TR NGăĐ IăH CăPH MăVĔNăĐ NG KHOAăS ăPH MăT ăNHIểN BÀIăGI NG H C PHẦN: TOÁNăVÀăPH NGăPHÁPăCHOă TR ăLÀMăQUENăV IăTOÁN (PH N:ăPH NGăPHÁPăCHOăTR ăLÀMă QUENăV IăTOÁN) DÀNH CHO H CAO Đ NG NGÀNH GIÁO D C M M NON GV:ăNguy năTh ăNg căDi p Qu ngăNgãi, tháng 6 nĕmă2015 M CăL C M C TIểU CHUNG C A MỌN H C .......................................................................................7 1. Ki n thức ..................................................................................................................................7 2. Kĩ năng ......................................................................................................................................7 3. Thái đ ......................................................................................................................................7 CH NG 1. B MỌN PH NG PHÁP CHO TR M M NON LÀM QUEN V I TOÁN.....................................................................................................................................................8 1.1. Đ it 1.2. V trí vƠ nhi m v b môn Ph trong nhƠ tr ng c a môn h c ........................................................................................8 ng pháp cho tr m m non lƠm quen v i toán ng s ph m................................................................................................ 8 1.2.1. V trí .......................................................................................................................8 1.2.2. B môn Ph ng pháp cho tr m m non lƠm quen vói toán có nh ng nhi m v sau .............................................................................................................................. 8 1.3. M i liên h v i nh ng môn h c khác ...................................................................9 1.3.1. Tri t h c duy vật bi n chứng ..............................................................................10 1.3.2. Toán h c .............................................................................................................10 1.3.3. Tơm lí h c m m non ...........................................................................................10 1.3.4. Giáo d c h c m m non .......................................................................................10 1.3.5. Logic h c ............................................................................................................11 1.3.6. Sinh lí tr em.......................................................................................................11 CH NG 2. Đ NH H NG C A QUÁ TRỊNH CHO TR M M NON LÀM QUEN V I TOÁN .......................................................................................................................... 12 2.1. Vai trò c a quá trình cho tr m m non lƠm quen v i toán đ i v i s phát tri n vƠ giáo d c tr ................................................................................................................12 2.2. Nhi m v c a quá trình cho tr m m non lƠm quen v i toán ............................ 12 2.3. Các nguyên tắc cho tr m m non lƠm quen v i toán..........................................13 2.3.1. H c đi đôi v i hƠnh, giáo d c gắn li n v i cu c s ng .......................................13 2.3.2. Phát huy tính tích c c ch đ ng c a tr , chú Ủ đ n s phát tri n cá nhơn ..........13 2 2.3.3. D y h c vừa sức ti p thu c a tr ........................................................................14 2.3.4. D y h c d a vƠo y u t tr c quan, đảm bảo th ng nh t gi a c th vƠ trừu t ng ............................................................................................................................ 14 2.3.5. Nguyên tắc d y h c có m r ng .........................................................................15 2.4. Ch ng trình Cho tr m m non lƠm quen v i toán ........................................15 2.4.1. Tr 18 - 36 tháng ................................................................................................ 15 2.4.2. Tr 3 - 4 tu i .......................................................................................................15 2.4.3. Tr 4-5 tu i .........................................................................................................16 2.4.4. Tr 5-6 tu i .........................................................................................................17 2.5. Các ph ng pháp cho tr m m non lƠm quen v i toán ......................................18 2.5.1. Ph ng pháp d y h c tr c quan .........................................................................19 2.5.2. Ph ng pháp dùng l i .........................................................................................20 2.5.3. Ph ng pháp th c hƠnh luy n tập ......................................................................20 2.6. ph Các hình thức t chức cho tr lƠm quen v i toán theo đ nh h ng đ i m i ng pháp d y h c.....................................................................................................22 2.6.1. Cho tr h c lƠm quen v i toán trong ho t đ ng h c toán có ch đích ...............22 2.6.2. Cho tr lƠm quen v i toán ngoƠi ho t đ ng h c toán có ch đích .....................24 CH NG 3. HỊNH THÀNH BI U T NG V S L NG, CON S VÀ PHÉP Đ M CHO TR M M NON........................................................................................25 3.1. Đặc đi m phát tri n nh ng bi u t ng v s l ng, con s vƠ phép đ m c a tr m m non ........................................................................................................................25 3.1.1. Tr d i 3 tu i ....................................................................................................25 3.1.2. Tr 3 - 4 tu i .......................................................................................................25 3.1.3. Tr 4-5 tu i .........................................................................................................25 3.1.4. Tr 5 - 6 tu i .......................................................................................................26 3.2. N i dung hình thƠnh bi u t ng v s l giáo ............................................................................................................................ 26 3 ng, con s vƠ phép đ m cho tr mẫu 3.2.1. Tr 3-4 tu i .........................................................................................................26 3.2.2. Tr 4 - 5 tu i .......................................................................................................27 3.2.3. Tr 5-6 tu i .........................................................................................................27 3.3. Ph ng pháp hình thƠnh bi u t ng v s l ng, con s vƠ phép đ m cho tr mẫu giáo ........................................................................................................................28 3.3.1. D y tr nhận bi t m t nhóm đ vật theo d u hi u chung c a chúng .................28 3.3.2. D y tr đ m từ 1 d n 10 .....................................................................................28 3.3.3. D y tr nhận bi t các ch s vƠ các s t nhiên từ 1 đ n 10 .............................. 29 3.3.4. D y tr bi t m t s kỷ năng ................................................................................30 CH NG 4. HỊNH THÀNH BI U T NG V KệCH TH C CHO TR M M NON ............................................................................................................................ 33 4.1. Đặc đi m phát tri n nh ng bi u t 4.1.1. Tr d ng v kích th c c a tr m m non ............33 i 3 tu i ....................................................................................................33 4.1.2. Tr 3-4 tu i .........................................................................................................33 4.1.3. Tr 4-5 tu i .........................................................................................................33 4.1.4. Tr 5 6 tu i ......................................................................................................33 4.2. N i dung hình thƠnh bi u t 4.2.1. Tr d ng v kích th c cho tr m m non ......................33 i 3 tu i ....................................................................................................33 4.2.2. Tr 3 4 tu i ......................................................................................................34 4.2.3. Tr 4-5 tu i .........................................................................................................34 4.2.4. Tr 5 6 tu i ......................................................................................................34 4.3. Ph ng pháp hình thƠnh bi u t 4.3.1. D y tr nhận bi t kích th ng v kích th c cho tr m m non ................34 c c a vật: đ l n, chi u cao, chi u dƠi, chi u r ng ..... ............................................................................................................................ 34 4.3.2. D y tr so sánh v đ l n,chi u cao, chi u dƠi, r ng c a hai vật, giúp tr hi u c m từ ch m i quan h so sánh gi a hai vật v ............................................................ 34 4 4.3.3. D y tr sắp thứ t gi a 3 vật theo thứ t tăng d n hoặc giảm d n c a kích th c ............................................................................................................................ 36 4.3.4. D y tr phép đo. ..................................................................................................37 CH NG 5. HỊNH THÀNH BI U T NG V HỊNH D NG CHO TR M M NON ............................................................................................................................ 38 5.1. Đặc đi m phát tri n nh ng bi u t 5.1.1. Tr d ng v hình d ng c a tr m m non .............38 i 3 tu i ....................................................................................................38 5.1.2. Tr 3 4 tu i ......................................................................................................38 5.1.3. Tr 4 5 tu i ......................................................................................................38 5.1.4. Tr 5 6 tu i ......................................................................................................38 5.2. N i dung hình thƠnh bi u t ng v hình d ng cho tr m m non .......................38 5..1. Tr 3 4 tu i ......................................................................................................38 5.3.2. Tr 4 5 tu i ......................................................................................................39 5.3. Ph 5.3.1. Ph ng pháp hình thƠnh bi u t ng v hình d ng cho tr mẫu giáo .................39 ng pháp d y tr nhận bi t các hình ............................................................. 39 5.3.2. D y tr phơn bi t các hình ..................................................................................39 5.3.3. D y tr nhận bi t hình d ng c a vật ...................................................................41 CH NG 6. HỊNH THÀNH S Đ NH H NG TRONG KHỌNG GIAN CHO TR M M NON....................................................................................................................42 6.1. Đặc đi m phát tri n nh ng bi u t ng v không gian vƠ đ nh h ng trong không gian c a tr m m non .........................................................................................42 6.1.1. Tr d i 3 tu i ....................................................................................................42 6.1.2. Tr 3 6 tu i ......................................................................................................42 6.2. N i dung tr mẫu giáo đ nh h ng trong không gian ........................................42 6.2.1. Tr 3 - 4 tu i .......................................................................................................42 6.2.2. Tr 4 5 tu i ......................................................................................................43 6.2.3. Tr 5 6 tu i ......................................................................................................43 5 6.3. Ph ng pháp d y tr mẫu giáo đ nh h 6.3.1. D y tr đ nh h ng trong không gian ...........................43 ng trên c th mình ..................................................................43 6.3.2. D y tr nhận bi t tay phải tay trái c a tr . .......................................................43 6.3.3. D y tr nhận bi t phía trên phía d i, phía tr c phía sau khi l y bản thơn mình lƠm chuẩn. ............................................................................................................44 6.3.4. D y tr đ nh h ng trên mặt ph ng ....................................................................44 6.3.5. D y tr xác đ nh phía phải, phía trái c a tr .......................................................44 6.3.6. Xác đ nh h ng: phía trên phía d 6.3.7. D y tr đ nh h CH i, phía tr c phía sau c a ng ng khi di chuy n vƠ bi t di chuy n theo h NG 7. HỊNH THÀNH S Đ NH H i khác .44 ng c n thi t ........45 NG V TH I GIAN CHO TR M M NON ............................................................................................................................ 46 7.1. Đặc đi m phát tri n nh ng bi u t 7.2. Ph ng v th i gian c a tr m m non ...............46 ng pháp d y tr mẫu giáo đ nh h ng th i gian ........................................46 7.2.1. D y tr nhận bi t ngƠy vƠ đêm (tr 3 4 tu i) ...................................................46 7.2.2. D y tr nhận bi t các bu i: sáng, tr a, chi u, t i (tr 4 5 tu i) .......................46 7.2.3. D y nhận bi t vƠ g i tên các ngƠy trong tu n, phơn bi t hôm nay, hôm qua, ngƠy mai. (tr 5 6 tu i) ............................................................................................... 47 6 M CăTIểUăCHUNGăC AăMỌNăH C 1. Ki năthức - Hi u đ c m t s v n đ chung v môn h c: Vai trò vƠ nhi m v c a môn h c, nh ng v n đ c bản c a ch ng trình cho tr lƠm quen v i toán, đặc đi m nhận thức c a tr , các nguyên tắc cho tr lƠm quen v i toán. - Bi t đ c các ph ng pháp đ c sử d ng đ cho tr lƠm quen v i toán - Bi t đ c n i dung hình thƠnh bi u t ng toán từng lứa tu i. - Vận d ng ki n thức đƣ h c vƠo vi c l a ch n n i dung cho tr lƠm quen v i toán phù h p v i từng đ tu i. - Vận d ng ki n thức đƣ h c vƠo vi c t chức ho t đ ng cho tr lƠm quen v i toán. 2. Kĩănĕng - Có kĩ năng t chức ho t đ ng cho tr lƠm quen v i toán. - Có kĩ năng ph i h p các ph ng pháp khi t chức ho t đ ng cho tr lƠm quen v i toán. - Có kĩ năng xử lỦ tình hu ng trong ho t đ ng cho tr lƠm quen v i toán. - Có kĩ năng đánh giá mức đ hình thƠnh bi u t ng toán các lứa tu i khác nhau c a tr m m non. 3. Tháiăđ - Nhận thức đúng v t m quan tr ng c a môn h c v i công tác giáo d c tr m m non. - Nhi t tình sáng t o trong vi c t chức ho t đ ng cho tr lƠm quen v i toán. - Có lòng yêu ngh m n tr . 7 NGă1. B ăMỌNăPH CH NGăPHÁPăCHOăTR ăM MăNONă LÀMăQUENăV IăTOÁN 1.1. Đ iăt -Đ i t ngăc aămônăh c ng c a ph ng pháp cho tr m m non lƠm quen v i toán là quá trình giáo d c thông qua vi c d y nh ng ki n thức toán h c s đ ng cho tr m m non. - Trong quá trình cho tr m m non lƠm quen v i toán, giáo viên gi vai trò ch đ o, lƠ ng i t chức, h ng dẫn, đi u khi n các ho t đ ng c a tr . Tr là ng i ch đ ng, tích t c nh m chi m lĩnh tri thức, hình thƠnh kĩ năng, phát tri n năng l c nhận thức vƠ hƠnh đ ng. - Ph ng pháp cho tr m m non lƠm quen v i toán còn đ c coi lƠ ph ng thức ho t đ ng cùng nhau gi a nhƠ giáo d c v i tr vƠ gi a tr v i tr , nh m hình thƠnh h th ng nh ng bi u t ng toán h c s đ ng cho tr , qua đó góp ph n phát tri n trí tu , giáo d c nhơn cách toƠn di n vƠ chuẩn b cho tr h c tập Nh vậy, ph tr ng ti u h c. ng pháp cho tr m m non lƠm quen v i toán lƠ khoa h c nghiên cứu nh ng quy luật c a quá trình hình thƠnh các bi u t ng toán h c s đ ng cho tr m m non. Thông qua quá trình d y h c có m c đích trong các tr ng m m non d i s t chức, đi u khi n c a giáo viên, tức lƠ nghiên cứu nh ng quy luật c a m i quan h h u c gi a m c đích, n i dung, ph vi c hình thƠnh bi u t ng toán h c s đ ng theo m c đích đ ra. V ătríăvƠănhi măv ăb ămônăPh 1.2. v iătoánătrongănhƠătr ngăphápăchoătr ăm mănonălƠmăquenă ngăs ăph m V ătrí 1.2.1. Ph ng pháp d y h c nh m nơng cao hi u quả c a ng pháp cho tr lƠm quen v i toán có v trí đặc bi t quan tr ng trong vi c giáo d c nhơn cách tƠn di n cho tr nói chung vƠ giáo d c trí tu cho tr nói riêng, góp ph n chuẩn b cho tr vƠo h c tr ng ph thông v i nh ng ki n thức toán h c s đ ng vƠ nh ng kĩ năng nhận bi t, kĩ năng hƠnh đ ng c n thi t nh t nh : quan sát, khảo sát, đ m, đo l th ng, so sánh s l ng b ng cách thi t lập t ng ứng 1: 1, so sánh kích c b ng cách x p ch ng, đặt c nh, kĩ năng t duy: phân tích, t ng h p, so sánh, khái quát hoá, trừu t ng hoá... 1.2.2. B ămônăPh ngăphápăchoătr ăm mănonălƠmăquenăvóiătoánăcó nh ngă nhi măv ăsau 8 - Truy n th cho giáo sinh nh ng hi u bi t đ i c ng v Ph ng pháp cho tr m m non lƠm quen v i toán, v i t cách lƠ m t môn h c trong nhƠ tr đ it ng s ph m: ng, nhi m v c a nó và m i liên h c a nó v i các môn khoa h c khác. - Trang b cho giáo sinh nh ng hi u bi t v đặc đi m phát tri n nh ng bi u t toán h c s đ ng c a tr m m non nh đặc đi m phát tri n nh ng bi u t l ng, con s vƠ phép đ m, đặc đi m phát tri n nh ng bi u t d ng, s đ nh h ng trong không gian vƠ đ nh h ng v kích th ng ng v s c, hình ng th i gian c a tr em lứa tu i m m non. - Giúp giáo sinh nắm đ c m c đích, n i dung, các nguyên tắc, các ph ng pháp, bi n pháp vƠ hình thửc t chức các ho t đ ng cho tr m m non lƠm quen v i toán phù h p v i khả năng vƠ đặc đi m nhận thức c a lứa tu i. - Trang b cho giáo sinh nh ng ki n thức, kĩ năng c th v vi c lập k ho ch các ho t đ ng cho tr làm quen v i toán. - Rèn luy n cho giáo sinh kĩ năng tìm hi u ch khảo vƠ tƠi li u h ng dẫn th c hi n ch ng trình, giáo trình, sách tham ng trình Cho tr m m non lƠm quen v i toán. - Hình thành cho giáo sinh kĩ năng tìm hi u đ i t ng tr trong l p mà mình ph trách, kĩ năng ti n hƠnh các ho t đ ng cho tr lƠm quen v i toán, kĩ năng th c hi n ki m tra, đánh giá mức đ hình thƠnh nh ng bi u t ng toán h c các lứa tu i khác nhau c a tr m m non vƠ kĩ năng ti n hƠnh cho tr làm quen v i toán qua các ho t đ ng giáo d c khác trong tr ng m m non nh : vui ch i, lao đ ng, t o hình, ơm nh c, th ch t... - Rèn luy n cho giáo sinh nh ng kĩ năng khác: kĩ năng s u t m, l a ch n t thi t k vƠ t chức các trò ch i h c tập nh m hình thƠnh các bi u t ng toán h c cho tr , xơy d ng góc h c toán trong l p. - Môn h c nƠy còn góp ph n b i d đức cho ng ng tình cảm ngh nghi p, phẩm ch t đ o i giáo viên m m non. Thông qua vi c h c n i dung môn h c giúp giáo sinh th y rõ v trí, vai trò c a vi c d y tr nh ng ki n thức, kĩ năng toán h c đ i v i s phát tri n vƠ giáo d c tr . Tính ch t nghi p v c a môn h c giúp rèn luy n nh ng năng l c vƠ phẩm ch t ngh nghi p c a ng i giáo viên m m non nh : Ủ thức, trách nhi m trong công vi c, luôn yêu ngh , m n tr , cẩn thận, chính xác. 1.3. M iăliênăh ăv iănh ngămônăh căkhác 9 1.3.1. Tri tăh căduyăvậtăbi năchứng Tri t h c duy vật bi n chứng lƠ m t khoa h c nghiên cứu nh ng quy luật chung nh t c a s phát tri n t nhiên, xƣ h i vƠ t duy con ng pháp luận c a khoa h c ph i, vì vậy nó lƠ c s ph ng ng pháp cho tr m m non lƠm quen v i toán. Tri t h c duy vật bi n chứng giúp chúng ta hi u m t cách sơu sắc vƠ đúng đắn bản ch t c a đ i t ng vƠ ph ng pháp lôgic, xem xét quá trình hình thƠnh các bi u t tr m m non nh m t hi n t ng toán h c ng giáo d c trong quá trình phát tri n, vƠ trong m i liên h ph thu c lẫn nhau... 1.3.2. Ph Toánăh c ng pháp cho tr m m non lƠm quen v i toán có liên h chặt ch v i khoa h c toán h c. NgƠy nay, v i s phát tri n nhanh chóng c a khoa h c toán h c vƠ s xơm nhập c a nó vƠo m i lĩnh v c ki n thức khác nhau. Nh ng thƠnh t u nghiên cứu v khoa h c toán h c c a nhơn lo i lƠ c s đ Ph ng pháp cho tr lƠm quen v i toán d a vƠo đó mƠ l a ch n n i dung nh ng ki n thức toán h c s đ ng nh t nh ng đảm bảo tính h th ng, tính khoa h c vƠ tính s ph m, phù h p v i khả năng nhận thức c a tr , v i đi u ki n, hoàn cảnh c a đ t n c, đáp ứng đ c nh ng yêu c u c a giáo d c m m non nói riêng vƠ giáo d c th h tr nói chung. 1.3.3. Tơmălíăh căm mănon Tơm lí h c m m non lƠ khoa h c nghiên cứu nh ng đặc đi m phát tri n các quá trình cảm giác, tri giác, trí nh , chú Ủ, t duy, ho t đ ng ch đ o... c a tr em lứa tu i m m non. Nh ng thƠnh t u nghiên cứu v tơm lí tr m m non vƠ nh ng quy luật nhận thức nh ng bi u t ph ng toán h c s đ ng c a tr m i lứa tu i lƠ c s đ b môn ng pháp cho tr lƠm quen v i toán xác đ nh n i dung ki n thức, mức đ , yêu c u v hƠnh đ ng vƠ t duy c a tr từng lứa tu i đ t chức, đi u khi n quá trình cho tr làm quen v i toán trong từng ho t đ ng h c tập có ch đích, cũng nh trong các ho t đ ng khác c a tr nh : vui ch i, ơm nh c, th ch t, t o hình... trong tr 1.3.4. ng m m non. Giáoăd căh căm mănon Quá trình cho tr m m non lƠm quen v i toán lƠ m t b phận c a quá trình giáo d c m m non nói chung, vì vậy nó ch u s chi ph i c a nh ng quy luật giáo d c m m non. 10
