Các dạng bài tập về tiếp tuyến của đường tròn lớp 10

Ảnh đẹp,18,Bài giảng điện tử,10,Bạn đọc viết,225,Bất đẳng thức,75,Bđt Nesbitt,3,Bổ đề cơ bản,9,Bồi dưỡng học sinh giỏi,39,Cabri 3D,2,Các nhà Toán học,129,Câu đố Toán học,83,Câu đối,3,Cấu trúc đề thi,15,Chỉ số thông minh,4,Chuyên đề Toán,289,Công thức Thể tích,11,Công thức Toán,101,Cười nghiêng ngả,31,Danh bạ website,1,Dạy con,8,Dạy học Toán,259,Dạy học trực tuyến,20,Dựng hình,5,Đánh giá năng lực,1,Đạo hàm,16,Đề cương ôn tập,38,Đề kiểm tra 1 tiết,29,Đề thi - đáp án,943,Đề thi Cao đẳng,15,Đề thi Cao học,7,Đề thi Đại học,158,Đề thi giữa kì,16,Đề thi học kì,130,Đề thi học sinh giỏi,123,Đề thi THỬ Đại học,383,Đề thi thử môn Toán,50,Đề thi Tốt nghiệp,41,Đề tuyển sinh lớp 10,98,Điểm sàn Đại học,5,Điểm thi - điểm chuẩn,210,Đọc báo giúp bạn,13,Epsilon,8,File word Toán,33,Giải bài tập SGK,16,Giải chi tiết,186,Giải Nobel,1,Giải thưởng FIELDS,24,Giải thưởng Lê Văn Thiêm,4,Giải thưởng Toán học,5,Giải tích,29,Giải trí Toán học,170,Giáo án điện tử,11,Giáo án Hóa học,2,Giáo án Toán,17,Giáo án Vật Lý,3,Giáo dục,349,Giáo trình - Sách,80,Giới hạn,20,GS Hoàng Tụy,8,GSP,6,Gương sáng,193,Hằng số Toán học,19,Hình gây ảo giác,9,Hình học không gian,106,Hình học phẳng,88,Học bổng - du học,12,Khái niệm Toán học,64,Khảo sát hàm số,36,Kí hiệu Toán học,13,LaTex,12,Lịch sử Toán học,81,Linh tinh,7,Logic,11,Luận văn,1,Luyện thi Đại học,231,Lượng giác,55,Lương giáo viên,3,Ma trận đề thi,7,MathType,7,McMix,2,McMix bản quyền,3,McMix Pro,3,McMix-Pro,3,Microsoft phỏng vấn,11,MTBT Casio,26,Mũ và Logarit,37,MYTS,8,Nghịch lí Toán học,11,Ngô Bảo Châu,50,Nhiều cách giải,36,Những câu chuyện về Toán,15,OLP-VTV,33,Olympiad,281,Ôn thi vào lớp 10,3,Perelman,8,Ph.D.Dong books,7,Phần mềm Toán,26,Phân phối chương trình,5,Phụ cấp thâm niên,3,Phương trình hàm,4,Sách giáo viên,12,Sách Giấy,10,Sai lầm ở đâu?,13,Sáng kiến kinh nghiệm,8,SGK Mới,6,Số học,56,Số phức,34,Sổ tay Toán học,4,Tạp chí Toán học,37,TestPro Font,1,Thiên tài,95,Thơ - nhạc,9,Thủ thuật BLOG,14,Thuật toán,3,Thư,2,Tích phân,77,Tính chất cơ bản,15,Toán 10,129,Toán 11,173,Toán 12,368,Toán 9,66,Toán Cao cấp,26,Toán học Tuổi trẻ,26,Toán học - thực tiễn,100,Toán học Việt Nam,29,Toán THCS,16,Toán Tiểu học,4,Tổ hợp,36,Trắc nghiệm Toán,220,TSTHO,5,TTT12O,1,Tuyển dụng,11,Tuyển sinh,270,Tuyển sinh lớp 6,7,Tỷ lệ chọi Đại học,6,Vật Lý,24,Vẻ đẹp Toán học,109,Vũ Hà Văn,2,Xác suất,28,

• Tải app VietJack. Xem lời giải nhanh hơn!

Với loạt Phương trình đường tròn và cách giải bài tập sẽ giúp học sinh nắm vững lý thuyết, biết cách làm bài tập từ đó có kế hoạch ôn tập hiệu quả để đạt kết quả cao trong các bài thi môn Toán 10.

A. Lí thuyết tổng hợp. 

1. Phương trình đường tròn có tâm và bán kính cho trước: 

Trong mặt phẳng Oxy cho đường tròn [C] tâm I[a; b], bán kính R. Ta có phương trình đường tròn: [x-a]2 + [y-b]2 = R2

- Nhận xét: 

+ Phương trình đường tròn [x-a]2 + [y-b]2 = R2 có thể được viết dưới dạng  x2 + y2 - 2ax - 2by + c = 0 trong đó c = a2 + b2 - R2

+ Ngược lại, phương trình x2 + y2 - 2ax - 2by + c = 0 là phương trình đường tròn khi và chỉ khi a2 + b2 - c2 > 0. Khi đó đường tròn có tâm I[a; b] và bán kính R =

2. Phương trình tiếp tuyến của đường tròn: 

Cho điểm M[x0;y0] nằm trên đường tròn [C] tâm I [a; b] và bán kính R. Gọi đường thẳng

là tiếp tuyến với [C] tại M. Phương trình của đường tiếp tuyến là: [x0-a][x-x0] + [y0-b][y-y0] =0

B. Các dạng bài. 

Dạng 1: Tìm tâm và bán kính của đường tròn.

Phương pháp giải: 

Cách 1: Dựa trực tiếp vào phương trình đề bài cho:

Từ phương trình [x-a]2 + [y-b]2 = R2 ta có: tâm I [a; b], bán kính R 

Từ phương trình x2 + y2 - 2ax - 2by + c = 0 ta có: tâm I [a; b], bán kính R =

Cách 2: Biến đổi phương trình x2 + y2 - 2ax - 2by + c = 0 về phương trình [x-a]2 + [y-b]2 = R2  để tìm tâm I [a; b] , bán kính R. 

Ví dụ minh họa:

Bài 1: Cho đường tròn có phương trình x2 + y2 - 6x + 10y - 2 = 0. Tìm tọa độ tâm và bán kính của đường tròn. 

Lời giải:

Gọi tâm của đường tròn là I [a; b] và bán kính R ta có: 

 I[-3;5]

R =

=  = 6

Vậy đường tròn có tâm I [3; -5] và bán kính R = 6. 

Bài 2: Cho đường tròn có phương trình 4x2 + 4y2 - 4x + 8y - 59 = 0 . Tìm tọa độ tâm và bán kính của đường tròn. 

Lời giải:

Gọi tâm của đường tròn là I [a; b] và bán kính R ta có: 

4x2 + 4y2 - 4x + 8y - 59 = 0

x2 + y2 - x + 2y -  = 0

x2  - x + y2 + 2y -  = 0

x2 - x + + y2 + 2y + 1 - 16 = 0

+ [y+1]2 = 16

+ [y+1]2 = 42

Vậy đường tròn có tâm I

 và bán kính R = 4.

Dạng 2: Cách viết các dạng phương trình đường tròn.

Phương pháp giải: 

Cách 1: 

- Tìm tọa độ tâm I [a; b] của đường tròn [C] 

- Tìm bán kính R của đường tròn [C]

- Viết phương trình đường tròn dưới dạng [x-a]2 + [y-b]2 = R2

Cách 2: 

- Giả sử phương trình đường tròn có dạng x2 + y2 - 2ax - 2by + c = 0

- Từ đề bài, thiết lập hệ phương trình 3 ẩn a, b, c 

- Giải hệ tìm a, b, c rồi thay vào phương trình đường tròn.  

Chú ý: Khi đường tròn [C] tâm I  đi qua hai điểm A, B thì IA2 = IB2 = R2

Ví dụ minh họa:

Bài 1: Lập phương trình đường tròn [C] tâm I [1; -3] và đi qua điểm O [0; 0]. 

Lời giải:

Đường tròn [C] đi qua điểm O [0; 0] nên ta có: IO = R =

=

Đường tròn [C] có tâm I [1; -3] và bán kính R =

, ta có phương trình đường tròn: [x-1]2 + [y+3]2 = 1.

Bài 2: Lập phương trình đường tròn [C] biết đường tròn đi qua ba điểm A [-1; 3],   B [3; 5] và C [4; -2]. 

Lời giải:

Giả sử phương trình đường tròn có dạng x2 + y2 - 2ax - 2by + c = 0

Đường tròn đi qua điểm A [1; 1] nên ta có phương trình:

[-1]2 + 32 - 2a.[-1] - 2b.3 + c = 0

 2a - 6b + c = -10 [1]

Đường tròn đi qua điểm B [3; 5] nên ta có phương trình: 

32 + 52 - 2a.3 - 2b.5 + c = 0

 -6a - 10b + c = -34 [2]

Đường tròn đi qua điểm C [4; -2] nên ta có phương trình: 

42 + [-2]2 - 2a.4 - 2b.[-2]+ c = 0

 -8a + 4b + c = -20 [3]

Từ [1], [2], [3] ta có hệ phương trình:

Ta có phương trình đường tròn: 

x2 + y2 - 2.

x - 2.y -  = 0

x2 + y2 - x - y -  = 0

Dạng 3: Vị trí tương đối của hai đường tròn, đường tròn và đường thẳng.

Phương pháp giải: 

- Vị trí tương đối của hai đường tròn: 

Cho hai đường tròn [C1] có tâm I1, bán kính R1 và đường tròn [C2] có tâm I2, bán kính R2.

+ Nếu I1I2 > R1 +  R2  thì hai đường tròn không có điểm chung .

+ Nếu thì I1I2 = R1 +  R2 hai đường tròn tiếp xúc ngoài

+ Nếu I1I2 = |R1 -  R2| thì hai đường tròn tiếp xúc trong.

+ Nếu R1 -  R2 < I1I2 < R1 +  R2 thì hai đường tròn cắt nhau tại hai điểm [với R1 >  R2 ].

- Vị trí tương đối của đường tròn và đường thẳng: 

Cho đường tròn [C] tâm I [x0;y0] có phương trình [x-a]2 + [y-b]2 = R2 hoặc x2 + y2 - 2ax - 2by + c = 0 và đường thẳng

  có phương trình ax + by + c = 0

+ Tính khoảng cách d [I,

] từ tâm I đến đường thẳng   theo công thức:

d[I,

] =

+ Tính bán kính R của đường tròn [C].

+ So sánh d [I,

]  với R :

Nếu d [I,

] = R thì đường thẳng   tiếp xúc với đường tròn [C].

Nếu d [I,

] > R thì đường thẳng  không giao với đường tròn [C].

Nếu d [I,

] < R thì đường thẳng  giao với đường tròn [C] tại 2 điểm phân biệt.

Ví dụ minh họa:

Bài 1: Cho đường tròn [C] có phương trình x2 + y2 = 32. Xác định vị trí tương đối của đường thẳng d’: 3x + 5y – 1 = 0 và đường tròn [C].

Lời giải:

Xét phương trình đường tròn x2 + y2 = 32 có: 

Tâm I [0; 0] 

Bán kính R =

Xét phương trình đường thẳng: d’: 3x + 5y – 1 = 0 

Khoảng cách từ tâm I đến đường thẳng d’ là :

d [I, d’] =

< R = 4

Vậy đường thẳng d’ cắt đường tròn [C] tại hai điểm phân biệt. 

Bài 2: Cho đường tròn [C] có phương trình [x-1]2 + [y-1]2 = 25 và đường tròn [C’] có phương trình [x-6]2 + [y-5]2 = 18. Xác định vị trí tương đối của hai đường tròn [C] và [C’]. 

Lời giải:

Xét phương trình đường tròn [C] là [x-1]2 + [y-1]2 = 25, ta có: 

Tâm I1[1;1], bán kính R1 =

 = 5

Xét phương trình đường tròn [C’] là [x-6]2 + [y-5]2 = 18, ta có: 

Tâm I2[6;5], bán kính R2 =

Ta có: 

R1 +  R2 = 5 + 3

R1 -  R2 = 5 - 3

R1 -  R2 < I1I2  < R1 +  R2

Vậy hai đường tròn [C] và [C’] cắt nhau tại hai điểm. 

Dạng 4: Tiếp tuyến với đường tròn. 

Phương pháp giải: 

- Tiếp tuyến tại một điểm M[x0;y0] thuộc đường tròn. Ta có:

+ Nếu phương trình đường tròn có dạng x2 + y2 - 2ax - 2by + c = 0 thì phương trình tiếp tuyến là: xx0 + yy0 - a[x+x0] - b[y+y0] + c = 0

+ Nếu phương trình đường tròn có dạng [x-a]2 + [y-b]2 = R2 thì phương trình tiếp tuyến là: [x-a][x0-a] + [y-b][y0-b] = R2 

- Tiếp tuyến vẽ từ một điểm N[x0;y0] cho trước nằm ngoài đường tròn. 

+ Viết phương trình của đường thẳng đi qua điểm N: 

y-y0 = m[x-x0]

mx - y - mx0 + y0 = 0 [1]

+ Cho khoảng cách từ tâm I của đường tròn [C] tới đường thẳng d bằng R, ta tính được m thay m vào phương trình [1] ta được phương trình tiếp tuyến. Ta luôn tìm được hai đường tiếp tuyến. 

- Tiếp tuyến d song song với một đường thẳng có hệ số góc k. 

+ Phương trình của đường thẳng d có dạng: y = kx + m [m chưa biết] 

 kx – y + m = 0 [2]

+ Cho khoảng cách từ tâm I đến d bằng R, ta tìm được m. Thay vào [2] ta có phương trình tiếp tuyến.

Ví dụ minh họa: 

Bài 1: Viết phương trình tiếp tuyến của đường tròn [C] tại điểm M [3; 4] biết đường tròn có phương trình là [x-1]2 + [y-2]2 = 8. 

Lời giải:

Xét phương trình đường tròn [C] có: Tâm I [1; 2] và bán kính R =

Vậy phương trình tiếp tuyến với [C] tại điểm M [3; 4] là: 

[3 – 1][x – 3] + [4 – 2][y – 4] = 0 

 3x – 9 – x + 3 + 4y – 16 – 2y + 8 = 0

 2x + 2y – 14 = 0

 x + y – 7 = 0

Bài 2: Cho đường tròn [C] có phương trình: x2 + y2 - 4x + 8y + 18 = 0. Viết phương trình tiếp tuyến của [C] đi qua A [1; 1]. 

Lời giải:

Xét phương trình đường tròn: x2 + y2 - 4x + 8y + 18 = 0

Ta có tâm I [2; -4] và bán kính R =

Xét điểm A [1; 1] có:

12 + 12 - 4.1 + 8.1 + 18 # 0

 Điểm A không nằm trên đường tròn [C]

Gọi phương trình đường thẳng đi qua điểm A [1; 1] với hệ số góc k là 

: y = k[x – 1] + 1  kx – y – k + 1 = 0

Để đường thẳng

là tiếp tuyến của đường tròn [C] thì khoảng cách từ tâm I tới đường thẳng   phải bằng bán kính R.

Ta có: d [I,

  ] = R

|k+5| =

k2 + 10k + 25 = 2k2 + 2

k2 - 10k - 23 = 0

Với k = 5 - 4

 ta có phương trình tiếp tuyến của [C] là:

y = [5-4

]x - 5 + 4 + 1 y = [5-4 ]x - 4 + 4

Với k = 5 + 4

 ta có phương trình tiếp tuyến của [C] là:

y = [5+4

]x - 5 - 4 + 1 y =[5+4 ]x - 4 -4 

C. Bài tập tự luyện. 

Bài 1: Tìm tâm và bán kính của đường tròn có phương trình: x2 + y2 - 2x - 2y - 2 = 0

Đáp án: Tâm I [1; 1] và R = 2

Bài 2: Tìm tâm và bán kính của đường tròn có phương trình: [x-2]2 + [y-3]2 = 18

Đáp án: Tâm I [2; 3] và R = 3

Bài 3: Cho phương trình: x2 + y2 - 4mx - 2my + 2m +3 = 0. Tìm m để phương trình là phương trình đường tròn. 

Đáp án: m > 1 hoặc m <

Bài 4: Viết phương trình đường tròn tâm I [1; 2] đi qua điểm B [5; 0]. 

Đáp án: [x-1]2 + [y-2]2 = 20

Bài 5: Viết phương trình đường tròn đi qua 3 điểm A [1; 4], B [8; 3] và C [5; 0]

Đáp án: x2 + y2 - 9x - 7y + 20 = 0

Bài 6: Cho đường tròn [C] có phương trình: x2 + y2 - 1 = 0. Xác định vị trí tương đối của đường tròn với đường thẳng d: x + y – 1 = 0.

Đáp án: d cắt [C] tại hai điểm phân biệt 

Bài 7: Cho hai đường tròn: [C] có phương trình là x2 + y2 - 2x + 4y - 4 = 0 và [C’] có phương trình x2 + y2 + 2x - 2y - 14 = 0. Xét vị trí tương đối của hai đường tròn. 

Đáp án: [C] cắt [C’] tại hai điểm phân biệt. 

Bài 8: Viết phương trình đường tròn đi qua điểm A [2; 1] và tiếp xúc với hai trục Ox, Oy.  

Đáp án: [x-1]2 + [y-1]2 = 1

Bài 9: Cho phương trình đường tròn [C]: [x-1]2 + [y-1]2 = 13. Viết phương trình tiếp tuyến với đường tròn [C] tại điểm B [3; 4]. 

Đáp án: d: 2x + 3y – 18 = 0

Bài 10:  Cho phương trình đường tròn [C]: [x-7]2 + [y-1]2 = 10. Viết phương trình tiếp tuyến với đường tròn [C] đi qua điểm A [9; 5]. 

Đáp án: d: x – 3y + 6 = 0 và d’: 3x + y – 32 = 0

Xem thêm phương pháp giải các dạng bài tập Toán lớp 10 hay, chi tiết khác:

Đã có lời giải bài tập lớp 10 sách mới:

Giới thiệu kênh Youtube VietJack

• Hỏi bài tập trên ứng dụng, thầy cô VietJack trả lời miễn phí!

Đã có app VietJack trên điện thoại, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi online, Bài giảng....miễn phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS.

Nhóm học tập facebook miễn phí cho teen 2k6: fb.com/groups/hoctap2k6/

Theo dõi chúng tôi miễn phí trên mạng xã hội facebook và youtube:

Nếu thấy hay, hãy động viên và chia sẻ nhé! Các bình luận không phù hợp với nội quy bình luận trang web sẽ bị cấm bình luận vĩnh viễn.