Ví dụ về bố trí mặt bằng theo quá trình
Ví dụ về việc xây dựng kho bãi trong một nhà máy sản xuất nguyên vật liệu xây dựng cho thấy rõ về cách bố trí mặt bằng theo sản phẩm. Khi một lượng lớn nguyên vật liệu được vận chuyển đến công trường bằng đường bộ, do bố trí đường xá linh hoạt, các cơ sở sản xuất tạm thời như kho bãi, nhà máy chế biến thường được bố trí ở những nơi thuận tiện, tiết kiệm và hợp lý nhất, khi đó các tuyến đường bộ được sắp xếp hợp lý. Việc bố trí kho bãi cần quan tâm đến các yếu tố sau: – Sử dụng nhà kho cố định càng nhiều càng tốt để tiết kiệm chi phí. – Kho, bãi càng gần nơi sử dụng càng tốt để giảm bớt việc xếp dỡ thứ cấp. – Khi có đường sắt, nên bố trí cạnh đường sắt càng tốt, bố trí tuyến trước xếp dỡ, bố trí bên hông công trình để tránh giao thông nội bộ băng qua đường sắt. – Lập kho bãi theo công dụng của vật liệu. + Cát, đá, xi măng, vv ở gần trạm trộn; + Thép thanh, gỗ, kết cấu kim loại, v.v … ở gần nhà máy chế biến; + Kho dầu, kho ôxy, … được bố trí ở nơi vắng vẻ, an toàn; + Thiết bị, đặc biệt là thiết bị nặng, càng gần xưởng càng tốt; + Các vật liệu sử dụng trực tiếp như gạch, ngói và các cấu kiện đúc sẵn cần được bố trí trên công trường. Trong bán kính của cần trục. Cách bố trí nhà máy chế biến Các nhà máy chế biến nói chung bao gồm: nhà máy trộn bê tông, nhà máy đúc sẵn cấu kiện, nhà máy chế biến thép thanh, nhà máy chế biến gỗ, nhà máy gia công kết cấu kim loại, v.v. Khi bố trí các nhà máy chế biến này, điều cần cân nhắc chính là giảm thiểu tổng chi phí vận chuyển của quá trình chế biến với nguyên liệu đầu vào và vận chuyển thành phẩm và bán thành phẩm đến địa điểm cần thiết, đồng thời sản xuất nhà máy chế biến và xây dựng dự án không nên can thiệp lẫn nhau. – Cách bố trí trạm trộn: Theo điều kiện cụ thể của dự án có thể bố trí theo 3 phương thức: tập trung, phi tập trung hoặc kết hợp giữa tập trung và phi tập trung. Khi lượng bê tông đúc tại chỗ lớn, nên bố trí các trạm trộn bê tông trên công trường, khi điều kiện vận chuyển tốt thì trộn tập trung là có lợi nhất, khi điều kiện vận chuyển kém nên trộn phân tán. – Sơ đồ bố trí nhà máy gia công cấu kiện đúc sẵn: Nói chung, nó được xây dựng trong một khu vực tự do, có thể tạo ra sự an toàn mà không ảnh hưởng đến việc xây dựng tại chỗ. – Nhà máy chế biến thép cây: Tùy theo các tình huống khác nhau, sử dụng bố cục tập trung hoặc phân cấp. Đối với lưới thép gia công nguội, hàn đối đầu và hàn điểm, nên bố trí tập trung và bố trí nhà máy gia công tập trung, bố trí gần nhà máy gia công linh kiện; đối với các bộ phận gia công nhỏ, thép thanh có thể được chế biến bằng các loại máy móc đơn giản có thể nằm rải rác gần nơi sử dụng. – Nhà máy chế biến gỗ: ùy theo bản chất của chế biến gỗ và số lượng chế biến, bố trí tập trung hoặc phân cấp được thông qua. Nhìn chung, các sản phẩm chế biến hàng loạt và các sản phẩm khác có khối lượng chế biến lớn nên được bố trí tập trung gần đường sắt và đường cao tốc, các bộ phận chế biến nhỏ đơn giản bố trí rải rác trong công trường thành một số lán chế biến tạm thời. Nên bố trí các phân xưởng kết cấu kim loại, hàn, sửa chữa máy và các phân xưởng khác càng gần nhau càng tốt vì có mối liên hệ sản xuất chặt chẽ với nhau.
Bố trí sản xuất theo quá trình phù hợp với loại hình sản xuất gián đoạn, quy mô sản xuất nhỏ, chủng loại sản phẩm đa dạng. Sản phẩm hoặc các chi tiết, bộ phận đòi hỏi quá trình chế biến khác nhau, thứ tự công việc không giống nhau và sự di chuyển của nguyên vật liệu, bán thành phẩm cũng theo những con đường khác nhau. Tại các nơi làm việc, máy móc thiết bị được bố trí theo chức năng chứ không theo thứ tự chế biến. Trong mỗi bộ phận tiến hành những công việc tương tự. Các chi tiết bộ phận thường được đưa đến theo loạt, theo những yêu cầu của kỹ thuật chế biến. Kiểu bố trí này rất phổ biến trong các doanh nghiệp cơ khí và trong lĩnh vực dịch vụ như các cửa hàng bán lẻ, ngân hàng, bưu điện, trường học, bệnh viện... Bố trí sản xuất theo quá trình có những ưu điểm sau: - Hệ thống sản xuất có tính linh hoạt cao - Công nhân có trình độ chuyên môn và kỹ năng cao - Hệ thống sản xuất ít khi bị ngừng vì những lý do trục trặc của thiết bị và con người - Tính độc lập trong việc chế biến các chi tiết, bộ phận cao - Chi phí bảo dưỡng thấp, có thể sửa chữa theo thời gian. Lượng dự trữ phụ tùng thay thế không cần nhiều. - Có thể áp dụng và phát huy được chế độ nâng cao năng suất lao động cá biệt. Bên cạnh những ưu điểm trên, loại hình bố trí sản xuất này có một số nhược điểm sau: - Chi phí sản xuất trên một đơn vị sản phẩm cao - Lịch trình sản xuất và các hoạt động không ổn định - Sử dụng nguuyên vật liệu kém hiệu quả - Hiệu suất sử dụng máy móc thiết bị thấp - Khó kiểm soát và chi phí kiểm soát cao - Năng suất lao động thấp, vì các công việc khác nhau. Nguồn: TS. Nguyễn Thị Minh An (Quantri.vn biên tập và hệ thống hóa)
|