Trả lời các câu hỏi bài Chiến thắng Mtao Mxây
|
Hãy tưởng tượng cỗ xe thời gian đưa chúng ta trở về thời đại sử thi để tham dự lễ ăn mừng chiến thắng mà buôn làng đăm săn tổ chức.Hãy nhớ lại ấn tượng và cảm xúc của anh/chị khi đó qua việc hoàn thành sơ đồ gợi mở sau:
-Người tham dự,không khí,âm thanh?
-Ngoại hình,cử chỉ,hành động,giọng điệu,sức mạnh của tù trưởng đăm săn
Câu hỏi: Tóm tắt được nội dung bao quát của văn bản (Tác phẩm kể lại sự kiện gì? Xây ra trong bối cảnh thời gian, không gian như thế nào? Chủ đề của tác phẩm là gì?) Show Trả lời: Tóm tắt: Nhân lúc Đăm Săn cùng các nô lệ lên rẫy, Mtao Mxây đã đến phá buôn làng và bắt Hơ Nhị về làm vợ. Đăm Săn đến nhà Mtao Mxây khiêu chiến để cứu người vợ của mình. Lần đầu, chàng thách Mtao Mxây đọ dao nhưng hắn sợ không dám đồng ý. Khi Đăm Săn dọa đốt nhà, hắn mới chịu xuống và múa khiên. Mtao Mxây rung khiên múa, tiếng kêu lạch cạch; đến lượt Đăm Săn, mỗi lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh, chạy vun vút trong khi Mtao Mxây chỉ bước thấp bước cao chạy hết bãi đông sang bãi tây. Mtao Mxây bảo Hơ Nhị quăng cho một miếng trầu nhưng Đăm Săn đỡ được, ăn vào thì sức lực tăng lên gấp bội. Đăm Săn lại múa khiên, đâm Mtao Mxây nhưng không thủng được áo giáp của hắn. Nhờ Trời giúp đỡ, Đăm Săn ném một cái chày tròn vào tai của kẻ địch, nên giành được chiến thắng, cắt đầu của Mtao Mxây đem bêu ra đường. Chàng cứu được vợ, và tất cả tôi tớ của Mtao Mxây nguyện đi theo Đăm Săn. Dân làng mở tiệc mừng chiến thắng của Đăm Săn và đón chào những dân làng mới. Câu hỏi: Nhân vật chính là gì? Nhân vật được miêu tả ở phương diện nào? Trả lời: Nhân vật chính: Đăm Săn. Những đặc điểm nổi bật của nhân vật: mạnh mẽ, tài giỏi, có giọng nói hào sảng, vang rộn, ai cũng phải nể sợ. Thân hình vạm vỡ, phi thường Câu hỏi: Biện pháp nghệ thuật nổi bật của văn bản là gì? Lời người kể chuyện và lời nhân vật được thể hiện như thế nào? Trả lời: Biện pháp nổi bật trong văn bản là so sánh và phóng đại khi miêu tả nhân vật Đăm Săn và Mtao Mxây. Câu hỏi: Liên hệ , kết nối với kinh nghiệm sống của bản thân để hiểu thêm câu chuyện. Trả lời: Để có thể trở thành một người đứng đầu lãnh đạo thì ngoài sự tài giỏi điều không thể thiếu đó chính là một trái tim vị tha và lòng yêu thương, thấu hiểu. ĐỌC HIỂUCâu 1: Màu sắc văn hóa Tây Nguyên thể hiện qua các yếu tố nào? Trả lời: Màu sắc văn hóa Tây Nguyên thể hiện qua các yếu tố: nhà Mtao Mxây đầu sàn hiên đẽo hình Mặt Trăng, đầu cầu thang đẽo hình chim ngói; cầu thang rộng một lá chiếu, người nối đuôi nhau lên xuống khiêng một ché đuê vẫn không sợ chật. Câu 2: Chú ý chi tiết miêu tả ngoại hình Mtao Mxây. Trả lời: Chi tiết miêu tả ngoại hình Mtao Mxây: khiên hắn tròn như đầu cú, gươm hắn óng ánh như cái cầu vồng; trông hắn dữ tợn như một vị thần, hắn đóng một cái khố sọc gấp bỏ múi, mặc một cái áo dày nút, dáng tần ngần do dự, mỗi bước đi đắn đo. Câu 3: Chú ý biện pháp nghệ thuật được sử dụng để miêu tả hình ảnh múa khiên của Đăm Săn và Mtao Mxây. Trả lời: Biện pháp nghệ thuật được sử dụng để miêu tả hình ảnh múa khiên của Đăm Săn và Mtao Mxây: so sánh, phóng đại. Câu 4: Chú ý chi tiết ông Trời giúp đỡ Đăm Săn. Trả lời: Chi tiết ông Trời giúp đỡ Đăm Săn: trong mơ, ông Trời mách Đăm Săn lấy một cái chày mòn ném vào vành tai Mtao Mxây. Đăm Săn bừng tỉnh ném cái chày mòn trúng vành tai kẻ địch. Áo giáp của Mtao Mxây rơi loảng xoảng, hắn tháo chạy quanh chuồng lợn, chuồng trâu. Đăm Săn phá tan tất cả, cuối cùng hắn ngã quay ra đất Câu 5: Lời nói và hành động của dân làng cho biết tình cảm của cộng đồng đối với tù trưởng Đăm Săn như thế nào? Trả lời: Lời nói của dân làng: “không đi sao được!… người nhà giàu cầm đầu chúng tôi nay đã không còn nữa", “không đi sao được! Tù trưởng chúng tôi đã chết, lúa chúng tôi đã mục, chúng tôi còn ở với ai?” => Sau khi tù trưởng của mình thất bại, đông đảo tôi tớ của Mtao Mxây đều tâm phục và muốn đi theo Đăm Săn - vị tù trưởng mạnh hơn. Hành động của dân làng: Tôi tớ của Mtao Mxây: Đoàn người đông như bầy cà tong, mang của cải về nhiều như ong đi chuyển nước, như bầy trai gái đi giếng làng cõng nước. => Niềm vui, phấn khởi khi tìm được người tù trưởng đủ tài đức. Tôi tớ của Đăm Săn: “… Các chàng trai đi lại ngực đụng ngực. Các cô gái đi lại vú đụng vú. Cảnh làng một tù trưởng nhà giàu trông sao mà vui thế!” => Vui mừng khi tù trưởng chiến thắng trở về, buôn làng được mở mang thêm, ngày càng đông vui và giàu mạnh. Câu 6: Tưởng tượng không khí ăn mừng của dân làng đối với chiến thắng của Đăm Săn. Trả lời: Tưởng tượng không khí ăn mừng: đoàn người đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến như mối, tất cả mọi người hòa vào không khí tưng bừng, nhộn nhịp, reo ca. Câu 7: Chú ý vẻ đẹp kì vĩ, phi thường của người anh hùng Đăm Săn. Trả lời: Vẻ đẹp kì vĩ, phi thường của người anh hùng Đăm Săn: nằm trên võng, tóc thả trên sàn, hứng tóc chàng ở dưới đất là một cái nong hoa, uống không biết say, ăn không biết no, chuyện trò không biết chán; đầu đội khăn nhiễu, vai mang nài hoa, đánh đâu đập tan đó, vây đâu phá nát đó. Câu 8: Chú ý nghệ thuật miêu tả nhân vật Đăm Săn. Trả lời: Nghệ thuật miêu tả nhân vật Đăm Săn: so sánh, phóng đại. Soạn bài Chiến thắng Mtao- Mxay nhanh nhất chỉ với 10 phút??? Trọn bộ các câu hỏi giáo viên đặt ra cho học sinh trên lớp về tác phẩm Chiến thắng Mtao- Mxay??? Đúng vậy, tất cả sẽ có trong bài viết này của Toploigiai, mời các bạn cùng tham khảo nhé Soạn bài: Chiến thắng Mtao- Mxay (trong 10 phút) Bố cục P1: Từ đầu -> cắt đầu Mtao-Mxay đem bêu ngoài đường: Khung cảnh trận chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxay P2: Tiếp -> ...đến bãi ngoài làng, rồi vào làng: Đăm Săn cùng những người nô lệ trở về sau chiến thắng P3: Còn lại: Đăm Săn ăn mừng chiến thắng Câu 1. Theo trật tự của các tình tiết và sự kiện diễn biến trận đánh cụ thể như sau: a) Trước khi vào cuộc chiến và khiêu chiến giữa Đam Săn với Mtao Mxây. Đăm Săn đưa lời khiêu chiến, khiêu khích, tỏ ý nhường cho Mtao- mxay nhảy múa trước => thái độ thể hiện sự bình tĩnh, tự tin, hành động chủ động - Mtao-mxay lo Đăm Săn sẽ đánh lén nên sợ hãi, e dè không dám bước xuống. Tuy nhiên vẫn chấp nhận lời khiêu khích => thái độ sợ hãi, thiếu tự tin, hành động bị động b) Khi bước vào cuộc chiến: - Hiệp 1: Đăm Săn múa đầy tự tin, điêu luyện, thần thái và tài ba hơn người => tài năng, giỏi giang Mtao-mxay vung đao thì lệch, bước nhảy thì cao thấp không đều => yếu kém, không có bản lĩnh - Hiệp 2 + Đăm Săn tài gỉoi đớp được miếng trầu từ Hơ Nhị => sức mạnh như tăng thêm gấp đôi ngang tầm gió bão + Mtao-mxay đuối sức, cầu xin sự cầu cứu từ Hơ Nhị => không còn sức mạnh - Hiệp 3 + Đăm Săn dùng sức mạnh múa khiên đuổi theo và đâm trúng Mtao-mxay + Mtao-mxay ra sức tháo chạy, bị đâm trúng nhưng vẫn không chết - Hiệp 4: + Đăm Săn bắt đầu đuối sức dần, có cầu cứu ông Trời trong mộng=> giết chết được Mtao-mxay + Vùng chạy nhưng cuối cùng vẫn chết dưới tay Đăm Săn => KẾT QUẢ: • Người anh hùng Đăm Săn tài giỏi, quyết đoán, chủ động, hành động dũng cảm vì chính nghĩa. Nhờ đó mà anh giành chiến thắng và nhận được sự ngợi ca và lòng ngưỡng mộ của mọi người. • Mtao-mxay là kẻ hèn nhát, yếu đuối, luôn e dè và sợ hãi. Kết quả phải nhận lấy cái chết thảm hại. Hành động của hắnlà phi chính nghĩa, đáng bị xã hội lên án. Câu 2. Những câu nói và hành động của đông đảo dân làng đối với việc thắng thua của hai tù trưởng thể hiện thái độ, tình cảm của cộng đồng Ê- đê cụ thể như sau: - Đối với Mtao Mxây: • Sau khi Mtao-mxay thất bại, phần lớn nô lệ đều có xu hướng đi theo Đăm Săn • Họ tỏ thái độ đồng tình và rất ngưỡng mộ trước chiến thắng của Đăm Săn, sẵn sàng nghe theo lời vị tù trưởng mới (“không đi sao được!… người nhà giàu cầm đầu chúng tôi nay đã không còn nữa”). => Thái độ và hành động của nhữmg người này cho thấy đối với họ điều quan trọng là một vị tù trưởng tài giỏi, có sức mạnh, có lòng dũng cảm. Mong muốn lớn nhất của họ là sự đủ đầy, giàu có và trở thành tập thể có sức mạnh. - Đối với Đăm Săn: • Khi giành chiến thắng, Đăm Săn được dân làng vui mừng chào đón. Họ đặc biệt chào đón vị tù trưởng mới trở về • Họ tất bật sửa soạn, hân hoan chào đón những người dân mới về với làng. Họ không giấu nổi niềm vui khi buôn làng đang trên đà lớn mạnh hơn, giàu có hơn (“… Các chàng trai đi lại ngực đụng ngực. Các cô gái đi lại vú đụng vú. Cảnh làng một tù trưởng nhà giàu trông sao mà vui thế!”) => Thái độ và hành động của họ cho thấy họ là những người dễ hòa nhập, không hề kỳ thị, ghen ghét hay đố kị. Câu 3 - Trong phần cuối của đoạn trích khung cảnh được tác giả chú ý tập trung miêu tả đến chính là cảnh ăn mừng của dân làng sau chiến thắng tưng bừng của Đam Săn. - Cuộc chiến cam go, căng thẳng giữa hai tù trưởng kết thúc cũng là khi Mtao Mxây thất bại. Thế nhưng kết thúc cuộc chiến bằng sự bi thảm là cái chết của Mtao-mxay không tạo ra hoang mang, e ngại hay lo lắng sợ hãi cho người dân. Trái lại, họ đồng tình, ngưỡng mộ với chiến thắng của Đăm Săn và vô cùng nhanh chóng hòa vào cuộc sống cộng đồng với dân làng. Không chỉ vậy, đến từ dân làng Đăm Săn cũng là những con người hết sức hòa nhã, họ đón nhận những người dân mới bằng tất cả những niềm nở và sự chân thành. Bữa tiệc ăn mừng diễn ra với không khí chan hòa, hạnh phúc trong chiến thắng, đầu phấn khởi, đầy niềm tin. Có thể thấu cách lựa chọn thể hiện nghệ thuật này, tác giả dân gian đã chỉ rõ tính khách quan, tất yếu của cuộc chiến tranh thị tộc . Đó là cuộc chiến tranh chắc chắn xảy ra với mục đích lớn hơn, cao cả hơn là bước đầu hình thành và tập hợp dân làng để tạo ra những tập thể có tinh thần, có ý chí đoàn kết đi lên vì sự phát triển của toàn xã hội. Đây là một cuộc chiến vì chính nghĩa và cũng chỉ những cuộc chiến này mới góp phần tạo ra một buôn làng, một dân tộc thực sự lớn mạnh. Qua cách lựa chọn này tác gỉa dân gian còn thể hiện lời khen, tấm lòng ngợi đối với những người anh hùng Đăm Săn mang tầm vóc và sứ mệnh lớn lao. Ngoài họ thì không ai khác có đủ bản lĩnh và sức mạnh để đứng lên đấu tranh, dùng uy lực và tầm vóc của mình thộg nhất những nhóm thị tộc rời rạc, nhỏ lẻ thành một khối cộng đồng đoàn kết, lớn mạnh hơn, giàu có hơn. Câu 4 - Trong đoạn trích , kiểu câu được sử dụng nhiều nhất là câu có biện pháp so sánh: "gió như bão","gió như lốc","đoàn người đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân"... - Các hình ảnh, sự vật được sử dụng trong những phép so sánh là những hình ảnh trong tự nhiên, thuộc về tự nhiên, mang tầm to lớn như bão, lốc... => Cách thể hiện này nhằm khẳng định và tô đậm tầm vóc to lớn của người anh hùng dân tộc với tất cả sự tài giỏi, dũng cảm, lừng lẫy và quyết liệt. => Cũng trong thủ pháp so sánh sử dụng những hình ảnh trong tự nhiên như hàm ý sâu xa nhìn sức mạnh của Đăm Săn ngang tầm sức mạnh vũ trụ. Đây cùng là biện pháp nghệ thuật mang tính đặc trưng và phổ biến trong thể loại sử thi dân tộc. Nó chính là đặc trưng thể loại và có những giá trị cơ bản nhất LUYỆN TẬP Sự xuất hiện của Ông Trời (thần linh) và việc can thiệp của Ông Trời vào chiến thắng của Đăm Săn đã cho thấy những vai trò, tác động quan trọng của yếu tố thần linh và con người đối với cuộc chiến đấu và chiến thắng của Đăm Săn. Đầu tiên, nó cho thấy sự tương quan nhất định cũng như mối quan hệ gắn bó giữa thần linh và con người. Nói cách khác, trong thời kỳ đó còn tồn tại lối tư duy mang tính thần thoại, đó là minh chứng rõ ràng nhất cho sự tồn tại của xã hội chưa có giai cấp. Thứ hai, thần linh đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong sự trợ giúp, hỗ trợ tinh thần cho con người vê mặt ý chí. Thần linh chỉ có vai tò như một sự thúc đẩy chứ không phải người quyết định kết quả. Như vậy, có thể kết luận, trong mối tương quan giữa thần linh và con người thì ngoài quan hệ gắn bó và có tính hỗ trợ mặt ý chí của thần linh thì không ai khác, không phải thế lực nào khác mà là chính con người sẽ tạo ra kết quả cuối cùng. Người anh hùng mới là người cầm trong tay lá cờ chiến thắng và có vai trò quyết định quan trọng nhất . Nhận xét – Ý nghĩa
Qua bài học giúp học sinh có cái nhìn cụ thể và nhất định về thể loại sử thi thần thoại bao gồm các đặc trung về ngôn ngữ, nghệ thuật cụ thể là ngôn từ mang tính trang trọng, lời văn có hình ảnh, có nhịp điệu; nghệ thuật thể hiện rõ nét và cụ thể nhất cho đặc trưng thể loại là cách nói phóng đại và thủ pháp so sánh. Đây là những yếu tố cho thấy nét đặc trưng của thể loại sử thi. Về nội dung qua những vẻ đẹp phẩm chất của Dăm Săn để chứng minh cho tinh thân cũng như phẩm chất của cả buôn làng. Đồng thời thể hiện những khao khát thiết thực, những mong muốn rất đỗi đời thường của người dân là cuộc sống bình yên, no đủ, giàu có và gắn kết Gợi ý Câu hỏi giáo viên đặt ra trên lớp bài Chiến thắng Mtao- MxayTrong văn bản “Chiến thắng Mtao- Mxây”, trận đánh diễn ra qua những chặng nào? Trả lời: Trận đánh diễn ra qua 4 hiệp đấu. Trong văn bản “Chiến thắng Mtao- Mxây”, tại sao Đăm Săn lại khiêu chiến? Thái độ của hai bên như thế nào? Trả lời: - Cuộc chiến xảy ra do Mtao – Mxây cướp vợ của Đăm Săn đó là Hơ Nhị. - Người Ê-Đê lại tôn thờ chế độ mẫu hệ, cho nên việc bị cướp vợ không còn là nỗi đau của cá nhân, của gia đình mà nó trở thành nỗi sỉ nhục lớn của cộng đồng. Vì thế cuộc chiến của Đăm Săn và Mtao Mxây không chỉ là cuộc chiến là cuộc chiến để giành lại vợ mà còn là cuộc quyết đấu để bảo vệ danh dự cộng đồng. - Đăm Săn khiêu chiến và thái độ của Mtao-Mxây. + Lời khiêu chiến của Đăm Săn: “Ta thách nhà ngươi”, ta sẽ “bổ đôi” sàn hiên, “chẻ ra kéo lửa” cầu thang, “hun” nhà, ví Mtao Mxây như lợn nái, trâu. ⇒Thái độ quyết liệt, tự tin. + Thái độ của Mtao- Mxây: “Không xuống vì bận ôm vợ hai chúng ta”, sợ bị đâm khi đang đi, không dám múa khiên trước. ⇒Thái độ từ chọc tức đến sợ hãi, tần ngần do dự. Sự đối lập giữa Đăm Săn và Mtao Mxây được thể hiện như thế nào trong văn bản “Chiến thắng Mtao- Mxây”? Trả lời:
Trong văn bản “Chiến thắng Mtao- Mxây”, em có suy nghĩ gì về vai trò của thần linh trong cuộc chiến? Trả lời: - Vai trò của thần linh đối với cuộc chiến đấu và chiến thắng của Đăm Săn: + Quan hệ giữa thần linh và con người rất gần gũi, mật thiết, thậm chí bình đẳng, thân tình. + Tuy có tham gia vào việc của con người, nhưng thần linh chỉ đóng vai trò “gợi ý”, “cố vấn” chứ không phải là người quyết định kết quả của cuộc chiến. Còn việc giết Mtao-Mxây là do tài trí của Đăm Săn. Em hãy nêu nhận xét về hình tượng Đăm Săn qua cuộc đọ sức trong văn bản “Chiến thắng Mtao- Mxây”. Trả lời: - Với lối mô tả song hành, lối so sánh phóng đại, Đăm Săn hơn hẳn Mtao Mxây về cả tài năng, sức lực, phẩm chất và phong độ. Đòi vợ chỉ là cái cớ, cao hơn chính là mở mang bờ cõi, làm nổi uy danh cộng đồng. - Đăm Săn là một nhân vật anh hùng sử thi đích thực. Lời đáp của dân làng trong văn bản “Chiến thắng Mtao- Mxây” gợi cho em suy nghĩ gì? Trả lời: - Ba lần Đăm Săn kêu gọi thì cả ba lần mọi người đều hưởng ứng (số 3 tượng trưng cho số nhiều): “Không đi sao được, tù trưởng chúng tôi đã chết, lúa chúng tôi đã mục, chúng tôi còn ở với ai”. ⇒ Họ nhất trí xem Đăm Săn là tù trưởng, là anh hùng của họ. - Mỗi lần đối đáp có sự khác nhau, biến đổi, phát triển. ⇒ Qua ba lần hỏi – đáp, lòng trung thành tuyệt đối của mọi nô lệ đối với Đăm Săn ngày càng được tô đậm. Cảnh mọi người theo Đăm Săn trở về trong văn bản “Chiến thắng Mtao- Mxây” thể hiện quan niệm gì của người dân Ê-đê về người anh hùng? Trả lời: Ý nghĩa: + Thể hiện sự thống nhất cao độ giữa quyền lợi, khát vọng của cá nhân anh hùng đối với cộng đồng, bộ tộc. + Thể hiện lòng yêu mến, sự tuân phục của tập thể cộng đồng đối cá nhân anh hùng. Đây cũng là biểu hiện của ý thức dân tộc. Trong văn bản “Chiến thắng Mtao- Mxây”, khi Đăm Săn trở về, dân làng có thái độ như thế nào? Trả lời: - Hân hoan chào đón người anh hùng chiến thắng trở về - Đồng lòng hưởng ứng lời kêu gọi của tù trưởng: mở tiệc ăn mừng chiến thắng ⇒ Phấn khởi, vui mừng, tự hào Vì sao đoạn cuối tác phẩm “Chiến thắng Mtao- Mxây”, tác giả dân gian không miêu tả cảnh chết chóc mà miêu tả cảnh ăn mừng chiến thắng? Trả lời: - Phần cuối đoạn trích chú ý nhiều đến miêu tả cảnh ăn mừng chiến thắng với ý nghĩa: + Người anh hùng sử thi được toàn thể cộng đồng suy tôn tuyệt đối. Qua chiến thắng của cá nhân anh hùng, sử thi cho thấy sự vận động lịch sử của cả một cộng đồng tộc người. + Cuộc chiến tranh bộ tộc cho thấy bước đi của lịch sử vận động phát triển, mở rộng lãnh thổ, đất đai của các bộ tộc Ê –đê. + Là cách để dân gian ngợi ca tầm vóc và sứ mệnh lịch sử của người anh hùng ưu tú đã đứng lên thống nhất các thị tộc nhỏ lẻ lại với nhau, gom lại thành một cộng đồng lớn mạnh và giàu có. Nét đặc sắc nghệ thuật của tác phẩm “Chiến thắng Mtao- Mxây” là gì? Trả lời: - Nghệ thuật so sánh, phóng đại: + So sánh tương đồng: như lốc gào, như những vệt sao băng... + So sánh tăng cấp: + Đoạn tả cảnh Đăm Săn múa khiên. + Đoạn tả cảnh đoàn người đông đảo: “Tôi tớ … cõng nước” + Đoạn mô tả thân hình lực lưỡng của Đăm Săn: “Bắp chân xà dọc” + So sánh tương phản: tả cảnh múa khiên của Đăm Săn và Mtao Mxây. - Các hình ảnh, sự vật được đem ra làm chuẩn so sánh được lấy từ thế giới thiên nhiên, từ vũ trụ bao la. Đề cao tầm vóc lớn lao của người anh hùng, khát vọng không có giới hạn của cộng đồng Ê-đê về một tương lai hùng mạnh, thịnh vượng. Bài học được rút ra sau khi học xong đoạn trích “Chiến thắng Mtao- Mxây” là gì? Trả lời: Bài học: Đề cao hạnh phúc gia đình, sự tha thiết với cuộc sống phồn vinh, bình yên của cộng đồng người anh hùng Đăm Săn, qua đó làm nổi bật phẩm chất, khát vọng cao đẹp của người xưa. |
