Bài 7. MỒI TRƯỜNG NHIỆT ĐỚI GIÓ MÙA MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT ĐƯỢC Biết vị trí của môi trường nhiệt đới gió mùa trên bản đồ Tự nhiên thế giới. Trình bày và giải thích ở mức độ đơn giản một số đặc điểm tự nhiên cơ bản của môi trường nhiệt đới gió mùa. KIẾN THỨC Cơ BẢN Khí hậu Khí hậu nhiệt đới gió mùa. Điển hình là ở Nam Á và Đông Nam Á: + Mùa hạ: gió thổi từ Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương tới, đem theo không khí mát mẻ và mưa lớn. + Mùa đông: gió thổi từ lục địa ra, đem theo không khí khô và lạnh. - Đặc điểm nổi bật của khí hậu nhiệt đới gió mùa: + Nhiệt độ, lượng mưa thay đổi theo gió mùa. + Thời tiết diễn biến thất thường. Đặc điểm chung: + Nhiệt độ trung bình năm trên 20°C, biên độ nhiệt trung bình năm khoảng 8°c. + Lượng mưa trung bình năm trên l.OOOmm. Mùa mưa [từ tháng V đến tháng X] tập trung từ 70% đến 95% lượng mưa cả năm. Mùa khô [từ tháng XI đến tháng IV], lượng mưa ít. + Thời tiết diễn biến thất thường. Mùa mưa có năm đến sớm, năm đến muộn. Lượng mưa có năm ít, năm nhiều,... Các đặc điểm khác của môi trường Môi trường đa dạng và phong phú [có rừng rụng lá theo mùa, đồng cỏ cao nhiệt đới, rừng ngập mặn...]. Gió mùa ảnh hưởng sầu sắc đến thiên nhiên và cuộc sống của con người. Vùng nhiệt đới gió mùa là một trong những nơi sớm tập trung đông dân trên thế giới. Nơi đây thích hợp cho việc trồng cây lương thực [đặc biệt là cây lúa nước] và cây công nghiệp. GỢI ý trả lời câu hỏi giữa bài Câu 1. Xác định vị trí của môi trường nhiệt đới gió mùa trên hình 5.1 Trả lời-. Môi trường nhiệt đới gió mùa chủ yếu nằm ở Nam Á và Đông Nam Á. Câu 2. Quan sát các hình 7.1 và 7.2, nhận xét về hướng gió thổi vào mùa hạ và vào mùa đông ở các khu vực Nam Á và Đông Nam Á. Giải thích tại sao lượng mưa ở các khu vực này lại có sự chênh lệch rất lớn giữa mùa hạ và mùa đông. Trả lời-. Nhận xét hướng gió: + về mùa hạ: hướng gió chủ yếu thổi vào Nam Á và Đông Nam Á là tây nam; khi thổi lên phía bắc, hướng gió đổi sang đông nam. + Về mùa đông: hướng gió chủ yếu thổi vào Nam Á và Đông Nam Á là đông bắc; khi thổi xuống phía nam, hướng gió đổi sang tây nam. Giải thích: mùa hạ mưa nhiều do gió Tây Nam thổi qua vùng biển xích đạo mang theo nhiều hơi nước; mùa đông mưa rất ít, do gió Đông Bắc thổi từ lục địa về, có tính chất khô ~ Câu 3. Quan sát các biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa của Hà Nội và Mum-bai [Ân Độ], qua đó nêu nhận xét về diễn biến nhiệt độ, lượng mưa trong năm của khí hậu nhiệt đới gió mùa. Diễn biến nhiệt độ trong năm ở Hà Nội có gì khác ở Mum-bai? Trả lời: Nhận xét về diễn biến nhiệt độ, lượng mưa trong năm của khí hậu nhiệt đới gió mùa Nhiệt độ trung bình năm trên 20°C, nhưng thay đổi theo mùa [một mùa có nhiệt độ cao và một mùa có nhiệt độ thấp hơn]. Lượng mưa trung bình năm trên 1.500mm, nhưng thay đổi theo mùa: một mùa mưa nhiều [từ tháng V đến tháng X], một mùa mưa ít [từ tháng XI đến tháng IV năm sau]. Sự khác nhau về diễn biến nhiệt độ trong năm ở Hà Nội và ở Mum-bai Về nhiệt độ: + Hà Nội có mùa đông xuống dưới 18°c, mùa hạ lên tới hơn 30°C, biên độ nhiệt năm cao, đến trên 12°c. Hà Nội trong năm có một mùa đông lạnh. + Mum-bai có nhiệt độ tháng nóng nhất dưới 30°C, tháng mát nhất trên 23°c. Mum-bai nóng quanh năm. Về lượng mưa, cả hai đều có lượng mưa lớn [Hà Nội: 1.722mm, Mum-bai: 1.784mm] và mưa theo mùa, nhưng lượng mưa phân bố vào mùa đông của Hà Nội lớn hơn Mum-bai. Câu 4. Nhận xét về sự thay đổi của cảnh sắc thiên nhiên qua hai ảnh 7.5 và 7.6 trong SGK [trang 25]. Trả lời: Về mùa mưa: rừng cao su lá xanh tươi. Về mùa khô: rừng cao su lá rụng đầy, cây khô, lá vàng. GỢI ý THực hiện câu hỏi và bài tập cuối bài Câu 1. Nêu đặc điểm nổi bật của khí hậu nhiệt đới gió mùa. Trả lời: Nhiệt độ, lượng mưa thay đổi theo mùa: + Nhiệt độ trung bình năm trên 20°C, nhưng thay đổi theo mùa: một mùa có nhiệt độ cao [trên 29°c vào cuối mùa] và một mùa có nhiệt độ thấp hơn. + Lượng mưa trung bình năm trên 1.500mm, nhưng thay đổi theo mùa: một mùa mưa nhiều, chiếm 70 - 95% lượng mưa cả năm và một mùa mưa ít. Thời tiết diễn biến thất thường: mùa mưa có năm đến sớm, có năm đến muộn; lượng mưa có năm ít, năm nhiều dễ gây ra hạn hán, lũ lụt. Câu 2. Trình bày sự đa dạng của môi trường nhiệt đới gió mùa. Trả lời: Cảnh quan thiên nhiên biến đổi theo thời gian và không gian do có sự khác nhau về lượng mưa và về phân bố mưa trong năm giữa các địa phương và giữa các mùa. + Về mùa mưa, cây cối xanh tươi; về mùa khô, cây cối rụng lá, trơ cành. + Ở những nơi mưa nhiều, rừng có nhiều tầng; trong rừng có một số cây rụng lá vào mùa khô. + ở những nơi mưa ít, có đồng cỏ cao nhiệt đới. + Ở vùng cửa sông, ven biển xuất hiện rừng ngập mặn. Tính đa dạng về cảnh quan này không thể có ở môi trường xích đạo ẩm hay ở môi trường nhiệt đới. CẢU HỎI Tự HỌC 7. Đặc điểm nào sau đây không đúng với khí hậu nhiệt đới gió mùa'? Trong năm có hai hướng gió thổi hướng ngược nhau. Có sự chênh lệch rất lớn về lượng mưa giữa hai mùa. c. Nhiệt độ, lượng mưa thay đổi theo mùa. D. Trong năm thời tiết tương đối ổn định. Loại thảm thực vật nào sau đây không có ở môi trường nhiệt đới gió mùa? A. Rừng thường xanh có nhiều tầng. B. Đồng cỏ cao nhiệt đới. c. Rừng ngập mặn ven biển. D. Rừng lá kim. Khí hậu nhiệt đới gió mùa thích hợp cho trồng các cây: A. Lúa gạo, củ cải đường. B. Củ cải đường, cà phê. c. Cao su, lúa mì. D. Lúa mì, lúa gạo. ơ môi trường nhiệt đới gió mùa, mùa mưa từ tháng: A, V đến tháng VIII. B. V đến tháng IX. c. V đến tháng X. D. V đến tháng XI. Trên thế giới, khu vực có khí hậu nhiệt đới gió mùa điển hình là: A. Nam Á và Đông Nam Á. B. Tây Á và Đông Nam Á. c. Trung Á và Đông Nam Á. D. Đông Á và Đông Nam Á.
Nhiệt độ và lượng mưa thay đổi theo mùa gió
Thời tiết diễn biến khác thường
Có 2 mùa gió
Gió mùa mùa hạ : nóng, ẩm,mưa nhiều
Gió mùa mùa đông : lạnh , khô, mưa ít
Khí hậu nhiệt đới gió mùa hay còn gọi là khí hậu nhiệt đới ẩm là khí hậu tương ứng với nhóm Am theo phân loại khí hậu Köppen. Giống như khí hậu xavan [khí hậu ẩm và khô nhiệt đới], khí hậu nhiệt đới gió mùa có nhiệt độ trung bình tháng trên 18oC trong mỗi tháng và có mùa ẩm, khô đặc trưng, lượng mưa trung bình năm khoảng 1.000 - 1.500mm ở nhiệt đới gió mùa châu Á.[1]
Các khu vực có khí hậu nhiệt đới gió mùa trên thế giới
Tuy nhiên, không giống với khí hậu xavan, tháng khô nhất của khí hậu nhiệt đới gió mùa có lượng giáng thủy ít hơn 60mm/tháng, nhưng lớn hơn [100-[tổng lượng giáng thủy{mm}/25]]. Quan trọng hơn, khí hậu nhiệt đới gió mùa thường không có mùa khô đáng kể như khí hậu xavan. Cuối cùng, khí hậu nhiệt đới gió mùa gặp ít sự thay đổi về nhiệt độ trong năm hơn khí hậu xavan. Đối với khí hậu này, mùa khô nhất thường xảy ra vào đông chí [đầu mùa đông] đối với phía đó của đường xích đạo.
Khí hậu nhiệt đới gió mùa được tìm thấy phổ biến ở Nam Á và Tây Phi. Tuy nhiên, có những vùng của Đông Nam Á như Việt Nam hay Thái Lan, vùng Caribe, Bắc và Nam Mĩ có kiểu khí hậu này.
Nhân tố chính kiểm soát khí hậu nhiệt đới gió mùa là hướng gió mùa. Gió mùa là một loại gió đổi hướng theo mùa. Ở châu Á, vào mùa hè [mùa mặt trời cao], có một luồng không khí vào bờ. Vào mùa đông [mùa mặt trời thấp],luồng không khí ra bờ [thổi từ lục địa ra]thường xuất hiện. Sự thay đổi về hướng là do sự khác biệt trong cách nước và đất nóng lên.
Những cách thay đổi áp suất mà ảnh hưởng đến sự phân bố theo mùa của lượng giáng thủy cũng xuất hiện ở châu Phi; mặc dù thông thường nó khác với sự hoạt động ở châu Á.
Mục lục
- 1 Phân bố
- 2 Yếu tố
- 3 Những thành phố điển hình với khí hậu nhiệt đới gió mùa
- 4 Một số biểu đồ ví dụ
- 5 Chú thích
Khí hậu nhiệt đới gió mùa thường được tìm thấy nhiều nhất ở Nam và Trung Mỹ. Tuy nhiên, có những khu vực Nam Á, Đông Nam Á, Châu Phi [đặc biệt là Tây và Trung Phi], Caribbean, Bắc Mỹ và Úc cũng có khí hậu này.
Yếu tố kiểm soát chính đối với khí hậu nhiệt đới gió mùa là mối quan hệ của nó với gió mùa hoàn lưu. Gió mùa là một sự thay đổi theo mùa trong hướng gió. Ở châu Á, trong mùa hè [hoặc mùa nắng cao] có một luồng không khí trên bờ [không khí di chuyển từ đại dương về đất liền]. Vào mùa đông, mùa đông [hay mặt trời thấp], một luồng không khí ngoài khơi [không khí di chuyển từ đất liền sang nước] là phổ biến. Sự thay đổi hướng là do sự khác biệt trong cách nhiệt nước và đất.
Thay đổi mô hình áp lực ảnh hưởng đến tính thời vụ của mưa cũng xảy ra ở Châu Phi mặc dù nó thường khác với cách thức hoạt động ở Châu Á. Trong mùa nắng cao, vùng hội tụ liên vùng [ITCZ] gây ra mưa. Trong mùa nắng thấp, cao cận nhiệt đới tạo điều kiện khô ráo. Khí hậu gió mùa của châu Phi và châu Mỹ cho vấn đề đó, thường nằm dọc theo bờ biển thương mại.
- Miami, Hoa Kỳ
- Nassau, Bahamas
- San Juan, Puerto Rico
- Santo Domingo, Cộng hoà Dominica
- Medellín, Colombia
- Chittagong, Bangladesh
- Surat, Ấn Độ
- Kochi, Ấn Độ
- Mangalore, Ấn Độ
- Quezon, Philippines
- Yangon, Myanmar
- Phuket, Thái Lan
- Abidjan, Bờ Biển Nga
- Conakry, Guinée
- Freetown, Sierra Leone
- Monrovia, Liberia
- Cairns, Úc
- Huế, Việt Nam
- Đà Nẵng, Việt Nam
{{}}==Đặc điểm của khí hậu nhiệt đới gió mùa==
- Mưa tập trung theo mùa và gió mùa:
+ Mùa mưa: tháng 5 - 10; có gió mùa hạ mát, gây mưa.
+ Mùa khô: tháng 11 - 4 [năm sau]; có gió mùa đông lạnh khô.
- Nhiệt độ trung bình trên 20°C.
- Mưa trung bình trên 1500mm.
- Thời tiết diễn biến thất thường: hạn hán, lũ lụt...
- Nhịp điệu mùa ảnh hưởng sâu sắc đến cảnh vật thiên nhiên và đời sống con người.
- Thảm thực vật đa dạng: rừng rậm, đồng cỏ cao nhiệt đới, rừng rụng lá vào mùa khô, rừng ngập mặn...
- Động vật trên cạn, dưới nước đều phong phú.
- Là nơi trồng cây công nghiệp và lương thực.
- Là nơi tập trung đông dân trên thế giới.[Nam Á]
| |||||||||||||||||||||||||||
|
| |||||||||||||||||||||||||||
|
| |||||||||||||||||||||||||||
|
| |||||||||||||||||||||||||||
|
| |||||||||||||||||||||||||||
|
- ^ Cảnh quan nhiệt đới gió mùa châu Á Lưu trữ 2016-04-02 tại Wayback Machine, globalcenter, 18/06/2015
- ^ “Climatological Normals of Conakry”. Hong Kong Observatory. Bản gốc lưu trữ ngày 7 tháng 1 năm 2019. Truy cập ngày 12 tháng 2 năm 2014.