Có thể nói, kháng sinh là một loại dược phẩm cực kỳ quan trọng, góp phần chữa trị nhiều bệnh nhiễm trùng khác nhau. Chính vì thế, mọi người khá tin tưởng lựa chọn chúng trong quá trình điều trị bệnh. Trên thực tế, nếu bạn không biết sử dụng loại thuốc này đúng cách, tình trạng bệnh có thể trở nên tồi tệ hơn. Chính vì thế, trước khi dùng, chúng ta nên tìm hiểu cách sử dụng thuốc hiệu quả nhé!
1. Thuốc kháng sinh
Đây là một trong những loại thuốc được sử dụng thường xuyên và phát huy tác dụng với nhiều bệnh lý nhiễm trùng. Cụ thể, thuốc có khả năng chính đó là ngăn chặn, hạn chế sự phát triển mạnh mẽ của vi khuẩn. Nhờ vậy, làm giảm tình trạng viêm ở bệnh nhân.
Thuốc kháng sinh được sử dụng khá phổ biến hiện nay.
Hiện nay, hai dạng thuốc kháng sinh phổ biến nhất là dạng phổ rộng và dạng phổ hẹp. Người ta dựa vào khả năng tiêu diệt vi khuẩn của thuốc để phân chia như trên. Cụ thể, nếu thuốc phát huy tác dụng với nhiều dạng vi khuẩn gây bệnh khác nhau, chúng được biết tới là phổ rộng. Trong khi đó, nếu loại thuốc đó chỉ phát huy hiệu quả tiêu diệt một số loại vi khuẩn nhất định, chúng được gọi là thuốc phổ hẹp.
Như vậy, khi sử dụng thuốc để điều trị bệnh, bạn đừng quên tìm hiểu thành phần, tác dụng để đảm bảo việc điều trị hiệu quả, an toàn cho sức khỏe.
2. Một số công dụng tuyệt vời của thuốc kháng sinh
Chắc hẳn mọi người đều biết, loại thuốc này được chỉ định điều trị rất nhiều dạng bệnh khác nhau. Vậy chúng thực sự sở hữu những công dụng như thế nào?
Hai dạng thuốc chính hiện nay đó là: kháng sinh phổ rộng và kháng sinh phổ hẹp.
Với khả năng tiêu diệt, kiểm soát tình hình phát triển của vi khuẩn trong cơ thể, thuốc thường được dùng trong quá trình điều trị bệnh do vi khuẩn gây nên. Ngược lại, nếu bệnh nhân mắc bệnh do sự tấn công của vi rút, việc điều trị bằng thuốc kháng sinh sẽ không đem lại hiệu quả tốt nhất.
Thông thường, một số căn bệnh được chỉ định sử dụng loại thuốc trên là: bệnh viêm hô hấp, viêm đường tiết niệu, viêm đường tiêu hóa,…
Tốt nhất, bạn hãy đi khám bác sĩ để xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh, trên cơ sở đó, chúng ta sẽ lựa chọn những loại dược phẩm phù hợp và đem lại hiệu quả điều trị bệnh tốt nhất.
3. Sử dụng thuốc kháng sinh đúng cách
Dẫu biết rằng, loại thuốc này được sử dụng khá phổ biến, song không phải ai cũng biết dùng thuốc đúng cách. Điều này vô cùng quan trọng, quyết định tới kết quả của cả một quá trình điều trị bệnh.
Lựa chọn thời điểm uống thuốc là một trong những vấn đề mà bệnh nhân cần quan tâm hàng đầu. Tùy từng loại thuốc, các bác sĩ sẽ khuyến khích bạn sử dụng vào thời điểm thích hợp nhất.
Bệnh nhân nên hỏi ý kiến bác sĩ về liều lượng, thời điểm uống thuốc và thời gian sử dụng thuốc là bao lâu?
Cụ thể, thuốc kháng sinh thuộc nhóm penicillin, cephalosporin hoặc macrolid thường được khuyên dùng cách xa bữa ăn. Bạn có thể uống trước khi ăn 1 tiếng đồng hồ hoặc sau khi ăn bữa chính khoảng 2 tiếng. Bởi vì, tác dụng của dạng thuốc này có thể suy giảm do thức ăn. Cũng có thể, thuốc kém bền vững trong điều kiện môi trường dịch vị.
Trong khi đó, nhóm thuốc quinolon, nitroimidazole nên được dùng trong và ngay sau bữa ăn. Trên thực tế, loại thuốc này hầu như không bị giảm khả năng hấp thu do thức ăn. Vì thế bạn có thể sử dụng ngay khi đang ăn hoặc vừa ăn xong mà không lo lắng tác dụng thuốc suy giảm.
Ngoài ra, bệnh nhân cũng nên hỏi bác sĩ về tần suất sử dụng, thời gian dùng khoảng bao nhiêu lâu? Nếu bạn có tiền sử dị ứng hoặc phản ứng với bất cứ thành phần nào của thuốc, hãy thông báo và xin lời khuyên của bác sĩ chuyên khoa ngay nhé!
4. Thuốc kháng sinh có thể gây tác dụng phụ không?
Trên thực tế, bất cứ loại thuốc nào cũng có thể gây ra một vài tác dụng phụ không mong muốn đối với bệnh nhân, thuốc kháng sinh không là ngoại lệ. Trong quá trình điều trị, bạn nên theo dõi những biểu hiện lạ, nếu chúng quá nghiêm trọng, hãy nhanh chóng tới các cơ sở y tế để được xử lý kịp thời.
Trên thực tế, thuốc có thể để lại một số tác dụng phụ không mong muốn.
Loại thuốc này gây ra tác dụng phụ là vì chúng có khả năng tiêu diệt sự phát triển của vi khuẩn, bao gồm cả lợi khuẩn. Đó là lý do vì sao bệnh nhân thường gặp các tác dụng liên quan đến hệ tiêu hóa, ví dụ như: nôn mửa, đau bụng hoặc là tiêu chảy.
Bên cạnh đó, nhiều bệnh nhân cũng gặp phải tác dụng phụ có liên quan tới hệ thần kinh, tim mạch,… Bạn không nên chủ quan nếu đối mặt với các triệu chứng nghiêm trọng. Nguyên nhân chính gây ảnh hưởng tới các cơ quan trên đó là bạn sử dụng thuốc quá liều.
5. Hậu quả của việc lạm dụng thuốc
Nhiều người thiếu hiểu biết, bệnh gì họ cũng sử dụng kháng sinh, uống thuốc không đủ liều lượng,… Những hành động này trước mắt không gây tổn hại tới sức khỏe, nhưng về lâu về dài, chúng để lại những hậu quả vô cùng nghiêm trọng. Trong đó, người lạm thuốc thường bị kháng thuốc sau một thời gian dài.
Các loại vi khuẩn trong cơ thể sau khi được tiếp xúc với thuốc nhiều lần, chúng dần dần hình thành khả năng chống lại tác dụng của thuốc. Điều này đồng nghĩa với việc sử dụng thuốc không đem lại hiệu quả cao so với trước đây. Để điều trị bệnh, bạn phải dùng tới những dạng thuốc liều lượng cao, tác dụng mạnh hơn.
Lạm dụng thuốc gây ra tình trạng kháng thuốc, quá trình điều trị gặp nhiều khó khăn hơn.
Trong trường hợp nghiêm trọng hơn, vi khuẩn phát triển mạnh mẽ, trở thành loại vi khuẩn siêu kháng thuốc. Đối với tình huống này, việc điều trị bệnh gặp rất nhiều khó khăn. Thậm chí, nhiều bệnh nhân đã bị đe dọa tới tính mạng vì thuốc kháng sinh không còn phát huy tác dụng, hiệu quả.
Đây là vấn đề cực kỳ nghiêm trọng mà bạn nên lưu ý. Chúng ta nên nghiên cứu thật cẩn thận trước khi quyết định sử dụng thuốc. Chỉ trong trường hợp thực sự cần thiết, bệnh nhân mới dùng thuốc để tránh nguy cơ kháng thuốc. Điều này đe dọa nghiêm trọng tới sức khỏe của chính bạn.
Như vậy, chúng ta không thể tự ý sử dụng thuốc một cách bừa bãi, không theo chỉ định của bác sĩ, đặc biệt là thuốc kháng sinh. Tốt nhất, bạn hãy hỏi ý kiến bác sĩ và tuân thủ theo hướng dẫn của họ trong suốt quá trình điều trị. Nếu như bạn gặp phải những tác dụng phụ không mong muốn, hãy tới các cơ sở y tế để được theo dõi, xử lý kịp thời, tránh những hậu quả xấu.
Sự phát triển của thuốc kháng sinh là một trong những khám phá vĩ đại của y học hiện đại. Kháng sinh giúp chống lại vi khuẩn và có thể chữa khỏi các bệnh truyền nhiễm đe dọa tính mạng như viêm phổi mà trước đây chưa có phương pháp điều trị hiệu quả. Tuy nhiên việc sử dụng kháng sinh không đúng cách đồng nghĩa với việc ngày càng có nhiều vi khuẩn kháng lại loại thuốc này. Vậy kháng sinh nên uống mấy ngày để hạn chế hiện tượng kháng thuốc.
Trong y học, vi khuẩn được cho là có khả năng kháng thuốc nếu chúng có thể tồn tại khi tiếp xúc với các tác động đặc biệt từ bên ngoài. Ví dụ, hầu hết vi khuẩn xâm nhập vào dạ dày cùng với thức ăn sẽ bị tiêu diệt bởi axit dạ dày [dịch vị], nhưng một số vi khuẩn được bao phủ bởi một lớp màng nhầy để bảo vệ chúng khỏi axit, các loại vi khuẩn này có khả năng chống lại axit dịch vị.
Đề kháng với thuốc kháng sinh theo nguyên tắc tương tự: Vi khuẩn đã có được một đặc tính mới giúp bảo vệ chúng khỏi thuốc kháng sinh. Ví dụ, một số loại vi khuẩn có thể tạo ra một chất làm cho một số loại kháng sinh không còn hiệu quả đối với chúng. Hiện tượng vi khuẩn có thể tự bảo vệ mình khỏi nhiều loại kháng sinh khác nhau được gọi là "đa kháng".
Việc sử dụng kháng sinh không đúng cách là điều kiện thuận lợi để vi khuẩn đề kháng thuốc.
Chủng vi khuẩn Streptococcus và Staphylococcus thường đề kháng với thuốc kháng sinh. Ví dụ “Staphylococcus aureus kháng methicillin” [MRSA]. Staphylococci có thể được tìm thấy trên da, màng nhầy và có thể gây nhiễm trùng [nếu chúng dính vào vết thương hở]. Các chủng kháng thuốc hiện đã phát triển ở các loại vi khuẩn khác như Escherichia coli, Klebsiella và pseudomonads.
XEM THÊM: Nên dừng thuốc kháng sinh khi nào?
Ở Đức, thuốc kháng sinh chỉ được dùng khi được bác sĩ kê đơn. Điều này có nghĩa là các bác sĩ là người đầu tiên và quan trọng nhất chịu trách nhiệm về việc sử dụng thuốc kháng sinh. Trước tiên, bác sĩ phải xem liệu bệnh nhân có thực sự bị nhiễm trùng do vi khuẩn hay không?
Nếu tình trạng nhiễm trùng xảy ra, điều quan trọng là thuốc kháng sinh phải được kê đúng liều lượng và đủ thời gian, việc lựa chọn loại kháng sinh phù hợp và dùng đủ thời gian sẽ giúp chống lại vi khuẩn hiệu quả nhất.
Thuốc kháng sinh cũng được sử dụng trong thú y và nông nghiệp, bác sĩ thú y phải tuân thủ các quy tắc xử lý thuốc kháng sinh đúng cách.
Sử dụng kháng sinh không đúng cách tạo điều kiện cho vi khuẩn đề kháng thuốc
Kháng sinh nên uống mấy ngày, có cần thiết uống kháng sinh 5 ngày không, uống kháng sinh 3 ngày có được không là những vấn đề được rất nhiều bệnh nhân và người nhà thắc mắc mỗi khi được kê đơn thuốc kháng sinh. Trên thực tế, thuốc kháng sinh bắt đầu phát huy tác dụng ngay sau khi người bệnh dùng thuốc. Tuy nhiên, người bệnh có thể không cảm thấy tốt hơn trong 2 đến 3 ngày đầu vì tác dụng của thuốc cũng phụ thuộc vào loại nhiễm trùng mà bệnh nhân đang điều trị.
Hầu hết các loại thuốc kháng sinh nên được dùng trong 7 - 14 ngày. Trong một số trường hợp, các phương pháp điều trị ngắn ngày hơn [ví dụ uống kháng sinh 5 ngày] cũng cho tác dụng đầy đủ. Bác sĩ sẽ là người quyết định thời gian điều trị tốt nhất và loại kháng sinh chính xác cho người bệnh.
Mặc dù hầu hết người bệnh có thể cảm thấy tốt hơn sau một vài ngày điều trị, nhưng tốt nhất bệnh nhân nên tuân thủ toàn bộ phác đồ điều trị kháng sinh để giải quyết triệt để tình trạng nhiễm trùng, điều này có thể góp phần vào việc ngăn ngừa tình trạng kháng thuốc kháng sinh. Theo đó, người bệnh không được ngừng thuốc kháng sinh sớm mà không được sự đồng ý của bác sĩ.
Nên uống đủ liều kháng sinh theo đúng chỉ định của bác sĩ
Để đảm bảo hiệu quả điều trị và tránh được tình trạng kháng thuốc kháng sinh thì người bệnh cần lưu ý những điều sau đây:
- Thuốc kháng sinh phải được sử dụng theo đơn của bác sĩ. Khi các triệu chứng của bệnh thuyên giảm, không có nghĩa là tất cả vi khuẩn đã bị tiêu diệt, vi khuẩn còn sót lại có thể khiến bệnh bùng phát trở lại, vì vậy việc sử dụng kháng sinh đủ số ngày là vô cùng quan trọng.
- Không được vứt bỏ thuốc kháng sinh bằng cách đổ xuống cống hoặc xả xuống bồn cầu, điều đó có thể gây hại cho môi trường và góp phần vào sự kháng thuốc của vi khuẩn.
- Thuốc kháng sinh thường được uống với nước hoặc với nước trái cây. Các sản phẩm từ sữa [bao gồm sữa cũng như bơ, sữa chua và pho mát] hoặc rượu có thể ảnh hưởng đến cách cơ thể hấp thụ một số loại thuốc, vì vậy người bệnh có thể cần đợi đến 3 giờ trước khi ăn hoặc uống bất kỳ sản phẩm sữa nào. Nước bưởi và thực phẩm chức năng có chứa khoáng chất như canxi cũng có thể làm giảm tác dụng của thuốc kháng sinh.
- Một số loại thuốc kháng sinh cần dùng vào cùng một thời điểm trong ngày, một số loại khác dùng trước, cùng hoặc sau bữa ăn. Ví dụ: nếu người bệnh được chỉ định dùng thuốc 3 lần một ngày thì thuốc nên được dùng vào những thời điểm đã định để tác dụng được trải đều trong suốt quá trình điều trị [khoảng thời gian thông thường là 6 giờ sáng, 2 giờ chiều và 10 giờ tối đối với một loại thuốc kháng sinh cần uống mỗi 8 giờ một lần].
- Thuốc kháng sinh có thể tương tác với các loại thuốc khác như: một số chất làm loãng máu và thuốc kháng axit.
- Một số loại thuốc kháng sinh có thể làm cho thuốc tránh thai kém hiệu quả hơn.
Thuốc kháng sinh có công dụng điều trị các bệnh lý nhiễm trùng, tuy nhiên thuốc kháng sinh cũng là “con dao 2 lưỡi” nếu người bệnh không sử dụng đúng cách. Vì thế, để đảm bảo an toàn thì người bệnh nên uống thuốc theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ, dược sĩ tư vấn, tránh lạm dụng hoặc sử dụng kháng sinh bừa bãi gây ra tình trạng kháng thuốc kháng sinh.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 [phím 0 để gọi Vinmec] hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn
Nguồn tham khảo: healthline.com, ncbi.nlm.nih.gov, medicinenet.com, cdc.gov
XEM THÊM: