Hà Lê hoạt động nghệ thuật như một vũ công và rapper. Anh thực sự tỏa sáng khi remake nhạc Trịnh. [Ảnh: NVCC]
Hà Lê bắt đầu hoạt động nghệ thuật khi còn là một sinh viên du học tại Anh. Về nước, anh tham gia showbiz với tư cách là một vũ công, biên đạo và rapper. Nhưng chỉ khi anh khởi động dự án “Trịnh Contemporary” vào tháng 3/2019, chàng nghệ sỹ sinh năm 1984 mới bắt đầu được chú ý.
Bước ngoặt khi... 31 tuổi
Những bài hát, điệu nhảy moonwalk của Michael Jackson chính là những khái niệm đầu tiên của Hà Lê về âm nhạc. Cậu bé 7-8 tuổi lúc đó đã rất ngạc nhiên khi được xem liveshow của ông hoàng nhạc Pop ở những sân vận động chật kín hàng nghìn người. Dù nghệ sỹ chỉ đứng im trên sân khấu khoảng 10 phút, khán giả xung quanh vẫn hò hét cuồng nhiệt. Những hình ảnh đó gây ấn tượng mạnh với Hà Lê và một ước mơ bắt đầu nhen nhóm lên, rằng một ngày nào đó mình cũng sẽ tỏa sáng trên sân khấu.
[Hà Lê cover “Diễm xưa”: Khi nhạc Trịnh “chạy” trên con đường R&B]
Hà Lê sinh ra trong một gia đình không có truyền thống nghệ thuật, âm nhạc là thứ bị xem nhẹ. Anh đi du học ngành toán kinh tế theo mong muốn của bố mẹ nhưng đam mê nghệ thuật trong anh chưa bao giờ tắt.
Sang Anh, Hà Lê có điều kiện dành thời gian cho những gì mình đam mê. Anh bắt đầu học nhảy hip-hop và gặt hái được thành công nhất định. Hà Lê trở thành vũ công chuyên nghiệp, biểu diễn trên các sân khấu và mở các lớp dạy nhảy.
Năm 2008, khi trở về Việt Nam, anh bắt đầu xây dựng chỗ đứng cho mình, kết nối với cộng đồng những người yêu hip-hop trong nước và nước ngoài, tổ chức những giải nhảy và tham gia làm giám khảo nhiều cuộc thi như “Bước nhảy hoàn vũ nhí,” “So you think you can dance” [Thử thách cùng bước nhảy] và “RingMasterz.”
“Nhảy hay rap chỉ là bước chân đầu tiên của tôi vào thế giới của nghệ thuật, sau này tôi cũng muốn học thêm cả DJ và graffiti nữa, vì đây là những phần không thể tách rời của văn hóa hip-hop. Tuy nhiên, tôi vẫn cảm thấy chưa thỏa mãn, điều này thật khó lý giải,” Hà Lê tâm sự.
Anh quyết định rẽ sang làm ca sỹ khi đã 31 tuổi bởi ca hát mới chính là khởi nguồn đam mê của Hà Lê.
“Dù hoạt động nghệ thuật hơn 10 năm nhưng tôi chưa bao giờ chiếm spotlight cả bởi rapper hay vũ công thì cũng chỉ là người phụ họa cho một tiết mục. Ngay khi quyết định chuyển sang làm ca sỹ, tôi đã biết đó là một ý tưởng điên rồ, nhưng nếu không nhanh thì tôi già mất và sẽ không bao giờ được hát nữa,” anh chia sẻ.
Không ít lần, Hà Lê tự nhủ rằng mình đang làm rất tốt, mình đã có chỗ đứng ở lĩnh vực mà mình lựa chọn, sao có thể bắt đầu đi hát khi đã quá già, xấu trai và còn hỏng một bên tai phải.
5 năm qua, Hà Lê đã không ngừng tìm kiếm bản thân mình trong âm nhạc, định hình phong cách, xây dựng cộng đồng fan và học lại từ đầu các kỹ năng của một nghệ sỹ trình diễn.
Tìm thấy mình trong "cõi Trịnh"
Hà Lê yêu thích nhạc xưa và muốn níu giữ những gì thuộc về văn hóa Việt, để bản sắc không bị hòa tan trong làn sóng văn hóa phương Tây. Anh đã thử nghiệm remake nhạc của Lam Phương và Trương Quý Hải, nhưng chỉ khi đến với nhạc Trịnh, anh mới tìm được sự đồng cảm sâu sắc.
“Càng nghe nhiều, tôi càng nhận ra sự đồng điệu trong tâm hồn mình với nhạc sỹ Trịnh Công Sơn, tôi dần dần ngộ ra tư tưởng và triết lý của ông trong những ca từ và giai điệu đẹp đẽ. Dường như có một liên hệ cảm xúc rất cá nhân và kỳ lạ giữa tôi và nhạc Trịnh,” Hà Lê chia sẻ.
Anh thực hiện phối lại bài “Hạ trắng” nhưng thấy mình chưa lĩnh hội được nhiều, anh lại tiếp tục làm thêm một bài, rồi một bài nữa. Đến “Ở trọ,” thì Hà Lê thông suốt mọi điều và hình hài anh ở trong cõi Trịnh cứ ngày một rõ ràng. Đó là lý do vì sao anh mất 2 năm để phối khí và thu âm 7 bài hát. Đó không chỉ là quá trình làm nhạc, mà là hành trình tìm thấy bản thân và ngộ ra nhiều triết lý về cuộc sống.
“Thế giới của tôi cũng có nhiều tình yêu tan vỡ, cũng có những loay hoay kiếm tìm nhưng điểm chung nhất trong câu chuyện của tôi và Trịnh Công Sơn không phải là buồn hay vui mà là sự chấp nhận, rằng dù có chuyện gì thì mình cũng đón nhận nó như lẽ tự nhiên phải thế,” Hà Lê chia sẻ.
Trong thế giới của Trịnh Công Sơn, thất tình cũng là một trải nghiệm. Hà Lê tự nhận rằng mình yêu nhiều nhưng anh hiểu được rằng tình yêu tan vỡ cũng không có gì phải hối tiếc cả, bởi cả hai đã dâng hiến cho nhau những gì chân thật nhất của con tim.
“Chúng ta có duyên đến với nhau nhưng không có phận để ở bên nhau. Hãy cảm ơn vì mình đã có thêm trải nghiệm về tình yêu, con người và cuộc sống. Đối với Trịnh Công Sơn, tận cùng của nỗi đau là một niềm hoan hỷ,” anh tâm sự.
Sáng tạo là không dừng lại
Với Hà Lê, nhạc Trịnh là thứ ngôn ngữ cho anh diễn tả cảm xúc của mình. Anh không vội “trình làng” những bài hát mới mà anh muốn mình và khán giả có thời gian cảm nhận và đi đến tận cùng cảm xúc với những bản nhạc mà anh đã làm, có chăng anh sẽ tiếp tục sáng tạo để hiểu hơn những ẩn dụ trong thế giới của nhạc sỹ Trịnh Công Sơn mà thôi. Anh có tham vọng làm cho những người yêu nhạc Trịnh cũng sẽ mê “Trịnh Contemporary.”
Một trong những cuộc thử nghiệm đó là song ca với các nghệ sỹ ở những thế hệ khác nhau như Thanh Lam, Bùi Lan Hương hay Marzuz [Trần My Anh, sinh năm 2000, cháu gái của diva Trần Thu Hà]. Anh cho biết mình hay bị thu hút bởi những người cá tính, có chất giọng đặc biệt.
Những ngày cuối năm, anh đang chờ bản phối nhạc Trịnh theo phong cách Ambient từ nhạc sỹ Quốc Trung. Đây là lần đầu tiên Hà Lê thử hát nhạc Trịnh ở thể loại này.
Ambient là một dòng nhạc điện tử có nguồn gốc ở Anh, phát triển trong những năm 1970. Nhạc sỹ sẽ đặt trọng tâm vào giai điệu và bầu không khí sáng tác. Người nghe sẽ cảm nhận được một không gian trí tuệ và khoáng đạt...
“Mong rằng âm nhạc của tôi sẽ nhen nhóm một cảm xúc gì đó trong bạn chứ không chỉ hấp dẫn bạn bởi thứ gì đó mới lạ,” anh nói.
Như nhạc sỹ Trịnh Công Sơn đã viết, “cuộc đời đó có bao lâu mà hững hờ,” hãy sống đến tận cùng cảm xúc, để âm nhạc lớn lên trong mọi người, đó là thông điệp Hà Lê muốn gửi gắm qua các tác phẩm của mình./.
Bài hát "Biển nhớ" của Hà Lê:
Minh Thu [Vietnam+]
Quê hương là điểm tựa
Thực ra sự lựa chọn theo âm nhạc của Trịnh Phương có nhiều thuận lợi khi được sinh ra và lớn lên trên quê hương Kinh Bắc. Anh còn nhớ ngày còn bé cứ mỗi buổi chiều ở trên Đài Phát thanh lại phát những ca khúc và những làn điệu dân ca quan họ, từ đó máu âm nhạc cứ chảy dần, ngấm dần trong anh. Anh đến với ca hát từ khi còn ngồi trên ghế Trường Phổ thông Trung học dân lập số 1 Bắc Ninh. Hơn nữa, mặc dù sinh ra trong gia đình không có truyền thống nghệ thuật nhưng cứ mỗi dịp tết đến xuân về cả gia đình họ hàng thường tụ tập và hát rất vui vẻ những bài hát từ ca khúc truyền thống đến làn điệu dân ca quan họ đã truyền cảm hứng cho anh rất nhiều.
Trịnh Phương bộc bạch, anh rất mê hát dân ca quan họ Bắc Ninh. Từ bé anh đã thích và cảm nhận được sự ngọt ngào từ những bài hát quan họ truyền thống, như: "Mời nước mời trầu", "Khách đến chơi nhà", "Còn duyên"… Riêng về ca khúc mang âm hưởng dân ca quan họ, anh bảo, anh thích nhất bài hát "Ngẫu hứng giao duyên" của nhạc sĩ Trần Tiến. Bởi, bài hát đã miêu tả sống động về con người Bắc Ninh trong cách sinh hoạt lối sống và những làn điệu dân ca quan họ ở nhiều cung bậc vui, buồn đan xen. Theo anh thì Bắc Ninh là tỉnh có nền văn hóa sâu đậm về quan họ nhưng cũng nhanh chóng hội nhập với những dòng âm nhạc khác.
"Quê hương luôn là điểm tựa vì mình đi học về âm nhạc cổ điển và kể cả lúc sang Nga mình vẫn tập những làn điệu quan họ để giọng hát được mượt mà, mềm mại hơn. Để cho giọng hát được tình cảm hơn thì cần phải có nỗi nhớ về quê hương và gia đình nhiều hơn. Ngày trước khi còn học tu nghiệp Thạc sỹ tại Học viện Âm nhạc Quốc gia Nga Gnhexin, mỗi khi Phương cất giọng hát lên thì lúc đó chỉ còn nỗi nhớ quê hương, gia đình mới cho tiếng hát của mình được bay cao, bay xa hơn", ca sĩ Trịnh Phương chia sẻ.
Thành tích thực sự xuất sắc
Trong cuộc trò chuyện cùng tôi sau khi giành giải cao tại Army Games 2021, Trịnh Phương rưng rưng khi nhắc về những người thầy. Sau khi thi đỗ vào Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội, anh đã được học ba người thầy đầu tiên với những ảnh hưởng nhất định đến giọng hát hiện nay. Học Nghệ sĩ Nhân dân Doãn Tần - người thầy với chất giọng nam cao bay bổng và rất tình cảm đã khiến cho giọng hát của anh được ấm áp hơn. Học thầy Bùi Gia Khánh đã cho anh những kỹ thuật chuyên sâu về thanh nhạc cổ điển và sự mạnh mẽ, trào dâng khi hát. Học Nghệ sĩ Ưu tú Dương Minh Đức đã cho anh sự lãng mạn, yêu đời, sự phóng khoáng trong tiếng hát và cách dạy của thầy không những dạy anh hát mà còn dạy anh làm nghệ thuật như thế nào, cống hiến như thế nào cho đất nước và quân đội. Và một người thầy lớn nữa là Nghệ sĩ Nhân dân Nikolai Nikolaievich Maibroda của Nga, người đã chỉ ra và giúp anh bù đắp những thiếu sót để hoàn thiện hơn trong thanh nhạc.
Chung niềm vui với bè bạn, thầy cô và gia đình Trịnh Phương, Nghệ sĩ Ưu tú Dương Minh Đức không giấu nổi niềm tự hào. Nghệ sĩ Ưu tú Dương Minh Đức đánh giá, trong số 8 giải thưởng mà Đội tuyển Văn hóa - Nghệ thuật Quân đội nhân dân Việt Nam đoạt được ở các nội dung dự thi tại Army Games 2021, gồm: ca sĩ Trịnh Phương đoạt giải Nhất hát bài hát tiếng Nga; ca sĩ Lương Nguyệt Anh đoạt giải Ba hát đơn nữ; hai giải Nhì dành cho hoạt động triển lãm và múa tốp; hai giải Ba dành cho song tấu nhạc cụ và múa đôi thì thành tích của Trịnh Phương thực sự xuất sắc.
"Trịnh Phương là người thông minh, học hành tiến bộ và rất chịu khó, mày mò học hỏi. Khi Phương tốt nghiệp Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội thì chưa phải là xuất sắc nhưng sau 5 năm tu nghiệp ở Nga thì dường như anh ấy đã là một con người khác. Từ trình độ kỹ thuật, phong cách biểu diễn đến nhận thức, anh ấy đều tiến bộ rõ rệt. Việc Phương giành giải Nhất với bài tiếng Nga là niềm vinh quang cho trường, cho quân đội và cho Tổ quốc. Bởi năm nay cuộc thi được mở rộng hơn mà các "đối thủ" của ta không phải là kém, họ đều có những đặc sắc, cái riêng của dân tộc họ. Phương đặc biệt ở chỗ là người Việt lại giành giải Nhất với bài hát tiếng Nga", Nghệ sĩ Ưu tú Dương Minh Đức chia sẻ.
Tiếng hát Việt đẳng cấp Nga
Là người từng tu nghiệp Thạc sỹ tại Học viện Âm nhạc Quốc gia Nga Gnhexin, rồi lại tiếp tục ở Nga theo học chương trình dành cho chuyên gia về giảng dạy biểu diễn thanh nhạc, Trịnh Phương hiểu rất rõ văn hóa cũng như âm nhạc Nga. Theo anh văn hóa Nga và văn hóa Việt đều có sự tương đồng chung, đó là sự trọng tình cảm. Khi được học tập tại đây anh đã cảm nhận được sự yêu mến, nhiệt tình, tâm huyết và thương yêu học trò của các thầy, cô giáo Nga.
Và để "trả ơn nghĩa", anh đã ra album "Cánh đồng Nga" vào tháng 5-2019. Album được anh thực hiện hoàn toàn tại nước Nga, từ thu âm tới phối khí, thiết kế, album gồm những bài hát Nga đã gắn bó với rất nhiều người Việt Nam yêu đất nước và con người, văn hóa Nga, như: "Thời thanh niên sôi nổi", "Chiều hải cảng", "Thật thú vị vào buổi tối ở Nga", "Cánh đồng Nga"… "Album được thực hiện với sự thôi thúc trong trái tim. Đó cũng là việc tôi phải làm cho âm nhạc cổ điển và cho đất nước, âm nhạc Nga", anh nhấn mạnh.
Trịnh Phương là người có nhiều thành công trên đất nước bạch dương, như giành giải Nhất tại Liên hoan âm nhạc quốc tế lần thứ 5 năm 2016 mang tên "Giọng hát sáng như bạc" hay giải Nhất tại Liên hoan âm nhạc quốc tế năm 2017 với tên gọi "Chúng ta hát". Năm 2020, anh trở lại nước Nga và giành 1 tấm Huy chương Vàng, 1 tấm Huy chương Bạc tại Army Games 2020. Năm nay khi Army Games được Ban tổ chức quyết định là một cuộc thi thì anh cũng đã giành được giải Nhất ở mảng hát tiếng Nga với bài hát "Người bán hàng rong".
"Là người vinh dự có 2 lần liên tiếp tham gia Army Games, tôi thấy mỗi quốc gia, dân tộc đều có một nền âm nhạc riêng với bản sắc văn hóa riêng. Điều quan trọng đối với những nghệ sĩ là làm sao quảng bá được hình ảnh của đất nước và con người quê hương qua những ca khúc truyền thống của quê hương và quân đội. Những tác phẩm âm nhạc có tính học thuật có thể đưa âm nhạc và đất nước qua con mắt bạn bè đậm nét hơn", Trịnh Phương chia sẻ.
Trịnh Phương là một giọng lyric tenor 2 thuần Việt nhưng lại được đào tạo bài bản tại Nga nên sớm sở hữu được những kỹ thuật ở đẳng cấp thế giới. Một ca sĩ Việt, với cơ địa người Việt, nhưng qua những năm tháng học tập tại Nga, anh đã tiếp thu được tinh hoa thanh nhạc cũng như tâm hồn của người dân nơi đây. Nhờ đó, ca sĩ người Kinh Bắc đã thể hiện được một giọng hát đầy tinh xảo và theo đánh giá của nhiều chuyên gia thì anh thực sự là giọng hát Việt đẳng cấp Nga.
Ngô Khiêm