Lễ hội chọi trâu là gì năm 2024

Lễ rước nước Lễ hội Chọi trâu Đồ Sơn 2023 được thực hiện trang trọng tại khu vực đền Nghè sáng 21/9 - một nghi lễ quan trọng trước khi bước vào ngày lễ quan trọng nhất là Lễ hội Chọi trâu.

(PLVN) - “Dù ai buôn đâu bán đâu/Mồng chín tháng tám chọi trâu thì về” - câu ca cổ lưu vang trên vùng đất biển Hải Phòng như một minh chứng về Lễ hội Chọi trâu Đồ Sơn - lễ hội độc đáo nhất vùng Duyên hải Bắc Bộ, nguồn cội của đời sống tâm linh người miền biển Đồ Sơn (Hải Phòng) đã xuất hiện từ hàng trăm năm trước…

Đời sống tâm linh người dân miền biển

Lễ hội Chọi trâu Đồ Sơn hay còn gọi là đấu ngưu, là một tập tục cổ, có từ xa xưa, một lễ hội truyền thống của người dân vạn chài tại vùng biển Đồ Sơn (Hải Phòng). Những truyền thuyết về Lễ hội này thì có rất nhiều, mỗi truyền thuyết đều gắn với một sự tích kỳ bí khác nhau như: Thần tích Tước Điểm Đại Vương - vị thần được người dân Đồ Sơn, Đồ Hải, Ngọc Xuyên (các xã của huyện Đồ Sơn - nay là quận Đồ Sơn) tôn thờ. Theo thần tích, dưới chân núi Tháp, thuộc địa phận xã Ngọc Xuyên, có một ngôi đền, mỗi khi trời u ám, thường có một vị thần râu tóc bạc phơ hiện hình ngồi trên thạch bàn, trước cửa đền có hai con trâu chọi nhau.

Hay huyền tích Quận He Nguyễn Hữu Cầu - người hùng áo vải đã cùng người dân vạn chài phất cờ chống lại phong kiến thối nát tàn bạo thời kỳ 1741 - 1751. Mỗi khi đánh trận thắng ông thường mổ trâu khao quân. Những con trâu dứt dây lao ra, chọi nhau quyết liệt. Quân sĩ thấy thế hứng khởi reo hò vang dội. Kể từ đó, hàng năm, Nguyễn Hữu Cầu mở hội chọi trâu để cổ vũ động viên tinh thần quân sĩ…

Lễ rước nước Lễ hội Chọi trâu Đồ Sơn 2023.

Lễ hội có sự giao thoa giữa những yếu tố văn hoá nông nghiệp đồng bằng với văn hoá cư dân ven biển, gắn liền việc thờ cúng thuỷ thần với nghi lễ chọi và hiến sinh trâu, thể hiện bản sắc văn hóa, tinh thần cùng thể chất đặc biệt của người dân miền biển hàng ngày đối diện với biển khơi và bão tố để mưu sinh.

Với những ý nghĩa văn hóa tâm linh và giá trị truyền thống độc đáo, Lễ hội Chọi trâu truyền thống Đồ Sơn được chính quyền khôi phục từ năm 1990 và tổ chức chính hội quy mô vào ngày 9/8 âm lịch hàng năm. Hơn 30 năm qua, chính quyền và người dân Đồ Sơn, đặc biệt là các nghệ nhân dân gian luôn ý thức phục hồi vốn cổ cùng với việc điều chỉnh các nghi lễ, tập tục cho phù hợp hơn với nếp sống đương đại.

Bảo đảm an ninh, an toàn du khách tham gia Lễ hội

Năm 2023 - sau 11 năm được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia, Lễ hội Chọi trâu truyền thống Đồ Sơn sẽ được tổ chức đúng hẹn, tiếp tục mạch thể thao đầy tinh thần thượng võ của người miền biển Hải Phòng, cùng nhiều đổi mới văn minh và hiện đại.

Lễ hội Chọi trâu Đồ Sơn được xem là lễ hội độc đáo nhất vùng Duyên hải Bắc Bộ.

Ông Phạm Hoàng Tuấn, Phó Chủ tịch UBND quận Đồ Sơn, Trưởng Ban tổ chức Lễ hội Chọi trâu truyền thống Đồ Sơn năm 2023 cho biết, để chuẩn bị cho các kháp đấu diễn ra vào ngày 23/9 (tức ngày 9/8 âm lịch), Ban Tổ chức Lễ hội quận đã tổ chức các đợt kiểm tra 16 trâu tham gia Lễ hội nhằm đánh giá chất lượng, mức độ an toàn của trâu chọi theo tiêu chí của quy chế tổ chức lễ hội. Theo Phó Chủ tịch UBND quận Đồ Sơn Phạm Hoàng Tuấn, ngày hội diễn ra đúng dịp cuối tuần, nên lượng khách về dự hội dự kiến đông hơn những năm trước. Năm nay, Lễ hội tiếp tục thực hiện không bán vé mà chỉ phát hành vé mời. Việc kiểm soát, bảo đảm an toàn, an ninh tuyệt đối cho du khách được chính quyền địa phương đặc biệt quan tâm nhằm tránh tình trạng quá tải trong sân vận động.

Nét mới của Lễ hội năm nay sẽ có các gian hàng ẩm thực với các đặc sản địa phương và các tỉnh, thành bạn cũng được bố trí để phục vụ nhân dân và du khách trong dịp Lễ hội. Ngoài ra còn có các hoạt động bên lề như: Ngày hội khinh khí cầu Đồ Sơn 2023; Ngày hội bia và ẩm thực truyền thống; Đêm nhạc danh ca Ngọc Sơn; Đêm nhạc dân gian sân đình…

Hàng năm vào ngày 9/8 âm lịch, Đồ Sơn (Hải Phòng) lại diễn ra lễ hội chọi trâu thu hút sự chú ý của đông đảo người dân trên khắp cả nước. Theo đó, lễ hội chọi trâu Đồ Sơn còn được gọi là đấu ngưu. Đây là tập tục văn hóa truyền thống của người dân Hải Phòng và đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2013.

Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn được tương truyền qua nhiều phiên bản sự tích khác nhau

Cho đến thời điểm hiện tại, vẫn chưa có bất kỳ tài liệu nào xác định chính xác nguồn gốc của lễ hội chọi trâu Đồ Sơn. Trong dân gian có lưu truyền nhiều phiên bản truyền thuyết và sự tích về lễ hội chọi trâu Đồ Sơn như sau.

Thần tích Tước Điểm Đại Vương

Sách Đồng Khánh Địa Dư Chí Lược biên soạn trong triều đại Nguyễn vào cuối thế kỷ 19 đã có đề cập tới lễ hội chọi trâu Đồ Sơn ở Hải Phòng và thần tích của “Tước Điểm Đại Vương” – vị thần linh được tôn vinh bởi người dân vùng biển nơi đây. Sách ghi lại rằng có một số người dân đi qua đền thờ vị thần này và đã chứng kiến hai con trâu đấu nhau. Thú vị thay, khi 2 con trâu thấy động, chúng bất ngờ quay đầu chạy xuống biển.

Từ sự kỳ diệu đó, cộng đồng địa phương đã quyết định tổ chức lễ hội chọi trâu hàng năm vào mùng 9/8 âm lịch. Đặc biệt, thời điểm diễn ra lễ hội thường mưa to và gió lớn. Người dân địa phương coi đó là thời điểm thủy thần Đồ Sơn hiện hữu và thể hiện sự linh thiêng của mình.

Huyền tích Bà Đế

Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn cũng gắn liền với một truyền thuyết về cô thôn nữ tên là Đế. Đến sau này, cô trở thành vợ của vua Thủy Tề. Huyền thoại kể rằng, bãi biển nơi vua Thủy Tề đón Đế về cung đã bắt đầu xuất hiện nhiều tôm cá phong phú.

Từ đó, người dân địa phương đã quyết định tổ chức lễ hội chọi trâu. Trong cuộc thi này, ngôi làng chiến thắng sẽ được quản lý bãi cá và sử dụng con trâu thắng cuộc để hiến tế cho thủy thần nhằm cầu mong mùa tôm cá thịnh vượng.

Ngoài ra, cũng có một câu chuyện khác cho rằng cô gái nghèo tên Đế này lỡ mang thai với vua Thủy Tề và bị dân làng phạt vạ. Cô bị quan lại địa phương đem ra biển dìm. Cô gái chịu nhiều oan khuất nên đã hiển linh. Sau đó, người dân địa phương xây dựng một đền thờ cho cô, được gọi là đền Bà Đế.

Kỳ diệu là, bãi biển nơi Bà Đế mất tích trở nên phong phú tôm cá hơn. Theo thời gian, cả cộng đồng địa phương quyết định tổ chức lễ hội chọi trâu, trong đó những con trâu chiến thắng sẽ được dâng tế cho Bà Đế.

Một quan điểm khác còn cho rằng câu chuyện về việc dìm chết Đế ngoài khơi Hòn Độc là di tích của việc hiến tế cho Thủy Thần. Tập tục này có từ thời kỳ nguyên thủy cho đến sơ kỳ phong kiến. Sau này, khi xã hội phát triển, tập tục này đã dần được thay thế bằng việc hiến tế con vật.

Thần tích cá Kình

Lễ hội chọi trâu và mổ trâu bắt nguồn từ một nghi lễ hiến tế trâu nhằm bảo vệ ngư dân Đồ Sơn không bị cá kình ăn thịt. Dân làng chài truyền tai nhau rằng, ngư dân thường xuyên bị cá kình tấn công và ăn thịt. Do đó, họ đã tổ chức một lễ cầu nguyện vào thượng tuần tháng sáu và hứa mổ trâu, lợn để tạ ơn.

Sau hai tháng, trong một đêm mưa bão gió giật, họ phát hiện xác cá kình chết và trên thân cá có những vết cắn của chim. Đây là loại chim thần giáng thế độ dân. Từ đó, ngư dân không còn phải đối mặt với sự đe dọa từ cá kình nữa.

Như đã hứa, hàng năm, người dân địa phương đều đưa trâu đến đền Nghè để thực hiện nghi lễ thần tế. Trong lễ hội này, trâu được thả ra, đấu đá quyết liệt. Mọi người tin rằng, thần linh yêu thích xem trâu chọi. Do đó, dịp này đã trở thành ngày hội truyền thống quan trọng của dân làng chài.

Ý nghĩa của lễ hội chọi trâu Đồ Sơn

Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn phản ánh văn hóa tâm linh của cư dân miền biển

Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn được xem là một trong những lễ hội đặc sắc và độc đáo của cư dân miền biển. Đây là lễ hội có sự kết hợp giữa văn hóa nông nghiệp đồng bằng và văn hóa cư dân ven biển. Nó gắn liền với việc thờ cúng thần linh thuỷ thần với nghi lễ chọi trâu và hiến tế trâu. Đồng thời, lễ hội này cũng phản ánh văn hóa đặc trưng, tinh thần và cuộc sống đặc biệt của người dân miền biển. Họ luôn phải đối mặt với biển khơi đầy rẫy những nguy hiểm để mưu sinh.

Ban đầu, ý nghĩa của lễ hội chọi trâu là để tưởng nhớ công ơn các vị thần, duy trì sự đoàn kết trong làng xã và cầu nguyện cho “nhân khang, vật thịnh”. Lễ hội cũng thể hiện tinh thần đoàn kết của cộng đồng.

Lễ hội chọi trâu mang đậm nét văn hóa tâm linh của người dân miền biển. Theo quan niệm xưa, nếu làng nào thắng trong cuộc thi lễ hội thì năm đó cả làng sẽ trải qua nhiều may mắn, thời tiết thuận lợi và mọi người sẽ được bình an trong hành trình ra biển.

Một ý nghĩa khác không kém phần quan trọng là sau khi kết thúc lễ hội, các con trâu tham gia đều được hiến tế, cầu nguyện cho mùa màng tươi tốt. Người dân Đồ Sơn tin rằng, việc thưởng thức thịt trâu chọi trong dịp lễ hội sẽ mang lại nhiều may mắn và phúc lành.

Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn 2023 diễn ra như thế nào?

Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn 2023 diễn ra với sự kịch tính, sôi động

Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn 2023 đã chứng kiến sự tham gia của 16 “ông trâu” – đại diện cho 6 phường trên địa bàn của quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng. Sự kiện này không chỉ là một hoạt động văn hóa dân gian độc đáo mà còn thể hiện tinh thần kiên trì và dũng cảm của người dân miền biển Đồ Sơn. Họ khao khát chinh phục tự nhiên, làm chủ biển cả và cầu mong một mùa bội thu, cuộc sống đầy đặn và hạnh phúc.

Lễ hội còn tổ chức nhiều sự kiện đặc sắc để phục vụ cả người dân địa phương và du khách như Ngày hội khinh khí cầu Đồ Sơn 2023, Ngày hội bia và ẩm thực truyền thống cùng với đêm nhạc dân gian “sân đình” thú vị.

Sau 3 trận đấu tương đối dễ dàng, “ông”’ trâu số 03 do chủ trâu Lưu Đình Nam của phường Vạn Hương nắm giữ đã tiến vào trận chung kết để đối đầu với “ông” trâu số 09 của Lưu Đình Dũng, phường Hải Sơn sở hữu.

Trận đấu đã thể hiện sự đa dạng và đối đầu quyết liệt của 2 con trâu. Tuy nhiên, nhờ lợi thế về cân nặng và kỹ thuật, con trâu số 03 đã sử dụng đòn lấy càng thành công, khiến “ông” trâu số 09 phải bỏ chạy trước khi đồng hồ kịp chuyển sang phút thứ 3.

Như vậy, con trâu nặng 1,3 tấn của ông Lưu Đình Nam đã chiến thắng xuất sắc để giành ngôi vô địch trong mùa Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn năm 2023 với giá trị tiền thưởng là 100 triệu đồng. Đặc biệt, đây cũng là “ông trâu” lớn nhất kể từ khi Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn tổ chức với trọng lượng lên đến 1,3 tấn.

Trong khi đó, trâu số 09 do ông Lưu Đình Dũng ở phường Hải Sơn sở hữu đã xuất sắc giành vị trí Á quân và nhận phần thưởng trị giá 70 triệu đồng. Hai giải Ba được trao cho trâu số 10 của ông Hoàng Gia I Van ở phường Ngọc Xuyên và trâu số 13 của ông Lưu Đình Quyền từ phường Minh Đức, mỗi giải có giá trị 30 triệu đồng.

Ban Tổ chức cũng đã trao giải “Trâu chọi xuất sắc nhất” cho trâu số 01 của ông Nguyễn Quang Linh ở phường Vạn Hương, cùng với trâu số 09 của ông Lưu Đình Dũng ở phường Hải Sơn. Hơn nữa, trâu số 13 của ông Lưu Đình Quyền được nhận thưởng hạng mục “Trâu có miếng đánh xuất sắc nhất” dựa trên bình chọn của khán giả và người hâm mộ.

Kết luận

Với đặc trưng văn hóa truyền thống độc đáo, lễ hội chọi trâu Đồ Sơn Hải Phòng đã trở thành một điểm du lịch thú vị, thu hút du khách từ khắp nơi tới “diện kiến”. Vào năm 2000, lễ hội chọi trâu Đồ Sơn đã được Nhà nước công nhận là một trong 15 lễ hội lớn nhất trên Toàn quốc.

Lễ hội chọi trâu có những ý nghĩa gì?

Lễ hội chọi trâu mang đậm nét văn hóa tâm linh của người dân miền biển, góp phần tạo nên phong cách rất riêng cho một vùng duyên hải. Trong quan niệm cổ xưa, nếu trâu làng nào thắng trận trong lễ hội, năm ấy, cả làng sẽ gặp nhiều may mắn, mưa thuận gió hoà, mọi người bình yên trong suốt hành trình đi biển.

Lễ hội chọi trâu bắt đầu từ khi nào?

Theo sách Đại Nam nhất thống chí, tục chọi trâu có từ rất sớm, là một trong những nghi lễ phổ biến từ thời Lý mà năm Mậu Tý 1048 Lý Thái Tông đã ban hành "Chiếu định phép chọi trâu về mùa xuân". Trong đó ghi rõ "Tổng Đồ Sơn tế thần có tục chọi trâu", "ở chân núi xã Đồ Sơn, huyện Nghi Dương có đền Thủy Thần.

Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn lúc mấy giờ?

Sáng ngày chính hội, 9/8 âm lịch, khoảng 1 giờ sáng, chủ tế các làng làm lễ xin phép Thành Hoàng đưa trâu đi thi đấu. Khoảng 6 – 7 giờ sáng, tổ chức lễ rước "ông trâu" ra đấu trường. Dẫn đầu đám rước là cơ ngũ phương, trống, chiêng, long đình, long kiệu, bát bửu. Người khiêng long đình, long kiệu, trống, chiêng…

Chọi trâu Đồ Sơn là ở đâu?

Sáng 21/9 (ngày 7 tháng 8 Âm lịch), lễ rước nước lễ hội chọi trâu Đồ Sơn diễn ra trang trọng tại khu vực Đền Nghè, phường Vạn Hương, quận Đồ Sơn (TP Hải Phòng). Đây là sự kiện mở đầu trong các hoạt động văn hóa của lễ hội chọi trâu có truyền thống lâu đời của người dân vùng biển.