Đăng lúc: 09:25:58 30/11/2015 [GMT+7]
Các loại thuốc điều trị trầm cảm bao gồm: SSRIs [thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc], SNRIs [serotonin và norepinephrine tái hấp thu các chất ức chế], MAOIs [thuốc ức chế monoamine oxidase] và tricyclics. Tuy nhiên, dùng loại thuốc trầm cảm nào phải do bác sĩ khám bệnh và quyết định. Điều quan trọng là khi dùng thuốc nếu gặp một trong các triệu chứng sau: đau đầu, buồn nôn, mất ngủ và căng thẳng, kích động hoặc cảm giác bồn chồn, giảm tình dục, khô miệng, táo bón, mờ mắt hoặc buồn ngủ vào ban ngày… thì cần phải thông báo ngay cho bác sĩ điều trị của mình biết, vì đây có thể là các tác dụng phụ do thuốc gây ra.
Đối với trường hợp dùng thuốc hoặc tâm lý hoặc kết hợp cả hai phương pháp này không hiệu quả người ta có thể dùng liệu pháp điện [ECT]. Trong những năm gần đây, liệu pháp này đã được cải thiện rất nhiều và có thể giúp cho người bị trầm cảm nặng, những người đã không thể cảm thấy tốt hơn với phương pháp điều trị khác. ECT có thể gây ra tác dụng phụ này ngắn hạn, trong đó có sự nhầm lẫn, mất phương hướng và mất trí nhớ. Những tác dụng phụ này thường rõ ràng ngay sau khi điều trị. Các nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng sau một năm điều trị ECT, bệnh nhân không có tác dụng phụ về mặt nhận thức.
Cần theo dõi những bất thường trong quá trình dùng thuốc. |
Cảnh báo về thuốc chống trầm cảm
Mặc dù thực tế là các thuốc SSRI và thuốc chống trầm cảm khác thường an toàn và đáng tin cậy, tuy nhiên, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng thuốc có thể có tác động không chủ ý trên một số người, đặc biệt là người trẻ tuổi. Năm 2004, Cơ quan Quản lý thuốc và thực phẩm Mỹ [FDA] đã xem xét dữ liệu từ các nghiên cứu về thuốc chống trầm cảm có liên quan đến gần 4.400 trẻ em và thanh thiếu niên đang được điều trị trầm cảm. Báo cáo chỉ ra rằng, 4% của những người này đã xuất hiện ý nghĩ tự tử [mặc dù không có vụ tự tử xảy ra], so với 2% của những người đã uống thuốc giả dược. Thông tin này đã khiến FDA phải cảnh báo [vào năm 2005] trên nhãn tất cả các thuốc chống trầm cảm để cảnh báo cho công chúng về khả năng tăng nguy cơ suy nghĩ tự tử của thuốc.
Cảnh báo cũng nhấn mạnh rằng, trẻ em, thanh thiếu niên và thanh niên khi dùng thuốc chống trầm cảm cần được theo dõi chặt chẽ, đặc biệt là trong những tuần đầu điều trị với các triệu chứng như trầm cảm nặng hơn, suy nghĩ hoặc hành vi tự tử. Chúng bao gồm các thay đổi bất thường trong hành vi như mất ngủ, kích động. Tuy nhiên, kết quả xem xét lại các thử nghiệm ở trẻ em từ năm 1988 - 2006 cho thấy những lợi ích của thuốc chống trầm cảm có khả năng lớn hơn rủi ro khi điều trị cho trẻ em và thanh thiếu niên bị trầm cảm và rối loạn lo âu.
Nguồn: Sức khỏe đời sống
Qua hàng loạt bài viết trước đây về trầm cảm, chúng ta cũng thấy đây là căn bệnh rất phổ biến và hoàn toàn có thể điều trị được nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Bài viết ngày hôm nay sẽ tóm gọn một số thông tin cơ bản để các bạn có thể hiểu được các loại thuốc điều trị trầm cảm sẽ có tác dụng như thế nào, tác dụng phụ của thuốc ra sao nhé.
Thuốc điều trị trầm cảm là gì?
Thuốc điều trị trầm cảm, còn được gọi là thuốc chống trầm cảm hoặc thuốc chữa bệnh trầm cảm có thể:
- Giúp bạn cảm thấy tốt hơn và có thể trở lại làm các công việc hàng ngày.
- Giảm các triệu chứng trầm cảm: trầm buồn, chán nản. mệt mỏi, mất tập trung, mất ngủ,…
- Giảm bớt lo lắng.
Mỗi loại thuốc chống trầm cảm hoạt động theo một cách khác nhau. Nhưng nguyên lí chung của nó là giúp làm tăng trở lại các chất dẫn truyền thần kinh [những chất dẫn truyền này bị suy giảm gây nên các triệu chứng của trầm cảm].
Sử dụng khoảng bao lâu thì thuốc bắt đầu có đáp ứng?
Hầu hết các thuốc chống trầm cảm bắt đầu có hiệu quả trong vòng 2 tuần kể từ khi bạn bắt đầu dùng chúng. Nhưng thường phải mất 4 đến 6 tuần thì mới đạt được hiệu quả đầy đủ.
Nếu bạn không cảm thấy tốt hơn, hay triệu chứng không thuyên giảm sau 2 đến 4 tuần, hãy hỏi bác sĩ của bạn để bác sĩ có thể tăng liều thuốc, kê đơn thuốc thứ hai hoặc đưa ra giải pháp khác.
Tác dụng phụ của thuốc chống trầm cảm
Nếu bạn chỉ bị tác dụng phụ nhẹ khi bắt đầu dùng thuốc chữa bệnh trầm cảm, hãy thử tiếp tục dùng thuốc trong vài tuần. Tác dụng phụ nhẹ thường biến mất sau khi cơ thể bạn quen với thuốc. Nếu tác dụng phụ không biến mất hoặc làm bạn lo lắng, hãy gặp bác sĩ của bạn. Họ có thể đề xuất về cách giảm hoặc xử lý các tác dụng phụ cho bạn.
Vì mỗi loại thuốc chữa trầm cảm có cấu trúc hóa học khác nhau nên các tác dụng phụ cũng có thể sẽ khác nhau. Nhưng nói chung, tác dụng phụ chung thường gặp của của thuốc chống trầm cảm có thể bao gồm:
- Cảm thấy bồn chồn hoặc bứt rứt.
- Khó ngủ.
- Cảm thấy mệt mỏi.
- Nhức đầu.
- Buồn nôn, tiêu chảy hoặc táo bón.
- Khô miệng.
- Vấn đề với tình dục [mất hứng thú, hoặc các vấn đề về rối loạn cương dương ở nam giới].
- Tăng cân.
Trên đây là những tác dụng phụ chung và thường gặp, tùy vào từng nhóm thuốc bạn sử dụng là gì các bác sĩ sẽ khuyến cáo thêm một số tác dụng phụ khác nữa.
Việc cắt giảm rượu và tập thể dục thường xuyên có thể làm giảm nguy cơ bị tác dụng phụ của thuốc điều trị trầm cảm.
Tôi phải dùng thuốc trong bao lâu?
Hầu hết đối với người lần đầu tiên mắc trầm cảm thì sẽ được điều trị trầm cảm trong ít nhất 6 đến 9 tháng. Nếu bạn bị trầm cảm lần thứ hai trở lên; có thể sẽ phải dùng thuốc chống trầm cảm nhẹ của bạn trong một năm hoặc hơn. Những người bị trầm cảm tái phát lần thứ 3 trở lên thì khả năng sẽ phải dùng thuốc suốt đời.
Dó đó, để tránh tình trạng tái phát, bạn cần tuân thủ điều trị, không tự ý bỏ thuốc và uống đúng theo sự chỉ dẫn của bác sĩ để tránh tái phát nhiều lần nhé.
Nếu dừng thuốc, tuyệt đối không dừng thuốc đột ngột nếu bạn đã sử dụng liên tục trong 6 tuần. Vì như vậy rất dễ gây ra hội chứng ngưng thuốc [cảm giác giống như bị cúm, khó ngủ, buồn nôn, mất thăng bằng, cảm giác lo lắng, bứt rứt,…] Nếu muốn ngưng thuốc, bạn phải gặp bác sĩ để bác sĩ ngưng cho bạn, sẽ cần phải giảm dần liều của trong một vài tuần cho cơ thể quen dần rồi sau đó mới ngưng hẳn.
Các loại thuốc chống trầm cảm
SSRIs [thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc]
SSRIs thường là loại thuốc đầu tiên bác sĩ kê đơn cho người bị trầm cảm. Cơ chế chung của thuốc này là làm tăng trở lại chất dẫn truyền thần kinh serotonin [chất dẫn truyền bị giảm trong não và gây ra các triệu chứng trầm cảm]. Nhóm thuốc này đã được chứng minh là có hiệu quả và hoạt động tốt; an toàn và có ít tác dụng phụ hơn so với nhiều loại thuốc khác. Một số ví dụ về SSRIs bao gồm citalopram, fluoxetine, paroxetine và sertraline.
SNRIs [chất ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine]
SNRIs hoạt động theo cách tương tự như SSRIs là làm tăng chất serotonin. Tuy nhiên nhóm này còn làm tăng thêm chất norepinerphrine [cũng là một chất dẫn truyền thần kinh bị suy giảm gây ra trầm cảm. Các bác sĩ đôi khi sẽ kê toa các loại thuốc SNRIs này khi SSRIs không đáp ứng. Một số ví dụ về SNRI bao gồm duloxetine và venlafaxine. SNRIs có thể làm tăng huyết áp của bạn; vì vậy cần thông báo với bác sĩ của bạn nếu bạn bị huyết áp cao.
Thuốc chống trầm cảm không điển hình
Thuốc chống trầm cảm không điển hình bao gồm bupropion và mirtazapine. Những loại thuốc này không có xu hướng gây ra tác dụng phụ liên quan đến tình dục. Vì vậy đôi khi các bác sĩ kê toa chúng cho những người bị tác dụng phụ về tình dục với thuốc chống trầm cảm khác. Bupropion không gây tăng cân. Nó có thể đặc biệt hữu ích cho những người thiếu năng lượng; mệt mỏi nhưng tác dụng phụ của nó có thể gây ra sự bồn chồn. Mirtazapine làm tăng sự thèm ăn và có thể gây tăng cân. Vì vậy đôi khi các bác sĩ đưa nó cho những người có chán ăn, gầy ốm.
TCAs [thuốc chống trầm cảm ba vòng]
TCAs [ Amilaviln] hiện nay không còn được sử dụng nhiều như SSRIs và SNRIs, vì TCAs có thể gây ra nhiều tác dụng phụ hơn, chẳng hạn như táo bón và ngầy ngật. Ngoài ra, TCAs có thể gây ảnh hưởng đến nhịp tim và gây ra các vấn đề nghiêm trọng khác. Ở người cao tuổi, những loại thuốc này cũng có thể gây ngã do hạ huyết áp tư thế; lú lẫn và các vấn đề về trí nhớ. Mặc dù vậy, TCAs vẫn có vai trò trên một số người bị trầm cảm, đặc biệt là nếu họ không khá hơn với SSRIs hoặc SNRIs. Một số ví dụ về TCA bao gồm nortriptyline và amitryptyline.
Hiện nay, nhiều người thường quan tâm đến việc điều trị trầm cảm không dùng thuốc. Bạn có thể thay đổi lối sống khoa học, ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc và suy nghĩ tích cực. Y học cổ truyền cũng là một trong những cách chữa bệnh trầm cảm không dùng thuốc đang được quan tâm.
Trên đây là một số thuốc điều trị trầm cảm cơ bản và thông dụng nhất thời điểm hiện tại. Bạn hãy luôn nhớ rằng, đây là những thuốc tác động lên hệ thần kinh trung ương; nên bạn không được tùy ý sử dụng nếu không có sự hướng dẫn của bác sĩ. Việc hiểu biết thêm về quá trình điều trị mong rằng sẽ giúp bạn có một sự tuân thủ để điều trị đạt hiệu quả tốt nhất nhé.