Mẹo Hay Hướng dẫn

Hướng dẫn mâm cúng giao thừa

bởi Di Chần

Wed, 03 Feb 2021 17:56:00 GMT

Vào ngày cuối năm, thường là 30 Tết nhà nhà đều chuẩn bị mâm cúng vào thời khắc giao thừa chuyển từ năm cũ sang năm mới. Đây là phong tục và tín ngưỡng quan trọng từ xa xưa của ông bà ta được lưu truyền qua các thế hệ và đến ngày nay vẫn còn lưu giữ. Để có thể chuẩn bị được một mâm cúng giao thừa hoàn chỉnh và thể hiện lòng kính trọng của mình không phải ai cũng biết. Chúng ta cùng tìm hiểu xem cách chuẩn bị mâm cúng giao thừa như thế nào là đúng nha.

Mọi người thường chuẩn bị mâm cúng giao thừa cho đêm 30 tết - thời khắc giao thừa chuyển từ năm cũ sang năm mới. Đây là phong tục và tín ngưỡng quan trọng từ xa xưa của ông bà ta được lưu truyền qua các thế hệ và đến ngày nay vẫn còn lưu giữ.

Nếu chị em chua biết cúng giao thừa như thế nào là đúng? hay mâm cúng giao thừa gồm những gì thì tham khảo gợi ý chi tiết sau đây nhé.

Ý nghĩa của đêm cúng giao thừa trong tâm linh của người Việt Nam

- Cúng giao thừa thường thực hiện vào đúng thời khắc chuyển từ năm cũ sang năm mới trong đêm 30 Tết. Cúng giao thừa còn có tên gọi là lễ trừ tịch, có tên gọi này là vì theo quan niệm và niềm tin của người xưa rằng hàng năm đều có một vị thần Hành Khiển trông coi việc nhân gian sẽ bàn giao công việc lại cho vị thần mới cho nên chúng ta làm lễ tiễn người cũ, đón người mới.

- Ngoài ra, trong quá trình chuyển giao công việc các vị thần có mang theo quân lính của mình nên đây cũng chính là lúc trừ tà đuổi quỷ hiệu quả nhất. Vì vậy, cúng giao thừa còn được coi là lễ đuổi ma quỷ.

- Không chỉ vậy, cúng giao thừa còn là để rước ông bà tổ tiên của chúng ta về chơi lễ Tết, nhìn con cháu sum vầy vui vẻ bên gia đình.

cúng giao thừa

Chuẩn bị mâm cúng giao thừa như thế nào là đúng?

Thông thường, cúng giao thừa sẽ có một mâm cúng ngoài trời và cúng trong nhà.

Mâm cúng giao thừa ngoài sân

Lễ vật vàng mã cần có là gì?

- Đối với lễ cúng giao thừa, chúng ta cần chuẩn bị giấy cúng giao thừa. Giấy này bạn chỉ cần ra những tiệm có bán đồ vàng mã và hỏi người ta sẽ chỉ cho bạn.

- Chuẩn bị đồ thế: trong nhà có bao nhiêu người sẽ chuẩn bị bao nhiêu bộ đồ thế. Những bộ đồ này thực chất là giấy mã có in hình người trên đó, có cả nam và nữ. Mỗi một người sẽ chuẩn bị 12 bộ đồ và ghi tên lên đó. Khi bày mâm cúng thì để sắp hết các bộ đồ thế lên trên mâm.

mâm cúng giao thừa

Trên bàn cúng cần những gì?

- Bạn cần có một dĩa trái cây gồm 5 loại quả, đây là mâm ngũ quả cúng đầu năm đấy. Sắp xếp các loại quả này với nhau thật phù hợp, trầu cau.

- Bàn cúng cần có lư hương, đèn cầy hoặc đèn dầu, một dĩa gạo muối, 5 chung trà, bánh mứt các loại tùy vào gia đình, 1 bình hoa cúng và 1 trái dừa nước.

- Nhang thắp bạn có thể dùng nhang nhỏ hoặc nhang lớn đều được. Nhưng có nhiều quan niệm cho rằng thắp nhang lớn sẽ để được lâu hơn, thơm hơn và tốt hơn.

cúng giao thừa như thế nào là đúng

- Cũng tùy theo từng vùng miền mà có các loại đồ cúng khác nhau:

Miền Bắc: mâm cỗ thường tính theo bát, dĩa gồm 4 bát, 4 dĩa, nếu cổ lớn thì 6 bát, 6 dĩa hoặc 8 bát, 8 dĩa. Các bát này thường có móng giò hầm măng lưỡi lợn, bóng nấu thập cẩm, miến lòng gà, mọc. Dĩa thường là xôi, bánh chưng, thịt luộc, thịt đông, giò lụa, giò xào, nộm và dưa hành muối. Có nhà cũng cúng gà, gà thường là thịt gà trống thiến.
Miền Trung: trên mâm cúng của người miền Trung có bánh chưng, bánh tét, dưa món, chả lụa Huế, thịt đông, gà bóp rau răm, chả Huế, thịt heo luộc, giá nua, bát ninh măng khô, miến Huế, cá chiên hay chả ram mâm cỗ người miền Trung có đầy đủ các món ăn.
Miền Nam: ở đây mâm cúng thường đơn giản hơn chỉ có hương thắp, hoa, đèn, bánh mứt, trái cây, trà,… Nhưng nếu là mâm mặn đầy đủ sẽ có thịt heo luộc, gà luộc, xôi, bánh chưng, chè…

cúng dêm giao thừa như thế nào

Cách sắp đồ cúng

- Bạn cần chuẩn bị một chiếc bàn lớn, đặt lư hương phía trước bàn, phía sau là 5 chung trà, hai bên là bình hoa, dĩa gạo muối, đèn cầy [đèn dầu].

- Bánh mứt, trái cây sắp xếp nằm ngay giữa bàn. Bộ đồ thế của các thành viên trong gia đình để xung quanh bàn cúng.

Mâm cúng giao thừa trong nhà

- Trong nhà thường chưng cúng bánh mứt, trái cây, hoa, đèn, hương trên bàn thờ gia đình và các vị thần.

mâm cúng giao thừa

Thời gian cúng giao thừa là lúc nào?

- Với lễ cúng giao thừa ngoài sân, sau khi đã chuẩn bị mọi thứ sẵn sàng, chúng ta sẽ tiến hành nghi thức cúng giao thừa vào lúc kết thúc năm cũ tức là khi giờ hợi kết thúc [12 giờ đêm ngày 30 tháng Chạp âm lịch]. Lúc này, gia chủ sẽ ra thắp nhang và tiến hành khấn xin các vị thần. Người khấn vái có thể khấn cho tất cả các thành viên trong gia đình hoặc từng thành viên ra khấn vài thành khẩn. Sau khi, cúng xong đợi nhang gần tàn thì đốt giấy vàng mã. Thường bàn cúng giao thừa ngoài trời sẽ không dọn dẹp ngay mà thường để luôn đến sáng.

cúng giao thừa như thế nào

- Còn với lễ cúng giao thừa trong nhà, chúng ta cần cúng trước lúc cúng giao thừa ngoài sân. Khi tiến hành khấn vái, chúng ta cần khấn xin vị thần trông coi nhà cửa là thần Thổ Công cho ông bà tổ tiên vào nhà chơi Tết cùng con cháu. Lễ cúng giao thừa luôn là lễ cúng quan trong nhất trong năm, vậy nên chúng ta cần phải chuẩn bị kĩ và đúng để tỏ lòng thành kính của mình lên các vị thần.

>> Xem thêm: Cách làm thịt đông

>> Xem thêm: Cách làm Giò thủ ngày Tết

>> Xem thêm: Cách làm Thịt kho tàu

Bài cúng giao thừa 30 Tết 2022

Lễ cúng giao thừa ngoài trời
VĂN KHẤN GIAO THỪA NHÂM DẦN 2022 NGOÀI TRỜI
Lễ cúng giao thừa trong nhà
VĂN KHẤN GIAO THỪA TRONG NHÀ NĂM NHÂM DẦN 2022
Nên cúng giao thừa trong nhà hay ngoài trời trước?
Nhà chung cư có cần cúng giao thừa ngoài trời?
Lễ cúng Giao thừa cần hoàn thành trước 1 giờ sáng
12 vị Hành khiển và Phán quan theo năm

Lễ cúng giao thừa ngoài trời

Theo tín ngưỡng của người Việt, mỗi năm có một vị quan Hành khiển cai trị hạ giới khác nhau. Thời khắc giao thừa chính là lúc chuyển giao công việc cai trị của các vị quan Hành khiển. Vì vậy, người dân làm mâm cỗ cúng đêm giao thừa để tiễn đưa vị thần năm cũ và chào đón vị thần mới.

Lễ vật cúng giao thừa ngoài trời gồm: ngũ quả, hương, hoa, đèn nến, trầu cau, muối gạo, trà, rượu, quần áo và mũ nón mũ thần linh, gà trống luộc có gắn một bông hoa hồng đỏ ở mỏ, xôi, bánh chưng... nếu là phật tử có thể cúng mâm lễ chay.

Tất cả được bày lên bàn trang trọng ở trước cửa nhà. Vào đúng thời khắc giao thừa, người chủ gia đình thắp đèn, nến, rót rượu và thành kính khấn vái. Khi thắp hương, gia chủ chỉ cần cắm hương vào bát gạo và cắm thẳng, không được cắm nghiêng. Sau đó đọc bài văn khấn giao thừa ngoài trời dưới đây:

VĂN KHẤN GIAO THỪA NHÂM DẦN 2022 NGOÀI TRỜI

Nam mô A-di-đà Phật [3 lần]

Kính lạy:

Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương

Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật

Con kính lạy Đức Bồ-tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh

Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, chư vị tôn thần

Con kính lạy ngài cựu niên đương cai Triệu Vương Hành Khiển, Tam Thập lục thương hành binh chi thần, Khúc Tào phán quan.

Con kính lạy ngài đương niên thiên quan Nguy Vương Hành khiển, Mộc Tinh hành binh chi thần, Tiêu Tào phán quan.

Con kính lạy các ngài Ngũ Phương, Ngũ Hổ, Long Mạch, Táo Quân, chư vị tôn thần.

Nay là phút giao thừa năm Tân Sửu với năm Nhâm Dần

Chúng con là: ..., sinh năm: ..., hành canh: ... tuổi, cư ngụ tại số nhà:..., ấp/khu phố:..., xã/phường ..., quận/huyện/ thành phố ..., tỉnh/thành phố ...

Nhân phút thiêng liêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khang thái, vạn tượng canh tân. Nay ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Ngọc Hoàng Thượng-đế, giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc, lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc. Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật-Thánh, dâng hiến Tôn Thần, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời: Ngài Cựu niên đương cái Thái tuế, ngài Tân niên đương cai Thái tuế chí đức tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh Thổ địa, ngài Hỷ thần, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, chư vị bản gia Táo quân, và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này, cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.

Nguyện cho tín chủ, minh niên kháng thái, vạn sự tốt lành, bốn mùa tám tiết được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng, bách sự hanh thông, ngày ngày được hưởng ơn trời, Phật, chư vị tôn thần.

Chúng con kính cẩn tiến dâng lễ vật, thành tâm cầu nguyện. Cúi xin chín phương trời, mười phương chư Phật cùng chư vị tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.

Nam mô A-di-đà Phật [3 lần, 3 lạy]

Lễ cúng giao thừa trong nhà

Cúng giao thừa trong nhà chính là lễ cúng tổ tiên nhằm cầu xin những điều tốt lành sẽ đến với gia đình trong năm mới.

Lễ vật cúng giao thừa trong nhà gồm: mâm ngũ quả, hương, hoa, đèn nến, bánh kẹo, mứt tết, rượu, bánh chưng, giò/chả hoặc thịt gà, xôi gấc.

Sau khi cung kính bày lễ lên bàn thờ gia tiên, đốt đèn nến, thắp hương, gia chủ thành kính đọc văn khấn giao thừa trong nhà dưới đây:

VĂN KHẤN GIAO THỪA TRONG NHÀ NĂM NHÂM DẦN 2022

Nam mô A-di-đà Phật [3 lần]

Nam mô Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật

Nam mô Đông Phương Giáo Chủ Dược Sư Lưu Ly Quang Vương Phật

Nam mô Đức Bồ-tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh

Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương

Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, Long Mạch, Táo Quân, chư vị tôn thần

Các cụ tổ tiên nội ngoại chư vị tiên linh

Nay phút giao thừa năm cũ Tân Sửu với năm Nhâm Dần.

Chúng con là :...sinh năm: ..., hành canh: ...tuổi, ngụ tại số nhà ..., ấp/khu phố ..., xã/phường..., quận/huyện/thành phố ..., tỉnh/thành phố ...

Phút giao thừa vừa điểm, nay theo vận luật, tống cựu nghênh tân, giờ Tý đầu xuân, đón mừng Nguyên đán, tín chủ chúng con thành tâm, tu biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật- Thánh, dâng hiến tôn Thần, tiến cúng Tổ tiên, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời: Ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, Hỷ Thần, Phúc đức chính Thần, ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch Tài Thần, các ngài bản gia Táo phủ Thần quân và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này. Cúi xin giáng lâm trước án, thụ hưởng lễ vật.

Con lại kính mời các cụ tiên linh, Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, Bá thúc đệ huynh, Cô di tỷ muội, nội ngoại gia tộc, chư vị hương linh, cúi xin giáng phó linh sàng thụ hưởng lễ vật.

Tín chủ lại kính mời các vị vong linh tiền chủ, hậu chủ, y thảo phụ mộc ở trong đất này, nhân tiết giao thừa, giáng lâm trước án, chiêm ngưỡng tân xuân, thụ hưởng lễ vật.

Nguyện cho tín chủ, minh niên khang thái, vạn sự cát tường, bốn mùa được bình an, gia đạo hưng long, thịnh vượng.

Tâm thành cầu nguyện, lễ bạc tiến dâng, cúi xin chứng giám.

Nam mô A-di-đà Phật [3 lần, 3 lạy].

Sau khi hết 3 tuần hương thì hóa vàng mã dâng cúng.

Nên cúng giao thừa trong nhà hay ngoài trời trước?

Các chuyên gia lưu ý, gia chủ phải thực hiện lễ cúng giao thừa ngoài trời trước nhằm "nghênh tân, tiễn cửu" tức là đón quan hành khiển mới, tiễn quan hành khiển cũ. Sau đó mới làm lễ cúng giao thừa trong nhà.

Nhà chung cư có cần cúng giao thừa ngoài trời?

Khi ở chung cư, do không gian chật hẹp không diện tích dưới mặt đất nên việc cúng chỉ cần tập trung ở trong nhà mà không nhất thiết phải cúng ngoài trời. Nếu các gia đình cần cúng ngoài trời nên xuống dưới sân của nhà chung cư chứ không phải ở trên tầng.

Việc cúng ngoài trời cần có khoảng không gian có trời và có đất, do vậy lễ vật cần được đặt gần với mặt đất. Vì thế nếu cúng ở trên khoảng không tầng lầu chung cư thì không gian bày lễ cách nhau quá xa nên không thể gọi là cúng ngoài trời được.

Lễ cúng Giao thừa cần hoàn thành trước 1 giờ sáng

Theo các chuyên gia, thời gian cúng giao thừa được cử hành vào thời khắc kết thúc năm cũ chuyển sang năm mới, tức là bắt đầu từ giờ Tý [23h ngày 30 tháng Chạp đến 1h sáng mùng 1 Tết].

Theo chuyên gia phong thủy Song Hà, để kịp giờ Tý, các gia đình cần phải bày biện đầy đủ từ 22 giờ và đợi cho đến giờ cúng. Lễ cúng Giao Thừa cần hoàn thành trước 1 giờ ngày mùng 1 Tết. Gia chủ cần phải chuẩn bị kỹ lưỡng để làm sao lễ cúng diễn ra thong thả đúng như nghi thức.

"Giao thừa là thời điểm mà người ta tin rằng mỗi năm một lần các vị thần hành binh, hành khiển, phán quan phải thay đổi. Các vị thần đó được Ngọc Hoàng cử xuống để theo dõi, bảo vệ, trông nom, phán xử ở cấp độ các vùng, các làng, các thôn, các xóm. Cho nên họ phải đi rất nhiều không ai kịp vào một gia nào. Vì thế, người ta cúng và khấn ở ngoài trời.

Thứ nhất, người ta khấn thổ thần thổ địa đầu tiên, rồi đến thần đất nơi mà mình cư trú, sau đó là khấn bái tiễn các vị hành khiển, hành binh, phán quan hoàn thành nhiệm vụ năm trước và đón các vị hành khiển, hành binh, phán quan sẽ thực hành nhiệm vụ năm sau" Nhà nghiên cứu Nguyễn Hùng Vĩ chia sẻ trên báo Lao Động.

12 vị Hành khiển và Phán quan theo năm

1. Năm Tý: Chu Vương Hành Khiển, Thiên Ôn Hành Binh chi Thần, Lý Tào Phán quan.

2. Năm Sửu: Triệu Vương Hành Khiển, Tam thập lục phương Hành Binh chi Thần, Khúc Tào Phán quan.

3. Năm Dần: Ngụy Vương Hành Khiển, Mộc Tinh chi Thần, Tiêu Tào Phán quan.

4. Năm Mão: Trịnh Vương Hành Khiển, Thạch Tinh chi Thần, Liêu Tào Phán quan.

5. Năm Thìn: Sở Vương Hành Khiển, Hỏa Tinh chi Thần, Biểu Tào Phán quan.

6. Năm Tỵ: Ngô Vương Hành Khiển, Thiên Hải chi Thần, Hứa Tào Phán quan.

7. Năm Ngọ: Tấn Vương Hành Khiển, Thiên Hao chi Thần, Nhân Tào Phán quan.

8. Năm Mùi: Tống Vương Hành Khiển, Ngũ Đạo chi Thần, Lâm Tào Phán quan.

9. Năm Thân: Tề Vương Hành Khiển, Ngũ Miếu chi Thần, Tống Tào Phán quan.

10. Năm Dậu: Lỗ Vương Hành Khiển, Ngũ Nhạc chi Thần, Cự Tào Phán quan.

11. Năm Tuất: Việt Vương Hành Khiển, Thiên Bá chi Thần, Thành Tào Phán quan.

12. Năm Hợi: Lưu Vương Hành Khiển, Ngũ Ôn chi Thần, Nguyễn Tào Phán quan.

Như vậy quan hành khiển năm 2021 sẽ là Triệu Vương Hành Khiển, Tam thập lục phương Hành Binh chi Thần, Khúc Tào Phán quan.

Trong các bài văn khấn giao thừa, khi dâng hương ngoài trời bạn sẽ khấn danh vị của các quan Hành khiển và Phán quan ở trên. Năm nào thì khấn tương ứng với danh vị của các vị ấy.

Xem thêm:

Bài văn cúng Lễ Tất Niên ngày 30 Tết
Văn khấn cúng dâng sao giải hạn đầu năm
Văn khấn cúng lễ hóa vàng tiễn tổ tiên ngày Tết
Cách tỉa chân nhang [hương] chuẩn chỉ, không lo bị "phạm"