Tại sao trẻ 3 tháng tuổi hay mút tay

Xin chào các bác sĩ. Trẻ nhà em dạo này rất thích mút tay. Mẹ bỏ tay ra thì gào khóc. Đặc biệt là trẻ mút tay không chịu bú. Trẻ bú mẹ rất ít, chỉ bú có 1 tí rồi cho tay vào mút. Có cách làm cho trẻ không mút tay nữa không? Trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn. Hiện tại trẻ nhà em được 2 tháng 23 ngày. Trẻ nặng 6kg cao 58cm. Sức khoẻ trẻ bình thường.

Trẻ 2 tháng tuổi hay mút ngón tay cái phải làm sao?

Người hỏi: Trang Huyền – Ngày hỏi: 6/6/2015

Tham gia tư vấn: BS. Nguyễn Hữu Châu Đức – Bệnh viện Trung ương Huế.

Xem thêm bài viết Tại sao trẻ sơ sinh hay mút ngón tay

Bác sĩ trả lời

Chào chị, cháu đang phát triển bình thường!

Tại sao trẻ mút tay?

Trẻ hay mút tay ở giai đoạn này là thường gặp. Ngậm mút tay là biểu hiện cho thấy trẻ đang đói. Ngoài ra, điều đó làm trẻ cảm thấy dễ chịu. Trẻ được kích thích như tìm lại cảm giác của bầu sữa mẹ, như đang được gần mẹ. Đây là sự tiếp nối phản xạ tự nhiên của trẻ, ngay khi còn trong bụng mẹ. Dần dần, thói quen mút tay sẽ hình thành, ngay cả khi trẻ không đói, khi trẻ đã lớn hoặc trẻ thôi bú.

Phần lớn, trẻ sẽ bỏ tật mút tay khi được 1 đến 2 tuổi. Nhưng sẽ có khoảng 15% số trẻ vẫn tiếp tục ngậm mút tay cho đến 4 tuổi. Lúc trẻ ngậm mút tay sẽ kích thích não trẻ sản xuất ra chất Endophin [chất giảm đau nội sinh]. Chất Endophin giúp cơ thể trẻ được thư giãn, và tạo cho trẻ cảm giác thích thú. Tương tự như khi trẻ đang được ăn những món ăn mà trẻ yêu thích.

Theo diễn tiến tự nhiên, sau 6 tháng tuổi, phản xạ ngậm mút tay của trẻ sẽ giảm dần. Khoảng 70% đến 90% số trẻ em có thói quen mút ngón tay cái. Nhưng hầu hết trẻ em sẽ tự động bỏ việc ngậm mút tay lúc được 3 đến 5 tuổi.

Bé mút tay lợi hay hại?

• Trẻ mút tay khi bàn tay chưa được rửa sạch. Trẻ sẽ dễ bị lây các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm qua đường tay, miệng. Như bệnh tay chân miệng, bệnh cúm, bệnh thủy đậu, nhiễm giun… Đặc biệt là các bệnh về đường tiêu hóa.
• Trẻ ngậm ngón tay quá sâu khiến trẻ dễ bị nôn trớ, nhất là sau khi ăn hoặc bú.

Cách trị tật mút tay ở trẻ

Xem thêm bài viết Tại sao phải cai mút tay cho bé ?

Để giúp trẻ bỏ tật ngậm mút tay.

• Với trẻ còn bú mẹ: nên cho bú mẹ đầy đủ để bảo đảm trẻ không bị đói. Tránh thói quen trẻ tìm tay của mình để ngậm mút.
• Nếu trẻ thỉnh thoảng mới mút tay: cha mẹ chỉ cần làm phân tâm trẻ. Lôi cuốn sự chú ý của trẻ vào những trò chơi phù hợp với lứa tuổi. Giúp trẻ dễ chịu vào những thời điểm sắp ngậm mút tay.

Cách trị tật mút ngón tay là lôi cuốn sự chú ý của trẻ.

Ví dụ: Chơi với búp bê giúp trẻ cử động linh hoạt. Bạn khẽ đặt một con búp bê nhỏ gần bàn tay trẻ. Đề nghị trẻ hãy cầm lấy con búp bê. Bạn sẽ ngạc nhiên vì trẻ sẽ cố hết sức đề túm lấy món đồ vật này, dù trẻ chưa hiểu hết yêu cầu của bạn. Mỗi lần bạn để món đồ chơi xa trẻ một chút, trẻ sẽ rướn người để với lấy món đồ này.

Đưa bé con búp bê là cách làm cho bé không mút ngón tay.

Bài tiếp theo

Cách cai mút tay cho bé

Hỏi về vấn đề mút ngón tay. Link chỉ có thành viên Facebook Group “Nhi khoa Y học cộng đồng” mới xem được, tham gia Group tại //www.facebook.com/groups/nhikhoa.yhcd/.

Nhưng làm sao để mắt tới bé cả ngày được, hơn nữa, quấn bé hay giữ tay bé cả ngày sẽ cản trở việc bé tập lẫy hay lật, tập những kỹ năng khác. Vậy thì cha mẹ nên làm gì?

Trước hết, mút tay là một phản xạ có sẵn khi bé sinh ra, động tác mút ngón tay cũng giống như bé bú ti mẹ vậy. Từ khi còn trong bụng mẹ, nhiều bé đã biết mút tay và qua siêu âm, cha mẹ có thể thấy bé mút ngón tay cái. Không ai cần dạy bé mút tay [nhưng cũng có nhiều bé không hề mút tay chứ không phải bé nào cũng như nhau], bé tự mình khám phá ra thôi.

Mút tay là cách bé tự trấn an mình, có thể coi ngón tay như một người bạn của bé, nhất là trong những tháng đầu tiên khi bé chưa thể quay đầu qua lại, chưa biết lật, lẫy và cũng chưa thể nhìn xa để khám phá thế giới xung quanh. Bé mút tay khi thấy buồn chán, mệt mỏi hoặc muốn có người chơi cùng chứ không phải bé mút tay vì bé đang đói hay đang đòi bú như ta tưởng. Lúc này bé mút ngón tay cũng giống như nhiều bé khác ngậm ti giả vậy, để "bú cho vui" chứ không phải cần bú sữa thật sự.

Mút tay có nhiều lợi ích cho bé. Khi mút tay, bé thấy dễ chịu hơn, và không cần mẹ phải ở cạnh âu yếm, chơi cùng nữa. Nhiều bé tự mút tay và tự ngủ, không cần mẹ ru hoặc cho bú, điều này rất có lợi vì nếu nửa đêm bé thức giấc thì có thể mút tay và ngủ lại dễ dàng. Khi bé khó chịu hoặc khóc, nhiều bé có thể tự mút tay và nức nở chút xíu rồi nín chứ không cần mẹ dỗ dành.

Nhiều mẹ thích cho bé dùng ti giả chứ không cho bé mút tay. Về cơ bản thì chiếc ti giả cũng có tác dụng làm bé dễ chịu hơn, cũng có thể giúp bé tự ngủ và nín khóc. Nhưng ngón tay vẫn "tiện lợi" hơn, vì ngón tay thì không bị rơi ra khỏi miệng như chiếc ti giả. Hơn nữa, nhai ti giả nhiều cũng có thể làm bé bị đầy bụng [do nuốt không khí vào bụng].

Việc bé mút tay là không có hại. Mút tay không làm răng bé bị mọc lệch như nhiều cha mẹ lo lắng. Hội nha sĩ Hoa Kỳ cho biết: ở hầu hết trẻ em, việc ngậm và mút ngón tay không làm hại gì đến sự phát triển răng và hàm, trừ khi bé vẫn mút tay khi mọc răng vĩnh viễn [thường ở 6 tuổi khi bé mọc răng vĩnh viễn thì các bé cũng không còn mút tay nữa rồi]. Tuy nhiên, các nha sĩ cũng lưu ý: nếu bé ngậm ngón tay một cách thụ động [chỉ ngậm thôi, hoặc vừa ngậm vừa ngủ] sẽ có hại nhiều hơn so với những bé ngậm và mút ngón tay một cách chủ động [ngậm và nút nút miệng như đang bú].

Tuy nhiên, bé mút tay cả ngày thì lại không tốt. Trước hết, bé sẽ không còn hào hứng khám phá thế giới xung quanh, không chịu giao tiếp với mọi người, chơi các đồ vật khác ngoài ngón tay. Ngoài ra, mút tay suốt ngày cũng khiến bé giảm thời gian rèn luyện thể chất như tập lẫy, lật, tập trườn bò hoặc rèn những kỹ năng như nắm vật, rướn người lấy đồ vậy,...

Mút tay nhiều có thể khiến vùng cằm, cổ của bé bị nhiễu nước miếng thường xuyên, có thể sinh ra mẩn đỏ. Mẹ chỉ cần giữ tay bé sạch sẽ, thường xuyên lau nước miếng ở cằm của bé [nếu có].

Nếu ngón tay bé bị đỏ và nhăn lại do bé ngậm tay quá nhiều, mẹ cũng đừng lo lắng và áp dụng những "biện pháp mạnh" như là mang bao tay cho bé, quấn chặt tay bé lại để bé không mút tay được nữa. Những "biện pháp mạnh" đó sẽ làm bé tổn thương, thấy hụt hẫng như vừa bị cướp đi 1 người bạn, 1 món đồ bé ưa thích. Thay vào đó, để bé giảm thời gian mút tay, mẹ hãy ở bên cạnh bé, nói chuyện với bé, da tiếp da với bé, tập cho bé nằm sấp, mát-xa cho bé,... vừa để bé làm quen với những hành động khác, vừa "đánh lạc hướng" bé. Khi bé biết lẫy, biết ngồi, trườn, bò, bé sẽ "bận rộn" với những hoạt động mới và không còn mút tay cả ngày nữa.

Với những bé dưới 3 tuổi, mẹ cứ để bé mút tay. Nhưng nếu trên 3 tuổi mà bé vẫn mút tay thì mẹ cần giúp bé "cai ngón tay" dần dần nhé.

A.Lý do khiến trẻ thích ngậm mút tay

Việc ngậm mút tay được khẳng định là một “sở thích rất đời thường” của trẻ, trẻ ngậm mút tay mang lai cho trẻ một sự sảng khoái giúp trẻ khôn lớn từng ngày và đó cũng được xem là một trong những trò chơi thú vị đối với trẻ trong những năm tháng đầu đời. Trẻ thích ngậm mút nay có thể được lý giải vì những nguyên nhân sau đây:

-Theo nhận định từ những chuyên gia của Hiệp hội Nhi khoa Hoa kỳ [American Association of Pediatrics viết tắt AAP] cho thấy hầu hết những trẻ sơ sinh khi đói sẽ mút tay. Ngậm mút tay giai đoạn này là một trong những biểu hiện của việc trẻ đói và có nhu cầu được bú sữa. Điều đó làm trẻ cảm thấy dễ chịu và được kích thích như tìm lại cảm giác của bầu sữa mẹ, như đang được gần mẹ. Đây chính là sự tiếp nối phản xạ tự nhiên của trẻ ngay khi còn trong bụng mẹ

-Dần dần thói quen này sẽ hình thành ngay cả khi trẻ không đói thậm chí đã lớn và thôi bú. Phần lớn trẻ sẽ bỏ tật mút tay khi được 1 – 2 tuổi, nhưng sẽ có khoảng 15% vẫn tiếp tục ngậm mút tay cho đến 4 tuổi. Cũng có một số trẻ thích mút ngón tay vào ban đêm hoặc thỉnh thoảng khi bị stress [căng thẳng tinh thần] quá nhiều dù đã lớn, vì mút ngón tay là phản xạ tự nhiên để trẻ tự làm dễ chịu bản thân mình khi mệt mỏi, buồn chán, đói hoặc cần thư giãn, lúc trẻ ngậm mút tay sẽ kích thích não trẻ sản xuất ra chất endophin [chất giảm đau nội sinh], giúp cơ thể trẻ được thư giãn và tạo cho trẻ cảm giác thích thú, tương tự như khi trẻ đang được ăn những món ăn mà trẻ yêu thích.

-Theo diễn tiến tự nhiên, sau 6 tháng đầu tiên phản xạ ngậm mút tay của trẻ sẽ giảm dần. khoảng 70% - 90% trẻ em có thói quen mút ngón tay cái, nhưng hầu hết các trẻ này sẽ tự động bỏ việc ngậm mút tay lúc được 3 – 5 tuổi.

B.Những bất lợi khi trẻ mắc tật ngậm mút tay

Mút tay được xem là bình thường ở những trẻ nhỏ. Bản năng bú mút tự nhiên dẫn đến việc trẻ thường xuyên mút tay trong những tháng đầu đời và thậm chí từ trước khi sinh. Trẻ có thể mút ngón tay, bàn tay hoặc những phần khác của cơ thể. Nhiều nghiên cứu cho thấy đa số trẻ có thể an toàn khi ngậm mút ngón tay vì trẻ chỉ ngậm mút ngón tay một cách nhẹ nhàng. Tuy nhiên, đa phần những trẻ trên 5 tuổi vẫn giữ thói quen này thì việc ngậm mút ngón tay sẽ trở thành tật khó chữa gây những bất lợi cho sức khỏe và sự phát triển của trẻ trong tương lai.

-Ngậm mút tay khi bàn tay trẻ chưa được rửa sạch sẽ là yếu tố thuận lợi làm cho trẻ bị lây các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm qua đường tay – miệng như bệnh tay chân miệng, bệnh cúm, bệnh thủy đậu, nhiễm giun và đặc biệt là các bệnh về đường tiêu hoá.

-Trẻ ngậm ngón tay quá sâu khiến trẻ dễ bị nôn trớ, nhất là sau khi ăn hoặc bú. Ở những trẻ có động tác mút mạnh liên tục, thậm chí nhai hoặc dùng lưỡi đẩy có thể gây ra một số tổn thương ở da ngón tay như da ngón tay bị nứt đi nứt lại, thậm chí lở loét, sẽ tạo điều kiện cho vi trùng bên ngoài xâm nhập vào dưới da sẽ gây viêm da mủ. Mút tay nhiều với thời gian dài, còn gây biến dạng xương ngón tay, tạo nên hình dạng ngón tay bất thường.

-Nghiêm trọng hơn, ở những trẻ từ 5 – 6 tuổi đang trong thời kỳ thay răng vĩnh viễn, tật ngậm mút tay với động tác mút mạnh liên tục hoặc dùng lưỡi đẩy thì có thể gây ra một số tổn thương ở răng và hàm, dẫn đến tình trạng biến dạng răng như hàm bị hô [răng và hàm bị đẩy ra ngoài] hay móm [một hàm thụt vào trong], lệch khớp cắn, khó phát âm.

-Về mặt tâm lý, mút ngón tay thường được xem là biểu hiện của sự xấu hổ, thiếu tự tin và bị các bạn bè chú ý trêu ghẹo, gây mặc cảm cho trẻ khi đến trường.

C.Giúp trẻ dần bỏ tật ngậm mút tay

- Với trẻ còn bú mẹ nên cho bú mẹ đầy đủ để bảo đảm trẻ không bị đói để tránh thói quen trẻ tìm tay của mình để ngậm mút. Nếu trẻ thỉnh thoảng mới mút tay, cha mẹ chỉ cần làm phân tâm trẻ, lôi cuốn sự chú ý vào những trò chơi phù hợp với lứa tuổi của trẻ, giúp trẻ dễ chịu vào những thời điểm sắp ngậm mút tay.

-Những lúc trẻ gặp khó khăn hoặc đang căng thẳng như trẻ bị bệnh, bị đau đớn sau tiêm chủng, bị người lớn dọa nạt khiến trẻ sợ hãi, cha mẹ lúc này nên dành nhiều thời gian gần gũi bên trẻ để chăm sóc trẻ tốt hơn, tạo sự ấm áp giúp trẻ vượt qua giai đoạn khó khăn một cách dễ dàng, cũng là cách để hạn chế thói quen trẻ ngậm mút tay.

- Những trẻ tuy lớn những vẫn còn thói quen ngậm mút tay, cha mẹ cần có sự kiên nhẫn giúp trẻ bỏ dần tật ngậm mút tay qua lời động viên, giải thích những tác hại có thể xảy ra khi trẻ ngậm mút tay“kéo dài”gây bất lợi đến sức khỏe và sự vui chơi của trẻ, một cách tích cực hơn là tạo điều kiện thuận lợi cho trẻ tham gia những trò chơi mà trẻ yêu thích như trò chơi ô chữ, tô màu truyện tranh, nặn đất, tô tượng, chơi cầu tụt, đá banh nhẹ nhàng…giúp trẻ phát triển tốt thể lực và trí não, quan trọng hơn là giúp trẻ dễ dàng“quên đi món khoái khẩu là ngậm tay”.

- Với những trẻ đã “ghiền ngậm tay và ngậm đồ chơi”, trong giai đoạn“cai ngậm mút tay” cho trẻ, phụ huynh cần lưu ý thói quen vệ sinh cần thiết cho trẻ như nhắc nhở trẻ thường xuyên rửa tay sạch, cắt móng tay, vệ sinh da để tránh lây bệnh, những đồ chơi thường ngày và nơi vui chơi của trẻ cũng phải đảm bảo việc giữ vệ sinh thật tốt.

Nếu những cố gắng trên của cha mẹ không giúp đuợc gì cho trẻ, hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ chuyên về tâm lý trẻ em để có biện pháp khắc phục và chăm sóc trẻ tránh tật ngậm mút tay một cách hiệu quả hơn.