Chơi chữ là gì cho ví dụ năm 2024
|
Văn học nghệ thuật nước ta từ xưa đã sử dụng rất nhiều biện pháp tu từ để làm sinh động câu chữ và ý nghĩa. Chơi chữ là một trong những lối dùng từ đặc biệt mang nét riêng của thơ ca Việt Nam. Vậy cụ thể chơi chữ là gì, tác dụng và khi nào cần sử dụng biện pháp nghệ thuật này? Hãy cùng tìm hiểu với studytienganh qua bài viết sau đây bạn nhé! Show
1. Chơi chữ là gì
Chơi chữ đã được vận dụng vào văn học nghệ thuật từ lâu đời 2. Tác dụng chơi chữChơi chữ là một trong những biện pháp tu từ xuất hiện từ lâu và bắt nguồn từ đời sống xã hội để phát triển dần lên nên thường gần gũi với ngôn ngữ đời thường.
Chơi chữ thường mang sự dí dỏm nhưng ý nghĩa sâu sắc 3. Khi nào sử dụng nghệ thuật chơi chữKhác với các phép tu từ nghệ thuật khác, chơi chữ gần gũi nên được sử dụng rất phổ biến cả trong thơ ca văn học đến đời sống thường ngày. Khi người thể hiện muốn trình bày vấn đề mang ý nghĩa sâu sắc và tinh tế qua từ ngữ đồng thời tạo nên sự vui vẻ hài hước trong cách trình bày chính là lúc sử dụng nghệ thuật chơi chữ. Chơi chữ có thể xuất hiện ở: Trong văn học, thơ ca: Đây chắc chắn là nơi để chơi chữ thể hiện tính nghệ thuật của nó. Qua đôi tay khéo léo của các nhà thơ, nhà văn nghệ thuật chơi chữ được thể hiện đa dạng nhiều kiểu như: điệp âm, đồng âm, nói lái,... Ví dụ: Duyên duyên ý ý tình tình Đây đây đó đó tình tình ta ta Năm năm tháng tháng ngày ngày Chờ chờ đợi đợi, rày rày mai mai. Trong câu đối, da dao: Chơi chữ được cho là quan trọng và xuất hiện nhiều trong ca dao, câu đối xưa vì sự vui vẻ nó đem đến cho người nói, người nghe cũng như những thông điệp thâm sâu đầy tính giáo dục. Ví dụ: Mênh mông muôn mẫu một màu mưa. Mỏi mắt miên man mãi mịt mờ. Trong giao tiếp hằng ngày: Trước khi đi vào văn chương, thuật chơi chữ thường xuất hiện trong lời ăn tiếng nói hàng ngày. Nhờ tính hài hước, dí dỏm, thông minh và sâu sắc vốn có của người Việt lại thêm chất liệu ngôn từ phong phú nên thói quen chơi chữ cũng được hình thành và phổ biến rộng rãi. Ví dụ: “Cá thể thì thế cả” “Vấn đề đầu tiên là tiền đâu” Biết được chơi chữ là gì và hiểu hơn về tác dụng hay các trường hợp sử dụng của nó giúp bạn nắm bắt ý nghĩa của câu từ và yêu hơn sự đa dạng phong phú của tiếng Việt. Để biết thêm những kiến thức về đời sống, giáo dục,.... hãy truy cập studytienganh mỗi ngày bạn nhé! Tổng hợp kiến thức về phép tu từ Chơi chữ (là gì, cách nhận biết, sơ đồ tư duy) giúp các em học sinh nắm vững kiến thức cũng như cách sử dụng biện pháp tu từ Chơi chữ đạt điểm cao trong bài tập làm văn. Chơi chữ là gì ?- Khái niệm: Chơi chữ là lợi dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ để tạo sắc thái dí dỏm, hài hước,...làm câu văn hấp dẫn và thú vị. Đồng thời là cách biến hóa ngôn từ kết hợp tính nghệ thuật của người Việt. - Được sử dụng phổ biến trong thơ ca chính thống và ca dao, tục ngữ gắn liền trong cuộc sống đời thường. Biện pháp tu từ này có tác dụng làm câu thơ, lời văn thêm phần dí dỏm, trào phúng và có tính giáo dục cao. Phân loại của chơi chữ- Sử dụng từ đồng âm: + Là dựa trên hiện tượng đồng âm của một từ để tạo ra những câu nói có nhiều nghĩa khác nhau, gây bất ngờ thú vị cho người đọc, người nghe. - Sử dụng từ gần âm: + Cách chơi chữ này là sử dụng các từ gần giống nhau, nhưng mang ý nghĩa khác nhau. - Sử dụng cách điệp âm: + Trong cách chơi chữ điệp âm là trong một câu, một bài thơ, văn sử dụng nhiều từ có phụ âm đầu để tạo tính hài hước, thú vị. - Sử dụng lối nói lái: + Là cách nói ngược câu chữ, nói lái được coi là ít nghiêm trang, có tính cách bông đùa, mỉa mai, châm biếm, một số dùng để diễn tả sự thô tục một cách kín đáo. Loại chơi chữ này không phải người đọc, người nghe nào cũng hiểu được hàm ý của tác giả nếu như không suy luận hay phân tích từng từ một. - Sử dụng từ đồng nghĩa, trái nghĩa, gần nghĩa: là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau. Ví dụ minh họa về chơi chữ- Ví dụ về sử dụng từ đồng âm: "Chị Xuân đi chợ mùa hè Mua cá thu về chợ hãy còn đông". “Xuân” là tên của một chị gái, “thu” là tên của một loài cá, “đông” là chỉ tính chất của chợ tức là nhiều người, chị Xuân đã đi chợ vào mùa hè và mua cá thu, lúc chị đi về chợ vẫn còn nhiều người. Có thể hiểu theo cách là “Xuân, Hạ, Thu, Đông” là tên của bốn mùa trong một năm, là hiện tượng tự nhiên trong thiên nhiên. Cách dùng từ đồng âm này giúp câu thơ trở nên hóm hỉnh, hài hước. - Ví dụ về sử dụng từ gần âm: "Có tài mà cậy chi tài Chữ tài liền với chữ tai một vần". Hai từ gần âm là “ tài, tai”, cách chơi chữ này có tác dụng là những người có tài sắc vẹn toàn thường gắn với những tai ương, những gian truân, khó khăn vất vả trong cuộc đời. Có một câu tục ngữ cũng có nghĩa tương tự là “ Hồng nhan bạc mệnh”. - Ví dụ về sử dụng điệp âm: “Mênh mông muôn mẫu một màu mưa Mỏi mắt miên mang mãi mịt mờ Mộng mị mỏi mòn mai một một Mĩ miều mai mắn mây mà mơ”. Nhà thơ Tú Mỡ đã sử dụng lối chơi chữ điệp âm, toàn bộ âm đầu đều bắt đầu bằng chữ “M” nhằm tạo điểm nhấn cho bài thơ, diễn tả sự mịt mờ của không gian đầy mưa. - Ví dụ về cách nói lái: "Một con cá đối nằm trên cối đá Hai con cá đối nằm trên cối đá". -"Một thầy giáo tháo giày, hai thầy giáo tháo giày, ba thầy giáo…." Cách nói lái: Cá đối - cối đá, thày giáo - tháo giày. - Ví dụ sử dụng từ đồng nghĩa và trái nghĩa: "Trăng bao nhiêu tuổi trăng già Núi bao nhiêu tuổi gọi là núi non". Sử dụng cặp từ trái nghĩa “già và non”. "Nửa đêm giờ tý canh ba. Vợ tôi con gái, đàn bà nữ nhi". Hai từ gần nghĩa là “con gái, nữ nhi, vợ, đàn bà”. Tác dụng của chơi chữ- Giúp câu văn thể hiện sự hài hước, dí dỏm nên gây được nhiều hứng thú ấn tượng với người đọc, người nghe. - Làm cho bài viết, lời nói sử dụng biện pháp tu từ chơi chữ được ghi nhớ lâu dài. - Ngoài ra nó còn thể hiện được sự khéo léo, tinh tế của tác giải khi biết lồng ghép các câu từ để cho câu văn mang nhiều ý nghĩa, mang đậm sự trào phúng nhưng tinh tế, không lộ liễu. - Tạo ra những tiếng cười, thêm màu sắc cho những lời nói trong cuộc sống hằng ngày. Cách nhận biết phép chơi chữ- Câu có chứa biện pháp tu từ chơi chữ sẽ sử dụng từ đồng âm nhưng khác nghĩa, nói lái, dùng từ trái nghĩa… Sơ đồ tư duy của phép chơi chữBài tập vận dụngCâu 1: Xác định điện pháp chơi chữ trong các câu văn, câu thơ sau:
Lọc lừa, lươn lẹo lại lên lương.
Tri huyện là tri huyện Thằng, ăn nói lằng nhằng là thằng Tri huyện. Lời giải:
Câu 2: Phân tích biện pháp chơi chữ trong bài ca dao sau: Bà già đi chợ Cầu Đông Bói xem một quẻ lấy chồng lợi chăng? Thầy bói xem quẻ nói rằng Lợi thì có lợi nhưng răng chẳng còn Em có nhận xét gì về nghĩa của các từ lợi trong bài ca dao này? Việc sử dụng từ lợi ở câu cuối bài ca dao là dựa vào hiện tượng gì của từ ngữ? Việc sử dụng từ lợi như trên có tác dụng gì? Lời giải: - Trong đoạn ca dao này có cách chơi chữ là sử dụng từ đồng nghĩa: Từ “lợi” mà bà già dùng (lợi chăng) nghĩa là lợi ích, thuận lợi. Từ “lợi” trong câu nói của thầy bói chính là một cơ quan trong cơ thể. Đó là phần thịt bao quanh chân răng. - Việc sử dụng từ lợi ở trong câu cuối của bài ca dao đã dựa vào hiện tượng đồng âm khác nghĩa của từ ngữ. - Việc sử dụng từ lợi như trên có tác dụng: Thầy bói nhắc khéo “bà già”: bà đã già quá rồi (răng không còn) thì lấy chồng làm gì nữa. Tạo sự bất ngờ, hài hước và dí dỏm. Câu 3: Trong bài thơ Bác Hồ đã dùng lối chơi chữ như thế nào? Cảm ơn bà biếu gói cam, Nhận thì không đúng, từ làm sao đây? Ăn quả nhớ kẻ trồng cây, Phải chăng khổ tận đến ngày cam lai? Lời giải: - Dùng từ đồng âm: khổ, cam + khổ: khổ đau (thuần Việt); đắng (Hán Việt) + cam: quả cam (thuần Việt); ngọt (Hán Việt) - Thành ngữ Hán Việt: khổ tận cam lai (khổ: đắng, tận: hết, cam: ngọt, lai: đến): Hết khổ sở đến lúc sung sướng ⇒ Niềm sung sướng, hạnh phúc được sống trong độc lập, tự do. Câu 4: Bài thơ dưới đây sử dụng lối chơi chữ nào? Duyên duyên ý ý tình tình Đây đây đó đó tình tình ta Năm năm tháng tháng ngày ngày Chờ chờ đợi đợi, rày rày mai mai Lời giải: Bài thơ sử dụng lỗi chơi chữ điệp âm. - Hai dòng đầu phụ âm Đ - được điệp trong 4 âm tiết, phụ âm T được điệp trong 6 âm tiết; nhưng về cơ bản đây chỉ là sự gấp đôi một cách đều đạn các âm tiết cấu tạo nên bài ca dao: hai cặp lục bát chỉ sử dụng 14 âm tiết (trong đó chữ "tình" được điệp 4 lần). Nhằm nhấn mạnh sự dằn dỗi, bức xúc của người nói. Chơi chữ là gì vị dụ về chơi chữ?Chơi chữ là lợi dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ để tạo sắc thái dí dỏm, hài hước,... làm câu văn hấp dẫn và thú vị. Ví dụ: Thầy giáo, tháo giày đi dép lốp. Khái niệm về chơi chữ là gì?Theo Từ điển tiếng Việt, “Chơi chữ là lợi dụng các hiện tượng đồng âm, đa nghĩa… trong ngôn ngữ nhằm gây một tác dụng nhất định (như bóng gió, châm biếm, hài hước…) trong lời nói”. Phó từ có nghĩa là gì?Phó từ là nhóm từ được sử dụng để bổ sung ý nghĩa của động từ và tính từ trong câu. Đây là loại từ dùng để thể hiện tần suất thời gian, cách thức, mức độ trạng thái. Hoặc ý nghĩa của các động, tính và trạng từ khác có trong câu đó. Những từ này giúp làm sáng tỏ hơn về cách một hành động diễn ra. Từ đồng âm là những từ như thế nào?Từ đồng âm trong tiếng Việt là những từ phát âm giống nhau hay cấu tạo âm thanh giống nhau, nhưng nghĩa, từ loại hoàn toàn khác nhau (gọi ngắn gọn là đồng âm khác nghĩa hay đồng âm dị nghĩa). |
