Sau khi rời khỏi cơ thể, HIV chỉ có thể hoạt động và có khả năng lây truyền trong một thời gian rất ngắn, trừ khi ở trong môi trường lý tưởng.
HIV là viết tắt của human immunodeficiency virus, có nghĩa là virus gây suy giảm miễn dịch ở người. Khi vào cơ thể, virus này sẽ khiến hệ miễn dịch trở nên suy yếu và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh khác.
Mặc dù hầu hết chúng ta đều đã từng nghe nói về HIV/AIDS nhưng nhiều người còn chưa hiểu đúng về thời gian mà HIV có thể sống ở bên ngoài cơ thể.
Trên thực tế, một khi ra khỏi cơ thể thì virus này không tồn tại được lâu, từ khi ở trong môi trường lý tưởng.
HIV là một loại virus nguy hiểm mà cơ thể không thể tự tiêu diệt và rất dễ lây lan ra môi trường bên ngoài. Tuy nhiên, sau đó nó sẽ nhanh chóng không còn hoạt động [bất hoạt] hoặc bị chết. Một khi đã bất hoạt thì HIV sẽ không thể hoạt động trở lại được nữa.
HIV lây truyền như thế nào?
HIV lây truyền qua máu và các chất dịch cơ thể khác, gồm có tinh dịch, dịch âm đạo, dịch hậu môn và sữa mẹ.
Sự lây truyền có thể xảy ra khi quan hệ tình dục, dùng chung bơm kim tiêm, lây từ mẹ sang con, tiếp xúc vết thương hở hoặc dùng chung vật dụng có dính máu của người nhiễm HIV,…
Các yếu tố ảnh hưởng đến thời gian tồn tại của HIV bên ngoài cơ thể gồm có:
- Nhiệt độ: HIV vẫn có thể sống và hoạt động khi ở trong môi trường lạnh nhưng sẽ bị tiêu diệt bởi nhiệt độ cao.
- Ánh sáng mặt trời: tia cực tím trong ánh nắng mặt trời sẽ phá hủy virus và khiến chúng không còn khả năng sinh sản.
- Số lượng virus trong chất dịch: nói chung, số lượng HIV trong chất dịch càng cao thì thời gian để tất cả chúng trở nên bất hoạt sẽ càng lâu.
- Mức độ axit: HIV tồn tại tốt nhất trong môi trường có độ pH ở mức 7 và không thể hoạt động trong môi trường có tính axit, cho dù chỉ rất nhẹ.
- Độ ẩm môi trường: sấy khô cũng sẽ làm cho virus bất hoạt.
Nếu bất kỳ yếu tố nào trong số này không ở mức lý tưởng thì thời gian tồn tại của HIV sẽ giảm đi.
Thời gian tồn tại ngoài môi trường
HIV không thể tồn tại lâu ở ngoài môi trường hay nói cách khác là bên ngoài cơ thể. Khi chất dịch rời khỏi cơ thể và tiếp xúc với không khí thì sẽ nhanh chóng khô lại. Lúc này, virus sẽ không còn hoạt động được nữa. Một khi không hoạt động, HIV sẽ chết và không còn khả năng lây truyền.
Một số nghiên cứu cho thấy, ngay cả khi tồn tại ở nồng độ cao hơn nhiều so với nồng độ thường thấy trong chất dịch cơ thể và máu của những người nhiễm HIV thì 90 đến 99% virus sẽ không còn hoạt động chỉ trong vòng vài giờ sau khi tiếp xúc với không khí.
Vì vậy, bạn sẽ không thể bị nhiễm HIV từ các bề mặt, chẳng hạn như bệ xí trong nhà vệ sinh. Cho đến nay chưa từng có trường hợp nào lây truyền HIV qua con đường này.
Thời gian tồn tại trong tinh trùng ngoài cơ thể
Tinh dịch hay dịch tiết âm đạo, dịch hậu môn và sữa mẹ cũng không thể bảo vệ HIV và giúp virus tồn tại lâu hơn bên ngoài cơ thể. Ngay sau khi chất dịch chứa HIV ra khỏi cơ thể và tiếp xúc với không khí thì sẽ bắt đầu khô và virus trở nên bất hoạt.
Thời gian tồn tại trong máu ngoài cơ thể
Ở bên ngoài cơ thể, HIV trong máu có thể hoạt động trong vài ngày, ngay cả khi máu đã khô. Tuy nhiên, số lượng virus thường chỉ rất ít và khả năng lây truyền bệnh là không cao.
Thời gian tồn tại của HIV bên trong ống tiêm sẽ lâu hơn. Sau khi được sử dụng bởi người có tải lượng virus cao, lượng HIV trong ống tiêm sẽ đủ để lây truyền sang người khác. Vì nằm trong ống tiêm nên máu không tiếp xúc với không khí như trên các bề mặt khác.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh [CDC], khi nhiệt độ và các yếu tố khác ở mức lý tưởng, HIV có thể tồn tại lên đến 42 ngày trong ống tiêm nhưng điều này chủ yếu chỉ xảy ra ở nhiệt độ thấp [4 độ C] trong tủ bảo quản.
Khi ở nhiệt độ phòng, HIV có thể sống được đến 21 ngày và có thể tồn tại đến 7 ngày ở nhiệt độ cao hơn.
Thời gian tồn tại trong môi trường nước
Một nghiên cứu đã cho thấy rằng sau 1 đến 2 tiếng ngâm trong nước máy, chỉ có 10% HIV còn hoạt động. Sau 8 tiếng, tỷ lệ giảm xuống chỉ còn 0.1%. Điều này cho thấy rằng HIV không tồn tại được lâu khi tiếp xúc với nước.
Tóm tắt bài viết
Sau khi rời khỏi cơ thể, HIV chỉ có thể hoạt động và có khả năng lây truyền trong một thời gian rất ngắn, trừ khi ở trong môi trường lý tưởng.
Do có nhiều thông tin không chính xác về nguy cơ lây nhiễm HIV khi tiếp xúc với chất dịch có virus trên các bề mặt, trong không khí hoặc trong nước, CDC đã đưa ra khẳng định HIV không thể lây truyền qua những con đường này.
Trên thực tế, ngoại trừ dùng chung bơm kim tiêm, chưa từng có trường hợp nào được ghi nhận bị nhiễm HIV do tiếp xúc thông thường với chất dịch bị nhiễm bệnh ở ngoài môi trường.
HIV là bệnh lây nhiễm chủ yếu qua đường tình dục rất phổ biến nếu ai không biết cách phòng ngừa, hay quan hệ không an toàn thì rất dễ mắc phải căn bệnh này. Thế nhưng bệnh HIV không chỉ lây nhiễm trực tiếp khi quan hệ mà còn có thể lây nhiễm qua những con đường khác như đường máu, sữa mẹ hay dùng chung đồ cá nhân như bản chải đánh răng.
Virus HIV thường sống lâu khi ở trong cơ thể và có nhiều ở trong các chất dịch của người bệnh, khi ra ngoài không khí virus HIV thường không tồn tại được lâu. Tuy vậy vẫn cần phải phong tránh mọi rủi ro có thể xay ra đảm bảo an toàn cho người có nguy cơ tiếp xúc với nguồn có thể lây nhiễm bệnh HIV. Bệnh HIV có thể khiến hệ miễn dịch trong cơ thể bị suy giảm.
Virus HIV rất khó có khả năng sống lâu khi ở trong nước.
Trong trường hợp chẳng may người bị nhiễm HIV bị chảy máu và chỉ có một lượng máu nhỏ rơi xuống những nơi như sông, suối, biển và các ao, hồ và cả nơi phổ biến như những vũng nước, thì 1 lượng virus rất ít nên rất khó có khả năng lây nhiễm vì HIV không thể tồn tại quá lâu trong môi trường nước như các loại vi rút sống trong nước khác. Nếu đưa virus HIV ngâm vào dung dịch cồn 70 độ, hay nước Cloramin 1% sau khoảng 30 phút virus sẽ bị tiêu diệt hoàn toàn. Thế nên có thể ngâm, vệ sinh giặt giũ đồ cho người bệnh HIV bằng dung dịch đã nêu để tiêu diệt vi rút tránh khả năng lây nhiễm bệnh HIV ra bên ngoài.
Xem thêm: HIV VÀ THAI KÌ: Mẹ nhiễm HIV cần lưu ý gì khi mang thai?
Khi máu ở trạng thái máu khô thì virus HIV có thể tồn tại trong khoảng từ 5 cho đến 6 ngày, nhưng với yếu tố đảm bảo được những điều kiện như độ Ph được duy trì đảm bảo tối ưu – khi máu được làm khô, thông thường không gây ảnh hưởng đến việc lây nhiễm HIV.
Hiện tại các nghiên cứu về khả năng tồn tại của HIV bên trong tinh dịch khi được mang ra khỏi cơ thể chưa được tiến hành. Thế nhưng các nhà nghiên cứu đã thử đưa vi rút HIV vào tinh dịch để thử nuôi cấy virus vào bên trong tinh dịch ở phòng thí nghiệm, như vậy thông qua việc thí nghiệm này các nhà nghiên cứu rất khó nuôi cấy được vi rút vào bên trong tinh dịch vậy nên lượng vi rút trong tinh dịch khi đưa ra ngoài cơ thể thường thấp cho nên vấn đề virus HIV trong tinh dịch cũng đang được tiến hành nghiên cứu.
Xem thêm: [CHIA SẺ] Hướng dẫn cách sử dụng thiết bị xét nghiệm HIV tại nhà
Bình thường khả năng bị lây nhiễm HIV từ dao cạo là khá ít bởi vì rút HIV thường có nhiều ở trong tinh dịch, sữa mẹ hay dịch được tiết ra ở cơ thể. Tuy vậy nếu như trong quá trình sử dụng dao cạo không cẩn thận gây chảy máu và dính máu lên dao cạo thì đó cũng có thể trở thành nguồn gây phơi nhiễm HIV cho người khác, thế nên khi sử dụng dao cạo chúng ta nên nhớ không dùng chung đồ dao cạo với người khác và sau khi sử dụng xong dao cao cần được vệ sinh thật sạch sẽ và cất giữ cẩn thận.
Ngay cả khi máu có nhiễm vi rút HIV ở bên trong ống kim tiêm đó đã được lấy ra hết thì virus đó vẫn có thể tồn tại tối đa 4 tuần đã có 1 cuộc nghiên cứu về máu được diễn ra. Trong đó có hơn 800 kim tiêm có chứa 1 lượng máu ít nhiễm HIV đã được dùng để nghiên cứu và những kim tiêm này được lưu về trong những quãng thời gian không giống nhau.
Và kết quả của cuộc nghiên cứu đã nhận thấy một điều rằng đó là, thời gian tồn tại của virus khi ở trong ống tiêm còn phụ thuộc vào nhiệt độ được sử dụng trong việc bảo quản virus như thế nào. Nếu như nhiệt đồ được dùng trong việc bảo quản vi rút cao hơn mức 27 độ cho tối 37 độ thì vi rút không thể tồn tại quá lâu trong nhiệt độ này lâu nhất cũng chỉ đạt tới 7 ngày còn ngược lại nếu như được bảo quản ở nhiệt độ thấp cụ thể là nhiệt độ dưới 4 độ thì virus có thể sống lâu hơn.
Thông thường khi vi rút HIV được đưa ra khỏi cơ thể và tiếp xúc với không khi thì loại vi rút này không thế tồn tại quá lâu và trên bàn chải đánh răng cũng tương tự như vậy. Khi vi rút ở trong dịch tiết của cơ thể được tiếp xúc với không khí thường không thể tồn tại quá lâu ở nhiệt độ phòng giao động từ 32 cho tới 36 độ. Tuy tồn tại không lâu như vậy thế nhưng mọi người cũng càn phải ghi nhớ không dùng chung đồ cá nhân đối với người bị nhiễm bệnh HIV bởi ít khả năng lây nhiễm không đồng nghĩa với việc không thể xảy ra khả năng bị lây nhiễm. Thế nên phòng tránh để bản thân không bị lây nhiêm là cách tốt nhất để bản thân không bị mắc bệnh.
Những cuộc thí nghiệm đã cho thấy rằng vi rút HIV sẽ bị chết nếu tiếp xúc với nguồn nhiệt trên 60 độ, khi máu có nhiễm vi rút HIV nhỏ xuống bên ngoài với 1 lượng nhỏ thì khi được ánh nắng rọi vào liên tục thì virus HIV chỉ có thể tồn tại tối đa 30 phút mà thôi. Hoặc nếu như lượng máu đó rơi xuống những nơi ít phải tiếp xúc với nhiệt độ cao thì nó có thể tồn tại khá lâu trong từ 2 ngày cho đến 7 ngày.