiến trẻ dần dần trở nên biếng ăn, giảm khả năng hấp thu chất dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sự phát triển, tầm vóc và trí tuệ của trẻ. Nhấn mạnh về vai trò của sữa mẹ trong những tháng đầu đời của trẻ, bác sĩ Vũ Thị Toàn khẳng định, nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ là cách tốt nhất giúp giảm tình trạng tiêu chảy ở trẻ sơ sinh. Lượng đường trong sữa mẹ dễ chuyển hóa thành đường sữa, giúp vi khuẩn axit lactic phát triển, ức chế sự sinh sôi trực khuẩn đại tràng, giảm tỷ lệ mắc tiêu chảy ở trẻ. Ngoài ra, cần phải chủ động cải thiện tình trạng vệ sinh nơi ở, sử dụng nguồn nước sạch. Mẹ cần phải rửa tay sạch trước khi cho trẻ bú, thực hiện ăn chín, uống sôi, không ăn rau sống, không uống nước lã và các thực phẩm chưa chín kỹ. Xử lý phân trẻ nhỏ vệ sinh, an toàn. Cho trẻ uống vắc xin Rotavirus ngay từ 6 tuần tuổi là phương pháp hiệu quả để phòng ngừa tiêu chảy cấp do Rotavirus. Hiện nay, Hệ thống tiêm chủng trẻ em và người lớn VNVC có đầy đủ các loại vắc xin ngừa tiêu chảy cấp do Rotavirus dành cho trẻ với lịch uống như sau:
Tại VNVC, trẻ sẽ được miễn phí khám hoàn toàn trước khi uống vắc xin Rotavirus, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám sàng lọc, đảm bảo bé đủ điều kiện sức khỏe để uống vắc xin đồng thời được theo dõi phản ứng sau tiêm sát sao trong vòng 30 phút. VNVC có đội ngũ nhân viên, bác sĩ, điều dưỡng tận tâm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý giúp bố mẹ hoàn toàn cảm thấy thoải mái khi đưa trẻ đến chủng ngừa. Các tiện ích như bỉm tã miễn phí, wifi miễn phí, nước uống miễn phí, giữ xe miễn phí, khu vui chơi trong nhà miễn phí, khăn giấy khô/ướt miễn phí… đã giúp VNVC trở thành điểm tiêm chủng “vàng” của mọi gia đình và bé yêu. Để đặt lịch uống vắc xin Rotavirus và các vắc xin khác, vui lòng liên hệ hotline 028.7300.6595 hoặc inbox fanpage VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn để được hướng dẫn. Chí Bình |
