Chủ nghĩa vị lai [tiếng Pháp : futurisme] là một trong những trào lưu văn nghệ tiền phong chủ nghĩa xuất hiện ở châu Âu vào đầu thế kỷ XX, thịnh hành nhất ở Italia và Nga. Người khởi xướng là nhà văn Italia Ph. Ma-ri-nét-ti [1876 – 1944], tác giả cuốn tiểu thuyết Nhà vị lai Mác-pha-ca [1909], tác phẩm được coi là bản tuyên ngôn lý thuyết của chủ nghĩa vị lai. Tác phẩm ca ngợi chủ nghĩa quân phiệt, sùng bái sức mạnh và cổ vũ cho chiến tranh xâm lược, coi đây như là phép “vệ sinh thế giới”. Về nguyên lí mỹ học, nó nhằm chống lại chủ nghĩa hiện thực và đề xướng một số nguyên tắc nghệ thuật của chủ nghĩa vị lai. Đó là :
– Hướng về một nền “nghệ thuật hiện đại độc đáo của tương lai”, ca ngợi cuộc sống đô thị và sức mạnh của kĩ thuật máy mốc với tính năng phi nhân cách, phi đạo đức.
– Vứt bỏ mọi truyển thống, mọi di sản văn hoá của quá khú, thách thức và chống lại thị hiếu nghệ thuật truyền thống.
– Thiên về chủ nghĩa hình thức, không quan tâm đến nội dung của hình tượng nghệ thuật, phủ nhận chức năng giáo dục, nhận thức của nghệ thuật.
Trong hội họa, các nhà vị lai từ bỏ tính tạo hình và đi tìm những hình thức biểu hiện bí hiểm, quái dị. Trong văn học, họ chủ trương phá vỡ những quy tắc ngữ pháp. Họ muốn làm một “cuộc cách mạng” trong ngôn từ. Đối với họ, giá trị của ngôn từ là ở sắc thái âm thanh chứ không phải ở ngữ nghĩa. Họ cố tạo ra những phương tiện biểu đạt mới của văn học như: cú pháp tự do khác thường; sự mô phỏng âm thanh. Những tìm tòi này của họ về thực chất chỉ là “sự cải cách trong lĩnh vực trần thuật” [phóng sự] hơn là trong lĩnh vực ngôn ngữ thi ca [R. I-a-cốp-xơn].
Ở Nga, chủ nghĩa vị lai nảy sinh như một trào lưu nghệ thuật độc đáo, không phụ thuộc vào chủ nghĩa vị lai ở Italia và không hoàn toàn giống nhau về tôn chỉ mục đích. Nó hình thành trên cơ sở tinh thần chống lại trật tự gia trưởng và tư sản đương thời. Nó là sự biểu hiện thái độ phản ứng của những trí thức văn nghệ sĩ trẻ thuộc tầng lớp tiểu tư sản thị dân đối với văn hoá truyền thống mà họ cho là đã già cỏi, lỗi thời “không tránh khỏi sụp đổ”.
Họ tạo ra những hình ảnh, màu sắc, cảm xúc thâm mỹ trái ngược với quan niệm nghệ thuật truyền thống.
* Bài viết này được sửa đổi lần cuối vào lúc 11:26 Chiều ngày 24/04/2017
SƠ LƯỢC
Chủ nghĩa vị lai hay trường phái vị lai [tiếng Anh: Futurism, tiếng Pháp: Futurisme] là một trào lưu văn học và nghệ thuật bắt đầu vào đầu thế kỷ XX. Trường phái này vứt bỏ truyền thống và tán dương thế giới hiện đại, đặc biệt là văn minh đô thị, máy móc và vận tốc.
Chủ nghĩa vị lai được sinh ra tại Ý vào năm 1909 với Bản tuyên ngôn chủ nghĩa vị lai do nhà thơ Filippo Tommaso Marinetti viết, đăng trên tạp chí Le Figaro ngày 20 tháng 2. Các tác giả của hai bản tuyên ngôn năm 1910, các họa sĩ của trào lưu Giacomo Balla, Umberto Boccioni, Carlo Carrà, Gino Severini, Luigi Russolo đã mượn kỹ thuật điểm mảng màu của trường phái Ấn tượng mới và trường phái Lập thể để chồng chéo hình thức, nhịp điệu, màu sắc và ánh sáng, qua đó thể hiện một "cảm giác động" và tính đồng thời của các trạng thái tâm hồn, cấu trúc phức tạp của thế giới.
Một trào lưu vị lai khác tồn tại ở Nga trong khoảng thời gian từ 1910 tới 1917, với ảnh hưởng của trường phái Lập thể [Cubism] được gọi là Cubo-Futurism trong tiếng Anh hay Cubo-Futurisme trong tiếng Pháp của các nghệ sĩ Vladimir Mayakovski, Kasimir Malevitch, Kontchalovsky, Ilya Machkov, Lentoulov, Gontcharova, Kouprine, Tatline...
Chủ nghĩa vị lai là một trào lưu nghệ thuật tiên phong và gây sốc nhất. Nó ca tụng tình yêu chóng vánh, sự mãnh liệt hung bạo, máy móc, sự khinh miệt phụ nữ và coi chiến tranh như một cách vệ sinh thế giới. Cùng với Chủ nghĩa siêu thực, trào lưu này được biết đến với nhiều sự xung đột bên trong. Nhiều nghệ sĩ đã bị trục xuất như hai anh em nhiếp ảnh gia Arturo và Carlo Ludovico Bragaglia.
Hơn cả một trào lưu thông thường, chủ nghĩa vị lai còn trở thành một nghệ thuật sống. Nó ảnh hưởng tới hội họa, điêu khắc, văn học, điện ảnh, nhiếp ảnh, sân khấu, âm nhạc, kiến trúc... và cả chính trị lẫn ẩm thực.
Russolo và Pratela qua lý thuyết khái niệm về tiếng ồn để ca tụng âm thanh. Các phân tích về tiếng ồn còn được những nghệ sĩ trường phái Dada gợi lại nhưng với một cách nhìn khác.
Xu hướng này trở nên nghệ thuật chính thức phát xít dưới thời Mussolini và sau đó chấm dứt.
Một số tác phẩm tiêu biểu của trường phái:
Simultaneous Visions, 1911-1912 [Simultaneous Visions]
Dynamism of a Car , 1912 – 1913 [ Luigi Russolo]
Ballerina in Blue, 1912 [Gino Severini]
Chủ nghĩa vị lai [ tiếng Ý : Futurismo ] là một phong trào nghệ thuật và xã hội bắt nguồn từ Ý vào đầu thế kỷ 20. Nó nhấn mạnh sự năng động, tốc độ, công nghệ, tuổi trẻ, bạo lực và các đối tượng như ô tô, máy bay và thành phố công nghiệp. Những nhân vật chủ chốt của nó là Filippo Tommaso Marinetti người Ý , Umberto Boccioni , Carlo Carrà , Fortunato Depero , Gino Severini , Giacomo Balla và Luigi Russolo . Nó tôn vinh sự hiện đại và nhằm mục đích giải phóng nước Ý khỏi sức nặng của quá khứ. [1]Các tác phẩm quan trọng của Chủ nghĩa vị lai bao gồm Tuyên ngôn của Chủ nghĩa Vị lai của Marinetti , tác phẩm điêu khắc của Boccioni Các hình thức liên tục độc đáo trong không gian , bức tranh của Balla về Tốc độ + Âm thanh trừu tượng và Nghệ thuật ồn ào của Russolo .
Mặc dù phần lớn đó là một hiện tượng của người Ý, nhưng đã có những phong trào song song ở Nga, nơi mà một số người theo chủ nghĩa Vị lai của Nga sau này đã thành lập các nhóm của riêng họ; các nước khác hoặc có một vài người theo chủ nghĩa Vị lai hoặc có các phong trào lấy cảm hứng từ Chủ nghĩa vị lai. Những người theo chủ nghĩa vị lai thực hành trong mọi phương tiện nghệ thuật, bao gồm hội họa, điêu khắc, gốm sứ, thiết kế đồ họa, thiết kế công nghiệp, thiết kế nội thất, thiết kế đô thị, sân khấu, điện ảnh, thời trang, dệt may, văn học, âm nhạc, kiến trúc và thậm chí cả nấu ăn .
Ở một mức độ nào đó, Chủ nghĩa vị lai đã ảnh hưởng đến các phong trào nghệ thuật Art Deco , Constructivism , Surrealism và Dada , và ở một mức độ lớn hơn là Precisionism , Rayonism và Vorticism .
Chủ nghĩa vị lai là một phong trào tiên phong được thành lập tại Milan vào năm 1909 bởi nhà thơ người Ý Filippo Tommaso Marinetti . [1] Marinetti phát động phong trào trong Tuyên ngôn về Chủ nghĩa vị lai , [2] được ông xuất bản lần đầu tiên vào ngày 5 tháng 2 năm 1909 trên tờ La gazzetta dell'Emilia , một bài báo sau đó được đăng lại trên nhật báo Le Figaro của Pháp vào thứ bảy ngày 20 tháng 2 năm 1909 . [3] [4] [5] Ông đã sớm tham gia của các họa sĩ Umberto Boccioni , Carlo Carra , Giacomo Balla , Gino Severini và nhà soạn nhạc Luigi Russolo . Marinetti bày tỏ sự căm ghét nồng nhiệt đối với mọi thứ cũ kỹ, đặc biệt là truyền thống chính trị và nghệ thuật. "Chúng tôi không muốn một phần của nó, quá khứ", anh ấy viết, "chúng tôi là những người theo chủ nghĩa Tương lai trẻ và mạnh mẽ ! " Những người theo chủ nghĩa vị lai ngưỡng mộ tốc độ , công nghệ , tuổi trẻ và bạo lực , ô tô, máy bay và thành phố công nghiệp, tất cả những gì đại diện cho công nghệ chiến thắng của nhân loại trước thiên nhiên , và họ là những người theo chủ nghĩa dân tộc đầy nhiệt huyết. Họ phủ nhận sự sùng bái trong quá khứ và tất cả sự bắt chước, ca ngợi sự độc đáo, "dù táo bạo đến mức bạo lực", tự hào là "sự bôi nhọ của sự điên rồ", coi các nhà phê bình nghệ thuật là vô dụng, chống lại sự hài hòa và gu thẩm mỹ tốt, quét sạch tất cả các chủ đề và chủ đề của tất cả các môn nghệ thuật trước đây, và được tôn vinh trong khoa học.
Các tuyên ngôn xuất bản là một đặc điểm của Chủ nghĩa vị lai, và những người theo chủ nghĩa Vị lai [thường do Marinetti lãnh đạo hoặc thúc đẩy] đã viết chúng về nhiều chủ đề, bao gồm hội họa, kiến trúc, âm nhạc, văn học, nhiếp ảnh, tôn giáo, phụ nữ, thời trang và ẩm thực. [6] [7]
Gino Severini , 1912, Chữ tượng hình động của Bal Tabarin , sơn dầu trên vải với sequins, 161,6 x 156,2 cm [63,6 x 61,5 in.], Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại , New York
Umberto Boccioni, Các hình thức liên tục duy nhất trong không gian [1913]
Umberto Boccioni , bản phác thảo của The City Rises [1910]
Joseph Stella , Trận chiến ánh sáng, Đảo Coney , 1913-14, sơn dầu trên vải, 195,6 × 215,3 cm [77 × 84,75 in], Phòng trưng bày nghệ thuật Đại học Yale , New Haven, CT
Natalia Goncharova , Cyclist , 1913
Một ví dụ về kiến trúc Futurist của Antonio Sant'Elia
Một ví dụ về thiết kế theo Chủ nghĩa tương lai: "Đèn nhà chọc trời", của kiến trúc sư người Ý Arnaldo dell'Ira , 1929