Soạn bài luyện tập phép phân tích và tổng hợp
|
Luyện tập phép phân tích và tổng hợp Mời các em học sinh tham khảo thêm bài: Tiếng nói của Văn nghệ của Nguyễn Đình Thi 1. Trong các đoạn văn dưới đây, những phép lập luận nào đã được sử dụng? a) Thơ hay là hay cả hồn lẫn xác, hay cả bài […] không thể tóm tắt thơ được, mà phải đọc lại. Cái thú vị của bài “Thu điếu” ở các điệu xanh: xanh ao, xanh bờ, xanh sóng, xanh tre, xanh trời, xanh bèo, có một màu vàng đâm ngang của chiếc lá thu rơi; ở những cử động: chiếc thuyền con lâu lâu mới nhích, sóng gợn tí, lá đưa vèo, tầng mây lơ lửng, ngõ trúc quanh, chiếc cần buông, con cá động; ở các vần thơ: không phải chỉ giỏi vì là những tử vận hiểm hóc, mà chính hay vì kết hợp với từ, với nghĩa chữ, đến một cách thoải mái đúng chỗ, do một nhà nghệ sĩ cao tay; cả bài thơ không non ép một chữ nào, nhất là hai câu 3, 4: Sóng biếc theo làn hơi gợn tí, đối với: Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo. thật tài tình; nhà thơ đã tìm được cái tốc độ bay của lá: vèo, để tương xứng với cái mức độ gợn của sóng: tí. (Toàn tập Xuân Diệu, tập 6) b) Mấu chốt của thành đạt là ở đâu? Có người nói thành đạt là do gặp thời, có người lại cho là do hoàn cảnh bức bách, có người cho là do có điều kiện học tập, có người lại cho là do có tài năng trời cho. Các ý kiến đó mỗi ý chỉ nói đến một nguyên nhân, mà lại đều là nguyên nhân khách quan, họ quên mất nguyên nhân chủ quan của con người. Thật vậy. Gặp thời tức là gặp may, có cơ hội, nhưng nếu chủ quan không chuẩn bị thì cơ hội cũng sẽ qua đi. Hoàn cảnh bức bách tức là hoàn cảnh khó khăn buộc phải khắc phục. Nhưng gặp hoàn cảnh ấy có người bi quan, thất vọng, chán nản, thối chí; có người lại gồng mình vượt qua. Điều kiện học tập cũng vậy, có người được cha mẹ tạo cho mọi điều kiện thuận lợi, nhưng lại mải chơi, ăn diện, kết quả học tập rất bình thường. Nói tới tài năng thì ai cũng có chút tài, nhưng đó chỉ mới là một khả năng tiềm tàng, nếu không tìm cách phát huy thì nó cũng bị thui chột. Rút cuộc mấu chốt của thạnh đạt là ở bản thân chủ quan mỗi người, ở tinh thần kiên trì phấn đấu, học tập không mệt mỏi, lại phải trau dồi đạo đức cho tốt đẹp. Không nên quên rằng, thành đạt tức là làm được một cái gì có ích cho mọi người, cho xã hội, được xã hội thừa nhận. (Nguyên Hương, Trò chuyện với bạn trẻ) Gợi ý: – Trong đoạn văn (a), người viết sử dụng phép lập luận phân tích để làm rõ cái hay của bài thơThu điếu. Luyện tập phép phân tích và tổng hợp – Trong đoạn văn (b), người viết sử dụng chủ yếu phép lập luận phân tích, có kết hợp với tổng hợp. 2. Nhận xét về cách sử dụng các phép lập luận phân tích, tổng hợp trong hai đoạn văn trên. Gợi ý: – Cái hay của bài thơ Thu điếu được phân tích theo các ý: “các điệu xanh” – “những cử động” – “vần thơ”. – Các nguyên nhân khách quan của thành đạt được phân tích để từ đó đi đến bác bỏ nguyên nhân khách quan, khẳng định nguyên nhân chủ quan. Câu “Rút cuộc…” là biểu hiện của phép lập luận tổng hợp. 3. Học qua loa, đối phó, không học thật sự sẽ gây ra nhiều tác hại. Em hãy phân tích bản chất của lối học đối phó để nêu lên những tác hại của nó. Gợi ý: – Học như thế nào được xem là học đối phó? Có những biểu hiện nào của lối học đối phó mà em thường gặp? Hãy phân tích. – Từ những biểu hiện cụ thể của lối học đối phó đã phân tích, hãy sử dụng phép tổng hợp để rút ra những tác hại của lối học này. 4. Dựa vào văn bản Bàn về đọc sách của Chu Quang Tiềm, em hãy phân tích các lí do khiến mọi người phải đọc sách. Gợi ý: – Vì những lí do nào mà mọi người phải đọc sách? – Phân tích từng lí do, chú ý đến mối liên hệ giữa các lí do để phân tích cho chặt chẽ. 5. Viết một đoạn văn tổng hợp lại những điều đã phân tích trong bài Bàn về đọc sách. Gợi ý: Bài văn Bàn về đọc sách gồm những luận điểm chính nào? (Tầm quan trọng của việc đọc sách; Phải chọn sách mà đọc; Phải biết kết hợp giữa đọc sách chuyên môn và sách thường thức…). Đoạn văn phải thâu tóm được những luận điểm chính đã phân tích để rút ra nhận định chung về việc đọc sách.
Câu (trang 11 sgk Văn 9 Tập 2): Câu 1 (trang 11 sgk Văn 9 Tập 2): Đọc đoạn trích a. Tác giả sử dụng phép lập luận phân tích để làm rõ cái hay của bài thơ Thu điếu. b. Tác giả sử dụng chủ yếu phép lập luận phân tích, có kết hợp với tổng hợp để nói lên mấu chốt của thành đạt Câu 2 (trang 12 sgk Văn 9 Tập 2): Viết đoạn văn Hiện nay có rất nhiều học sinh học bài qua loa, đối phó, không học thật sự. Vậy, như thế nào là học qua loa, đối phó? Đó là học bài không trên tinh thần tự nguyên, học chỉ để thi, kiểm tra, và thường không hiểu những gì mình học. Đây là một hiện tượng xảy ra rất nhiều ở học đường, rất khó kiểm soát. Học sinh hiện nay thường làm bài tập ở nhà theo kiểu đối phó, chép lời giải ở sách mẫu, chép đủ, chép hết để sáng mai lên lớp thầy cô kiểm tra. Hoặc ngày mai có kiểm tra, thì tối nay bắt đầu thức đêm, cày kiến thức, để mong sao ngày mai không bị điểm kém. Chính vì thế khi tình trạng này kéo dài sẽ gây nên hệ quả khó lường, học sinh hổng kiến thức cơ bản nặng, học xong là quên hết, không lưu lại một thứ gì trong đầu, chữ thầy lại trả thầy. Câu 3 (trang 12 sgk Văn 9 Tập 2): Bàn về đọc sách Sách là tinh hoa đúc kết tri thức của toàn nhân loại. Mỗi quyển sách đều là một kho tàng kiến thức cung cấp cho độc gia tri thức về một lĩnh vực nhất định. Đọc sách là con đường quan trọng để tiếp cận tri thức, đi đến học vấn. Đọc sách giúp ta tích lũy kiến thức, mở mang trí óc, nâng cao những kiến thức đã học. Đọc sách là con đường ngắn nhất để tìm hiểu các tri thức về khoa học. Tuy nhiên, mỗi quyển sách lại mang tri thức khác nhau, người đọc tùy theo mục đích mà lựa chọn sách phù hợp với bản thân, tránh tình trang đọc tràn lan, đọc thừa, đọc nhưng không thể tiếp thu. Sách cùng là một phương thức giúp con người giải trí, giảm stress, thư giãn hơn. Sách là kho tàng kiến thức bổ ích, chính vì vậy mà chúng ta phải chăm chỉ đọc sách. Câu 4 (trang 12 sgk Văn 9 Tập 2): Viết đoạn văn Sách có vai trò vô cùng quan trọng đối với mỗi chúng ta. Con người muốn hoàn thiện mình thì phải tiếp thu, kế thừa có sáng tạo những tri thức, kinh nghiệm, thành tựu mà loài người đã tìm tòi, tích lũy được. Sách là kho tàng kinh nghiệm, là di sản tình thần quý báu của loài người. Đọc sách là cách tốt nhất để tiếp thu kinh nghiệm xã hội, kinh nghiệm sống, là hành trang chuẩn bị cho cuộc sống. Để đọc sách có hiệu quả thì trước tiên, chúng ta phải biết lựa chọn sách để đọc. Bởi lẽ, hiện nay, sách được phát hành tràn lan, không có chọn lọc thông tin, nội dung, kiến thức, vì vậy mà không tránh khỏi trường hợp thông tin bị loãng, không chính xác, không hợp chuẩn, người đọc không tiếp thu được hết thông tin, lãng phí thời gian không cần thiết. Độc giả không nên tham đọc nhiều, đọc lung tung mà phải chọn cho tinh, đọc cho kĩ những quyển sách thực sự có giá trị, có ích cho mình. Cần đọc kĩ các cuốn sách, tài liệu cơ bản thuộc lĩnh vực chuyên môn, chuyên sâu của mình. Trong khi đọc chuyên sâu, không nên xem thường những loại sách thường thức, gần gũi với chuyên môn của mình. Khi đọc sách, độc giả không nên đọc lướt qua, vừa đọc phải vừa suy ngẫm. Không nên đọc sách một cách tràn lan, mà phải đọc một cách có kế hoạch và hệ thống. Có thể coi đọc sách là một công việc rèn luyện, một cuộc chuẩn bị âm thầm và gian khổ. Đọc sách không chỉ là việc học tập tri thức mà còn là chuyện rèn luyện tính cách, chuyện học làm người. "Bàn về đọc sách" của Chu Quang Tiềm đã cho chúng ta thấy rõ tầm quan trọng, ý nghĩa của việc đọc sách, những khó khăn, nguy hại dễ gặp phải khi đọc sách, bàn về phương pháp đọc sách.
2. Hướng dẫn luyện tậpCâu 1. Đọc các đoạn trích trong sách giáo khoa trang 11 và cho biết tác giả đã vận dụng phép lập luận nào và vận dụng như thế nào?
Câu 2. Hiện nay có một số học sinh học qua loa, đối phó, không học thật sự. Em hãy phân tích bản chất của lối học đối phó để nêu lên những tác hại của nó.
Câu 3. Dựa vào văn bản Bàn về đọc sách của Chu Quang Tiềm, em hãy phân tích các lí do khiến mọi người phải đọc sách.
Câu 4. Hãy viết đoạn văn tổng hợp những điều đã phân tích trong bài bàn về đọc sách. Ngạn ngữ phương Đông có câu"Hãy để lại cho con cái một ngôi nhà, một cái nghề và một quyển sách!". Một ngôi nhà vừa là tài sản vật chất, vừa là nơi để ở theo tinh thần "an cư lạc nghiệp". Một cái nghề vừa là phương tiện kiếm sống, vừa là phần đóng góp nhỏ bé của công dân cho xã hội. Còn một quyển sách là tài sản tinh thần vô giá. Trong quyển sách ấy có tri thức, có kinh nghiệm sống, có hoài bão, có ước mơ,... của tiền nhân truyền đạt và gửi gắm cho muôn đời con cháu. Trong rất nhiều lời răn dạy của tiền nhân, chắc chắn có những lời răn bổ ích, thấm thía về việc học hành, chẳng hạn như: "Ngọc bất trấc bất thành khí, nhân bất học bất vô tri lí". Như vậy việc học tập có vai trò quyết định trong việc lập thân của mỗi người. Vì thế muốn thành tài phải khổ công học tập, rèn luyện, phải học có đầu có đuôi, học đến nơi đến chốn, tuyệt đối không được học qua loa đối phó theo kiểu "cưỡi ngựa xem hoa" cốt chỉ lấy được tấm bằng mà thực chất chỉ là hành vi lừa người dối mình. Trong quá trình học tập phải đọc sách, cho nên ta phải biết chọn sách mà đọc và biết cách đọc để tiếp thu có hiệu quả những tri thức và kinh nghiệm của tiền nhân, đó chính là hành trang quan trọng để làm cuộc "trường chinh vạn dặm trên con đường học vấn" của mỗi người. Để hiểu rõ hơn về bài học, các em tham khảo qua bài giảng Phép phân tích và tổng hợp. 3. Hỏi đáp về bài Các thao tác nghị luậnNếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.
|
