So sánh sự giống giữa văn hoá, văn minh, văn hiến và văn vật?
|
Nguồn góc của thuật ngữ văn hóa . -phương Tây: cultura : chăm sóc , vun xới . - Trung Hoa (206-225 TCN) : văn trị giáo hóa, +văn hóa : văn :vẻ đẹp . hóa : hiến hóa, chuyển đổi ,làm cho sự vật hiện tượng trở nên tốt đẹp. Một vài khái niệm : + văn hóa là cái tự nhiên được biến đổi bởi con người ( Trần Quốc Vượng). + Văn hóa ( Vh) là hệ thống hữu cơ các giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo , tích lũy qua quá trình hoạt động thực tiễn (Trần Ngọc Thêm ) + bách khoa toàn thư Pháp : Vh hiểu theo nghĩa rộng là tập tục tín ngưỡng ,ngôn ngữ , tư tưởng , thị hiếu,thẩm mỹ, những hiểu biết về kĩ thuật , công cụ , nhà ở, điều tiết những quan hệ ứng xử của con người với môi trường. + hội nghị về Vh Vernise 1970 . Vh bao gồm tất cả những gì làm cho dân tộc này khác với dân tộc khác , từ những sản phẩm tinh vi hiện đại nhất đến phong tục , tín ngưỡng , lối sống , lao động…. + Unesco(1980) Văn hóa là tổng thể những nét riêng biệt tinh thần và vật chất, trí tuệ và xúc cảm quyết định tính cách của một xã hội hay một nhóm người trong xã hội hay 1 nhóm người , văn hóa đem lại cho con người khả năng suy xét về bản thân. Chính văn hóa làm cho chúng ta trở thành những sinh vật đặc biệt nhân bản, có lý tính, có óc phê phán và dấn thân một cách đạo lý. ðCon người là chủ thể của văn hóa . + sản phẩm do con người tạo ra mang theo những giá trị , phục vụ tốt hơn cho nhu cầu cuộc sống → thuộc về văn hóa. + con người sáng tạo ra văn hóa ,văn hóa tái tạo lại con người . + sức mạnh của văn hóa là sự sáng tạo , khai sáng , giải phóng → văn hóa là sự độc chiếm của loài người. ♥ Phân biệt văn hóa với học vấn , văn minh văn hiến , văn vật ? - Văn hóa và học vấn : có mqh mật thiết với nhau nhưng không đồng nhất , 2 khái niệm . học vấn là tri thức , trình độ , bằng cấp …. Văn hóa là lĩnh vực rộng , chia làm nhiều bộ phận : văn hóa tập thể , văn hóa tinh thần ,... học vấn chỉ là bộ phận nhỏ của Vh tinh thần . - Văn hóa và văn minh : văn minh chỉ trình độ phát triển của vật chất và tinh thần của nhân loại trong một thời kì lịch sử nào đó . văn minh là tổng hòa của văn hóa và xã hội · giống nhau : đều là sự sáng tạo của con người gắn liền với cuộc sống con người . · khác nhau : + văn hóa có bề giày của quá khứ , còn văn minh chỉ là một lát cắt lịch sử + văn hóa bao gồm văn hóa vật chất và văn hóa tinh thần , còn văn minh thiên về vật chất và kĩ thuật + Văn hóa mang tính dân tộc rỏ rệt , còn văn minh mang tính siêu dân tộc , quốc tế (vd áo dài là văn hóa ) + văn hóa gắn với phương Đông nông nghiệp , văn minh lại gắn liền với Phương Tây đô thị - Văn hóa và văn hiến , văn vật : + Văn hiến : là những giá trị tinh thần do những người có tài đức chuyển tải , thể hiện tính dân tộc , tính lịch sử rỏ nét. Văn hóa và văn hiến là hai khái niệm tương dồng khi người ta dùng để chỉ đời sống tinh thần của xã hội . song chúng khác nhau về lính lịch sử và phạm vi bao quát. Văn hóa là khái niệm rộng hơn văn hiến vì nó có hàm nghĩa văn hóa vật thể . + văn vật : thường dùng theo nghĩa hẹp , gắn với những thành quả vật thể của văn hóa . → tóm lại : văn minh , văn hiến , văn vật đều là những khái niệm phát sinh của văn hóa , cũng có thể hiểu là khái niệm bộ phận của văn hóa. Văn hóa với Văn minh, Văn hiến, Văn vật Lâu nay, không ít người vẫn sử dụng văn minh (civilization) như một từ đồng nghĩa với văn hóa. Song thực ra đây là hai khái niệm rất khác nhau. Trong các từ điển. Từ “văn minh “có thể được định nghĩa theo nhiều cách. Song chúng thường có một nét nghĩa chung là “trình độ phát triển”. Trong khi văn hóa luôn có bề dày của quá khứ (tính lịch sứ). Thì văn minh là một lát cắt đồng đại. Nó cho biết trình độ phát triển của văn hóa ở từng giai đoạn. Nói đến văn minh, người ta còn nghĩ đến các tiện nghi. Như vậy. Văn hóa và văn minh còn khác nhau ở tính giá tri. Trong khi văn hóa chứa cả các giá trị vật chất lẫn tinh thần. Thì văn minh chủ yếu thiên về các giá trị vật chất mà thôi. Sự khác biệt của văn hóa và văn minh về giá trị tinh thần và tính lịch sử dẫn đến sự khác biệt về pham vi. Văn hóa mang tính dân tộc còn vãn minh thì có tính quốc tế, nó đặc trưng cho một khu vực rộng lớn hoặc cả nhân loại, bởi lẽ cái vật chất thì dễ phổ biến, lây lan. Và sự khác hiệt thứ tư. về nguồn gốc: Văn hóa gắn bó nhiều hơn với phương Đông nông nghiệp, còn văn minh gắn hó nhiều hơn vơi phương Tây đô thị. Trong quá trình phát triển của lịch sử nhân loại, tại cựu lục địa Âu – Á (euasia) đã hình thành hai vùng văn hóa lớn là “phương tây” và “phương Đông” phương Tây là khu vực tây-bắc gồm toàn bộ châu Âu (đến dãy Uran); phương đông là khu vực đông-nam gồm châu Á và châu Phi. Các nền văn hóa cố đại lớn mà nhân loại từng biết đến đều xuất phát từ phương Đông: Trung Hoa, Ấn Bộ. Lưỡng Hà, Ai Cập. Nền văn hóa phương Tây sớm nhất là Hi-La (Hi lạp và La Mã) cũng có nguồn gốc từ phương Đông, nó được hình thành trên cơ sơ tiếp thu nhưng thành tựu của các nền văn hóa Ai Cập và Lưỡng Hà. Các nền văn hóa phương Đông đều hình thành từ lưu vực các con sông lớn là những nơi có địa hình và khí hậu rất thuận tiện cho sản xuất nông nghiệp. Các ngôn ngữ phương Tây. từ “văn hóa” bắt nguồn từ chữ cultus tiếng lalinh có nghĩa là “trồng trọt”, còn từ “văn minh” thì bắt nguồn lừ chữ civitas có nghĩa là “thành phố”. Việt Nam còn có các khái niệm văn hiến và văn vật. Từ điển thường định nghĩa văn hiến là “truyền thống văn hóa lâu đời. còn văn vật là “truyền thống văn hóa biểu hiện ở nhiều nhân tài và di lích lịch sử”. Các định nghĩa này cho thấy văn hiến và văn vật chỉ là những khái niệm bộ phận của “văn hóa”, chúng khác văn hóa độ bao quát các giá trị: Văn hiến là văn hóa thiên về “truyền thống lâu đời”, mà truyền thống lâu đời còn lưu giữ đựoc chính là các giá trị tinh thần, còn văn vật là văn hóa thiên vồ các giá trị vật chất (nhân tài. di tích, hiện vật). Chính vì vậy mà ông cha ta thường nói đất nước 4000 năm văn hếnn, nhưng lại nói Hà Nội – Thăng Long ngàn năm văn vật. Phương tây không có các khái niệm văn hiến, văn vật. Cho nên hai từ này không thể dịch ra các ngôn ngữ phương Tây được. Sự phân biệt bốn khái niệm vãn hóa. văn minh, văn hiến, văn vật đượcc trình hày trong bảng 1.2.
Bài 1: VĂN HÓA VÀ VĂN HÓA HỌC1.2. Bản chất và các chức năng của văn hóa1.2.1. Bản chất của văn hóaa. Bản chất xã hộib. Bản chất nhân vănwww.themegallery.com Bài 1: VĂN HÓA VÀ VĂN HÓA HỌC=> Bản chất xã hội của văn hóa thể hiện trên các khíacạnh:- Văn hóa là sự phản ánh phương thức tồn tại của conngười và xã hội. Văn hóa hình thành trong đời sốnghiện thực, tồn tại trong tất cả các lĩnh vực hoạt độngvà quan hệ xã hội của con người.- Văn hóa chính là công cụ phản ánh rõ nét đời sống xãhội của nhân loại trong từng thời kỳ lịch sử.- Văn hóa mang tính dân tộc, giai cấp và thời đạiwww.themegallery.com Bài 1: VĂN HÓA VÀ VĂN HÓA HỌCb. Bản chất nhân văn của văn hóa- Văn hóa thể hiện trong toàn bộ các lĩnh vực thuộc vềcon người, là sản phẩm sáng tạo của con người -> vănhóa giúp phát triển các năng lực của bản thân conngười -> mục tiêu để con người vươn tới sự hoànthiện.- Văn hóa hướng con người tới những hệ giá trị caođẹp, cốt lõi trong xã hội: chân – thiện – mỹ Mục đích: nhằm hoàn thiện con người, khiến cho conngười trở nên nhân bản hơn, xã hội nhân văn hơn.www.themegallery.com Bài 1: VĂN HÓA VÀ VĂN HÓA HỌC1.2.2. Chức năng của văn hóaCó nhiều ý kiến khác nhau trong sắp xếp thứ tự và các chứcnăng của văn hóa- Theo GS Trần Quốc Vượng+ Chức năng chính là chức năng giáo dục từ đó phái sinh ra cácchức năng bổ sung+ Chức năng giao tiếp+ Chức năng định hướng+ Chức năng giao tiếp+ Chức năng đảm bảo tính kế tục lịch sửwww.themegallery.com Bài 1: VĂN HÓA VÀ VĂN HÓA HỌC Theo giáo trình “Văn hóa xã hội chủ nghĩa”- Chức năng giáo dục (chức năng bao trùm)- Chức năng nhận thức- Chức năng thẩm mỹ- Chức năng dự báo- Chức năng giải tríwww.themegallery.com Bài 1: VĂN HÓA VÀ VĂN HÓA HỌC Theo các tác giả cuốn “Đại cương văn hóa phương Đông”- Tính hệ thống với chức tổ chức tiết xã hội- Tính giá trị với chức năng điều tiết xã hội- Tính lịch sử với chức năng giáo dục- Tính nhan bản với chức năng giao tiếpwww.themegallery.com Bài 1: VĂN HÓA VÀ VĂN HÓA HỌC Theo Đặng Đức Siêu – ĐHSP Hà Nội- Chức năng tổ chức xã hội- Chức năng điều chỉnh xã hội- Chức năng giao tiếp- Chức năng giáo dụcwww.themegallery.com Bài 1: VĂN HÓA VÀ VĂN HÓA HỌCTheo GS. Trần Ngọc Thêm, văn hóa có 4 đặc trưng cơ bản 4 chức nănga. Tính hệ thống Chức năng tổ chức xã hộib. Tính giá trị Chức năng điều chỉnh xã hộic. Tính nhân sinh Chức năng giao tiếpd. Tính lịch sử Chức năng giáo dục⇒ Như vậy, về chức năng của văn hóa có hai quan điểm, tuy cónhững khác biệt song về cơ bản đều xuất phát từ vai trò và cácđặc trưng của văn hóa. Quan điểm cho rằng văn hóa có 4 chứcnăng như trên được khá nhiều nhà nghiên cứu đồng tìnhwww.themegallery.com Bài 1: VĂN HÓA VÀ VĂN HÓA HỌCa. Chức năng tổ chức xã hộiNguồn gốc: xuất phát từ tính hệ thốngMục đích:+ Duy trì kết cấu xã hội+ Thực hiện liên kết và tổ chức đời sống cộng đồngBiểu hiện:+ Thông qua các thiết chế xã hội: hệ thống chính trị, luật pháp+ Thông qua các thiết chế văn hóa: gia đình, làng xóm, trườnghọc...=> Chức năng này tạo nên tính cố kết cộng đồng, tạo nên sự ổnđịnh trong xã hội và cung cấp cách ứng xử thích hợp với mộtrường tự nhiên và xã hộiwww.themegallery.com Bài 1: VĂN HÓA VÀ VĂN HÓA HỌCb. Chức năng điều tiết xã hội- Nguồn gốc: Xuất phát từ tính giá trị của văn hóa+ Tính giá trị: là những chuẩn mực được cộng đồng thừanhận, theo đuổi, mong muốn đạt được.+ Giá trị là nhân tố quyết định hành vi cá nhân -> là cơ sởđánh giá hành vi và quyết định lợi ích của con ngườitrong cộng đồng.=> Giá trị xác định các tiêu chuẩn của bậc thang xã hội, lànền tảng cho sự điều tiết xã hội.www.themegallery.com Bài 1: VĂN HÓA VÀ VĂN HÓA HỌCLấy 1 ví dụ về 1 kiểu chuẩn mực trong xã hội được quy địnhbởi tính giá trị của văn hóa ?www.themegallery.com |
