Nguyên nhân giám định tư pháp chưa hiệu quả

Tăng cường hiệu quả hoạt động giám định tư pháp trong lĩnh vực xây dựng

Bộ Xây dựng cho biết, cùng với hệ thống quy định pháp luật về giám định tư pháp trong lĩnh vực xây dựng ngày càng hoàn thiện, thực tế trong những năm qua, hoạt động giám định tư pháp trong lĩnh vực xây dựng cũng đã có nhiều chuyển biến tích cực như: các tổ chức, cá nhân giám định tư pháp xây dựng được tăng lên về số lượng, chất lượng; công tác giám định tư pháp ngày càng được nâng cao về chất lượng, góp phần quan trọng vào việc giải quyết các vụ án được chính xác, khách quan. Bên cạnh đó, vẫn còn một số hạn chế như: tình trạng tổ chức, cá nhân giám định tư pháp từ chối, né tránh khi được trưng cầu giám định; một số cơ quan tiến hành tố tụng trưng cầu chưa đúng đối tượng, nội dung giám định, trưng cầu tổ chức, cá nhân không có chức năng, năng lực giám định, chưa bàn giao đầy đủ hồ sơ, tài liệu, đối tượng giám định; một số địa phương chưa chủ động trong việc rà soát, bổ nhiệm, công nhận, đăng tải danh sách tổ chức, cá nhân giám định phục vụ việc trưng cầu của cơ quan tiến hành tố tụng; một số vụ việc giám định có kết luận giám định chưa chính xác, phải giám định lại...

Để triển khai thực hiện có hiệu quả các quy định mới của pháp luật về giám định tư pháp và kết luận của Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, khắc phục những hạn chế, vướng mắc, góp phần tăng cường hiệu quả hoạt động giám định tư pháp trong lĩnh vực xây dựng phục vụ việc điều tra, truy tố, xét xử của các cơ quan tiến hành tố tụng, Bộ Xây dựng đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương: Tổ chức tuyên truyền, phổ biến kiến thức pháp luật về giám định tư pháp và giám định tư pháp trong lĩnh vực xây dựng cho đội ngũ giám định viên tư pháp xây dựng, người giám định tư pháp xây dựng theo vụ việc, tổ chức giám định tư pháp xây dựng theo vụ việc và đội ngũ người trưng cầu giám định tư pháp liên quan đến lĩnh vực xây dựng thuộc địa bàn quản lý.

Rà soát, kiện toàn tổ chức, cá nhân có chức năng giám định nhằm đảm bảo số lượng, chất lượng, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ công tác giám định tư pháp trong lĩnh vực xây dựng như bổ nhiệm, cấp thẻ giám định viên tư pháp xây dựng; công nhận tổ chức, cá nhân giám định viên tư pháp xây dựng ở địa phương và đăng tải danh sách trên Cổng thông tin điện tử của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phục vụ việc trưng cầu giám định của cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng. Bảo đảm kinh phí, trang thiết bị, phương tiện giám định và điều kiện vật chất cần thiết khác cho cá nhân, tổ chức giám định tư pháp xây dựng thuộc thẩm quyền quản lý.

Thu hút cá nhân, tổ chức có năng lực tham gia hoạt động giám định tư pháp

Tăng cường công tác thanh, kiểm tra việc chấp hành pháp luật đối với công tác giám định; kịp thời phát hiện, chấn chỉnh, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, xử lý nghiêm các hành vi tiêu cực, né tránh, từ chối giám định, cố tình ban hành kết luận giám định không đúng.

Căn cứ vào khả năng, điều kiện thực tế và thẩm quyền của mình quy định chế độ, chính sách để thu hút cá nhân, tổ chức có năng lực tham gia hoạt động giám định tư pháp. Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện giám định, kết luận giám định đối với các vụ việc được trưng cầu, yêu cầu giám định, đặc biệt là đối với các vụ án, vụ việc trọng điểm đảm bảo kịp thời, chính xác, khách quan. Kịp thời tổng hợp báo cáo về tổ chức, hoạt động giám định tư pháp ở địa phương gửi Bộ Tư pháp, đồng thời gửi Bộ Xây dựng để thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về giám định tư pháp trong lĩnh vực xây dựng theo quy định.

Đối với cơ quan tiến hành tố tụng các cấp, Bộ Xây dựng đề nghị nghiên cứu các quy định mới của pháp luật về giám định tư pháp trong lĩnh vực xây dựng để đảm bảo trưng cầu đúng đối tượng, nội dung giám định và trưng cầu các tổ chức, cá nhân giám định tư pháp xây dựng đáp ứng điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định, phù hợp với đối tượng, nội dung giám định. Cung cấp kịp thời, đầy đủ hồ sơ, tài liệu, đối tượng giám định theo yêu cầu của cá nhân, tổ chức thực hiện giám định; kịp thời thực hiện hoặc đề nghị cơ quan có thẩm quyền áp dụng các biện pháp theo quy định của pháp luật để bảo vệ người giám định hoặc người thân thích của người giám định để người giám định yên tâm thực hiện giám định. Tạm ứng, thanh toán kịp thời chi phí, tiền bồi dưỡng giám định và tham dự phiên tòa cho các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động giám định tư pháp xây dựng.

XD

Công tác giám định tư pháp: Còn nhiều khó khăn cần tháo gỡ

Những năm qua, được sự quan tâm của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh và ban chỉ đạo cải cách tư pháp, công tác quản lý Nhà nước về giám định tư pháp (GĐTP) trên địa bàn tỉnh có bước đổi mới quan trọng, góp phần hỗ trợ tích cực cho hoạt động tố tụng, giúp các cơ quan điều tra, truy tố, xét xử giải quyết các vụ án chính xác, khách quan và đúng luật. Tuy nhiên, hiện nay, công tác GĐTP vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc chưa được khắc phục.

Hội nghị đánh giá việc triển khai, thực hiện Đề án “Tiếp tục đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động GĐTP trên địa bàn tỉnh”.

Theo báo cáo của ban chỉ đạo thực hiện Đề án “Tiếp tục đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động GĐTP trên địa bàn tỉnh”, hiện trên toàn tỉnh có 2 tổ chức GĐTP công lập là Trung tâm Pháp y tỉnh (thuộc Sở Y tế) và Phòng Kỹ thuật hình sự (Công an tỉnh), với 69 người GĐTP, trong đó có 62 giám định viên tư pháp (GĐVTP), 7 người GĐTP theo vụ việc. Những năm qua, 2 tổ chức GĐTP đã thực hiện giám định hàng ngàn vụ việc, chủ yếu thuộc lĩnh vực pháp y, pháp y tâm thần và kỹ thuật hình sự. Kết quả các vụ giám định đều đạt chất lượng, đúng quy định của pháp luật.

Để kiện toàn đội ngũ GĐTP bảo đảm chất lượng và số lượng, đáp ứng nhu cầu về giám định của các cơ quan tiến hành tố tụng trên địa bàn tỉnh, Sở Tư pháp đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành văn bản thực hiện rà soát lại đội ngũ GĐTP để bổ nhiệm GĐVTP và lập, công bố danh sách người GĐTP theo vụ việc. Kịp thời bổ sung đội ngũ GĐTP ở những lĩnh vực chưa có hoặc thiếu GĐVTP theo vụ việc. Nhờ vậy, đội ngũ GĐVTP, người GĐTP theo vụ việc đã tăng về số lượng, nâng cao về năng lực, trình độ. Tất cả các GĐVTP được bổ nhiệm đều có trình độ đại học trở lên, đối với giám định viên pháp y, pháp y tâm thần và kỹ thuật hình sự phải có chứng chỉ đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ giám định trước khi được bổ nhiệm; nhiều GĐVTP có trình độ sau đại học. Các sở, ngành, địa phương cũng thường xuyên quan tâm đến công tác đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ GĐTP để bảo đảm chất lượng cũng như đáp ứng nhu cầu thực tế của hoạt động giám định.

Công tác triển khai tổ chức thi hành Luật GĐTP đã được tiến hành kịp thời từ cấp tỉnh đến cấp huyện, cấp xã góp phần nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành về ý nghĩa, vai trò của công tác GĐTP, tạo cơ sở pháp lý thuận lợi cho việc tiếp tục hoàn thiện hệ thống các quy định về GĐTP ở các lĩnh vực. Công tác trưng cầu, yêu cầu giám định đã đáp ứng kịp thời cho hoạt động GĐTP thuộc các lĩnh vực và các cơ quan trưng cầu giám định; chưa có trường hợp nào sai sót liên quan đến quy trình giám định cũng như việc áp dụng bảng tỷ lệ tổn thương cơ thể do thương tích gây nên... Công tác phối hợp giữa các cơ quan tố tụng và giữa các cơ quan tố tụng với các tổ chức giám định tương đối chặt chẽ, tạo điều kiện cho các tổ chức giám định và giám định viên hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, kịp thời đáp ứng các trưng cầu giám định của các cơ quan tiến hành tố tụng, góp phần tích cực vào việc đấu tranh, phòng ngừa tội phạm, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của các tổ chức, công dân.

Phát biểu tại hội nghị đánh giá việc triển khai, thực hiện Đề án 250 trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, lãnh đạo Phòng Kỹ thuật hình sự (Công an tỉnh), cho biết: Hiện tại, phòng kỹ thuật hình sự có 48 cán bộ, chiến sĩ, trong đó có 22 giám định viên. Trang thiết bị phục vụ cho công tác GĐTP của phòng được đầu tư tương đối đầy đủ, bảo đảm phục vụ tốt cho hoạt động giám định, trong đó có giám định pháp y, có xe ô tô chuyên dụng, phòng bảo quản xử lý mẫu vật, tang vật và nơi lưu trữ hồ sơ giám định, trung tâm giám định gen hiện đại. Để đáp ứng nhu cầu công tác, hằng năm đội ngũ cán bộ, chiến sĩ làm công tác giám định đều được cử đi học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn ở trong nước và ngoài nước. Hiện tại, phòng đang triển khai 8/10 lĩnh vực giám định, trong đó có nhiều lĩnh vực giám định chuyên sâu. Tất cả các kết quả giám định, đều được làm nhanh chóng, chính xác, kịp thời. Tuy nhiên, cái khó hiện nay của hoạt động GĐTP đó là hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành Luật GĐTP chưa đầy đủ, kịp thời, gây khó khăn cho quá trình áp dụng. Để hoạt động giám định ngày một nâng cao hơn nữa về chất lượng, phòng kỹ thuật hình sự kiến nghị thời gian tới cần tập trung nghiên cứu sửa đổi các quy định về GĐTP; tăng cường sự phối hợp giữa các sở, ngành trong công tác quản lý Nhà nước về GĐTP, nhất là việc hỗ trợ trang thiết bị giám định; quan tâm hơn đến chế độ, chính sách cho các giám định viên; đầu tư thêm các trang thiết bị, cơ sở vật chất cho hoạt động giám định...

Bên cạnh kết quả đạt được, theo Sở Tư pháp (Cơ quan Thường trực Ban chỉ đạo Đề án “Tiếp tục đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động GĐTP trên địa bàn tỉnh”) công tác quản lý Nhà nước về GĐTP trên địa bàn tỉnh còn một số tồn tại, khó khăn. Trước hết là hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành Luật GĐTP chưa đầy đủ, kịp thời, gây khó khăn trong quá trình áp dụng, trong đó nổi cộm nhất là về: Bộ máy, tổ chức; thẩm quyền giám định của tổ chức; thời hạn giám định; quy trình giải quyết GĐTP; vấn đề quyền giám định lại của tòa; vấn đề giám định lại mức độ thương tật; cơ chế phối hợp của các cơ quan tiến hành tố tụng hình sự, dân sự, hành chính; trách nhiệm của giám định viên cũng như chế tài xử lý giám định viên làm không đúng, không làm tròn trách nhiệm và gây khó khăn cho cơ quan tiến hành tố tụng. Trình tự thủ tục GĐTP còn nhiều phiền hà, phức tạp. Số lượng giám định viên còn hạn chế, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, kiến thức pháp luật, khả năng giải thích kết luận giám định... chưa thực sự đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp. Một số lĩnh vực chưa có GĐVTP, như: Nông nghiệp và phát triển nông thôn, giao thông vận tải... Công việc pháp y đòi hỏi mất nhiều thời gian, môi trường làm việc không thuận lợi, trong khi đó trách nhiệm lại nặng nề, chính sách đãi ngộ chưa phù hợp nên rất khó khăn trong tuyển dụng người làm công tác chuyên trách. Về cơ sở vật chất, hiện tại trung tâm pháp y và các giám định viên đang tận dụng những cơ sở vật chất của ngành y tế và trang thiết bị hoạt động sẵn có của Bệnh viện Đa khoa tỉnh vào công tác giám định, do đó sẽ không đáp ứng kịp thời yêu cầu ngày càng lớn về giám định. Công tác kiểm tra, thanh tra việc thực hiện pháp luật về GĐTP chưa được thực hiện thường xuyên do kinh phí dành cho quản lý Nhà nước còn hạn chế...

Trước những khó khăn, hạn chế trên, Sở Tư pháp tiếp tục tham mưu cho UBND tỉnh, ban chỉ đạo thực hiện đề án tăng cường và nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý Nhà nước đối với lĩnh vực GĐTP nhằm đáp ứng nhu cầu cải cách tư pháp và phòng chống tham nhũng; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quán triệt các quy định của Luật GĐTP, nghị định của Chính phủ quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật GĐTP nhằm nâng cao nhận thức vai trò, tầm quan trọng của công tác GĐTP đối với hoạt động tố tụng, nêu cao tinh thần, trách nhiệm của đội ngũ GĐTP, đáp ứng kịp thời, có chất lượng yêu cầu giám định. Tiếp tục củng cố, nâng cao năng lực đội ngũ GĐTP; tham mưu cho UBND tỉnh ban hành chính sách nhằm kịp thời động viên đội ngũ người làm công tác giám định, đầu tư cơ sở vật chất, trụ sở, phương tiện làm việc cho các tổ chức giám định trên địa bàn tỉnh...

Bài và ảnh: Tô Dung