Tóm tắt ý từng phần và viết Thanh văn bản tóm tắt

Bởi Karen Dockrey, Johnnie Godwin, Phyllis Godwin

Giới thiệu về cuốn sách này

      Một thời đại trong thi ca là một tác phẩm của Hoài Thanh (1909 - 1982). Đoạn trích là phần đầu của quyển “Thi nhân Việt Nam” và đồng thời cũng là phần cuối của tiểu luận cùng tên. Văn bản Một thời đại trong thi ca là một tác phẩm bình luận văn học xuất sắc trong số các tác phẩm cùng thời. Tóm tắt văn bản Một thời đại trong thi ca gồm 3 phần với nội dung từng phần cụ thể như sau:

Tóm tắt một thời đại trong thi ca ngắn đầy đủ nhất

Phần 1: Nguyên tắc xác định tinh thần Thơ mới

• Với giọng văn lúc cảm thán, chân thành, khi bức xúc mà thiết tha, tác giả Hoài Thanh đã truyền tải cái khó khăn đồng thời cũng là cái khao khát của một tâm hồn yêu văn thơ quyết tâm tìm được cái gọi là tinh thần Thơ mới. 

• Cái khó nằm ở ranh giới mờ nhạt giữa thơ cũ và thơ mới. Đó là cái ranh giới được ví với việc “Trời đất không phải dựng lên cùng một lần...hôm nay phôi phai từ hôm qua và trong cái mới vẫn còn rớt lại ít nhiều cái cũ”.
• Cái khó còn nằm ở chỗ cả thơ mới lẫn thơ cũ đều có cái hay và cái dở. Dù ở thời đại của thơ cũ hay thơ mới thì “Khốn nỗi cái tầm thường lố lăng cũng chẳng phải của riêng thời nào”.

• Nguyên tắc so sánh được tác giả đưa ra là so bài hay với bài hay, không căn cứ vào bài dở, và nhìn vào đại thể, không nhìn vào cục bộ. Đây là phương pháp so sánh rất biện chứng, đa chiều. 

• Nguyên tắc trên hết sức thuyết phục và đúng đắn bởi:

• Nghệ thuật luôn vận động và chuyển mình từ cái cũ sang cái mới và cái dở thì không có tư cách đại diện cho nghệ thuật
• Với bất cứ sự vật hiện tượng nào, nhìn nhận toàn diện là cách tốt nhất để hiểu nó.

Xem thêm: 

Một thời đại trong thi ca- hoàn cảnh sáng tác, dàn ý tác phẩm

Soạn một thời đại trong thi ca chi tiết nhất- Hoài Thanh 

Phần 2: Tinh thần thơ mới gói gọn trong “cái tôi”

Tinh thần thơ mới thể hiện trong bài

• Bản chất của “cái tôi” là ý niệm cá nhận của con người trong khát khao giải phóng, trỗi dậy, bùng nổ của ý thức.
• Hành trình đi tìm “cái tôi” ấy được cho là chập chững, lạ lẫm, được quen biết - đáng thương và tội nghiệp.
• Đi cùng với tiến trình lịch sử dân tộc, thơ cũ là đại diện của cả một tập thể, cộng đồng, là tiếng nói chung của dân tộc. Đến thời kỳ của thơ mới thì “cái tôi” đã được giải phóng với ý nghĩa tuyệt đối, đi liền với cái riêng, cá nhân, cá thể.
• Những quan điểm trên được Hoài Thanh truyền tải thông qua các biện pháp so sánh, đối chiếu đa chiều mối tương quan giữa cái tôi với cái ta:

• Đối chiếu cái tôi với cái ta
• Đặt cái tôi trong tương quan thời đại và tâm lý của con người thời đại bấy giờ 
• Phân tích sự phát triển của chủ nghĩa “cái tôi” trong tiến trình lịch sử dân tộc

Xem thêm:

Soạn bài phong cách ngôn ngữ phong cách chính luận

Soạn bài phong cách ngôn ngữ chính luận (tiếp)

Phần 3: “Cái tôi” trong Thơ mới và những bi kịch của nó

Một thời đại trong thi ca- Hoài Thanh

      Cái tôi đáng thương và tội nghiệp, bởi:

• Nó đã mất đi cốt cách hiên ngang vốn có, không còn “khí phách ngang tàng như Lí Bạch” và “lòng tự trọng kinh cảnh cơ hàn như Nguyễn Công Trứ”.
• Nó “rên rỉ, khổ sở, thảm hại”
• Nó thiếu niềm tin vào thực tại, cố gắng thoát ly khỏi thực tại nhưng lại gặp phải bi kịch

      Những nhà thơ của phong trào Thơ mới đã đào sâu bằng cách:

• Thoát lên tiên của Thế Lữ
• Điên cuồng như Chế Lan Viên và Hàn Mặc Tử
• Say đắm yêu đời như Xuân Diệu
• Buồn ngẩn ngơ như Huy Cận

Những nhà thơ trong phong trào Thơ mới

Tóm tắt văn bản một thời đại trong thi ca chi tiết nhất

      Nhưng “càng đi sâu càng lạnh” khi những tâm hồn khao khát thể hiện cái tôi này gặp phải những bi kịch của thanh niên thời ấy. Họ tuyệt vọng:

• Họ cô đơn, buồn chán, tìm cách thoát ly thực tại vì thiếu lòng tin vào thực tại nhưng đến cuối cùng vẫn rơi vào bế tắc 
• Bi kịch này là “đại biểu đầy đủ nhất cho thời đại” nên không những mang ý nghĩa văn chương nó còn mang ý nghĩa của thời đại 
• Họ đã chọn cách “gửi cả vào tiếng Việt” để giải quyết những bi kịch đó.
• Họ yêu và trân trọng thứ tiếng đã đi qua bao niềm vui nỗi buồn của thế hệ cha ông
• Họ gửi gắm tình yêu quê hương vào tình yêu thứ tiếng mẹ đẻ này
• Họ xem tiếng Việt như tấm lụa đã hứng những vong hồn của bao thế hệ
• Họ có một niềm tin mãnh liệt rằng “tiếng ta còn, nước ta còn”
• Họ cần vin vào những điều thuộc về dĩ vãng để đảm bảo cho tương lai.

Xem thêm: 

Đọc thêm: văn học khái luận- Đặng Thai Mai

Một số thể loại văn học: Kịch, nghị luận

Kết luận tóm tắt văn bản một thời đại trong thi ca

      Bằng việc kết hợp các biện pháp tu từ một cách khéo léo và giọng văn vừa thân mật, gần gũi mà cũng vô cùng sâu sắc, chặt chẽ, Hoài Thanh đã nêu lên cốt lõi của phong trào Thơ mới gói gọn trong “cái tôi” và những bi kịch của người thanh niên đương thời. Từ đó nêu bật được cả ý nghĩa văn chương và ý nghĩa thời đại.

      Trên đây là bài tóm tắt văn bản một thời đại trong thi ca chi tiết, đầy đủ nhất. Cunghocvui hy vọng bài tóm tắt trên sẽ giúp bạn nắm chắc kiến thức và học tập tốt hơn.

Bài tập 1. Đọc văn bản “ Mấy nét về Thơ mới trong cách nhìn lại hôm nay” của Huy Cận, đối chiếu với nội dung định tóm tắt (Đã bao quát đúng và đủ nội dung của văn bản gốc chưa? Nên bỏ ý nào, bổ sung ý nào?)

Gợi ý

Những nội dung mà bạn học sinh dự định tóm tắt chưa đầy đủ và chưa bao quát. Nên thêm  ý:

• Nhược điểm của thơ mới là không nói đến đấu tranh cách mạng.
• Thơ mới đã đổi mới sự biểu hiện của cảm xúc, góp phần vào sự phát triển của tiếng Việt. 

Chưa chính xác:                        

• Ý thứ nhất của dự định tóm tắt: "cái buồn của thơ mới không ủy mị mà chứa yếu tố tích cực". Không đúng với tinh thần của bản gốc: "Nhưng cái buồn của thơ mới đâu có phải đều là ủy mị".  "Đâu có phải đều là ủy mị" có nghĩa là vẫn có cái buồn ủy mị. Văn bản gốc chỉ đưa ra hai trường hợp cho thấy cái buồn không ủy mị (Nhớ rừng và Tràng giang) cũng không nên khái quát thành "chứa nhiều yếu tố tích cực".
• Nên sửa thành:  Thơ mới buồn, nỗi buồn thế hệ nhưng không phải tất cả đều uỷ mị.

Bài tập 2. Đọc lại bài Một thời đại trong thi ca của Hoài Thanh (Ngữ văn 11, tập 2) và thực hiện các yêu cầu sau:

• Xác định chủ đề và mục đích của văn bản.
• Tìm bố cục của văn bản.
• Tóm tắt ý của từng phần và viết thành văn bản tóm tắt.

Gợi ý

1. Chủ đề : tinh thần thơ mới

2. Mục đích nghị luận: khắc họa tinh thần thơ mới là sự cách tân về thơ, từ “cái ta” chuyển sang “cái tôi” đầy màu sắc cá nhân, là tình yêu tha thiết tiếng Việt.

3. Bố cục : 3 phần

• Phần mở bài: câu đầu (Bây giờ hãy đi tìm cái điều ta cho là quan trọng hơn: tinh thần thơ mới.)
• Phần thân bài gồm các ý chính sau:

• • Cái khó trong việc tìm ra tinh thần thơ mới và xác định cách tiếp cận đúng đắn cần phải có.
  • Những biểu hiện của “cái tôi” cá nhân trong thơ mới, “cái tôi” buồn, bế tắc nhưng khao khát với cuộc sống, với đất nước, con người.
  • Tình yêu, lòng say mê, nâng niu đối với tiếng Việt.
• Phần kết bài: Nhấn mạnh tinh thần thơ mới.

4. Viết văn bản tóm tắt

Nội dung chính của đoạn trích “Một thời đại trong thi ca” là xác định tinh thần thơ mới. Theo Hoài Thanh, việc tìm ra tinh thần thơ mới có nhiều khó khăn, và nguyên tắc để xác định tinh thần của thơ cũ và thơ mới là không căn cứ vào cục bộ và cái dở, mà phải căn cứ trên đại thể và cái hay để đánh giá. Tác giả khẳng định tinh thần của thơ mới là chữ “tôi” đối lập với chữ “ta” của thơ cũ, đồng thời cũng chỉ ra thái độ của xã hội khi ý thức cá nhân mới trỗi dậy : bị rẻ rúng, bị nhìn với con mắt khó chịu, thương hại. Sau khi chỉ ra sự vận động của cái “tôi” trong thơ mới và  bi kịch của các nhà thơ mới, Hoài Thanh đã nói về cách giải quyết bi kịch thời đại của các nhà thơ mới : họ gửi gắm, dồn tình yêu quê hương trong tình yêu tiếng Việt, để có thể “nảy mầm hi vọng”, để “vin vào những gì bất diệt đủ bảo đảm cho ngày mai”.

Giáo viên biên soạn: Nguyễn Minh Thư

Đơn vị: Trường THCS-THPT Nguyễn Khuyến