Chọn giống vật nuôi và cây trồng dựa trên nguồn biến dị tổ hợp là một trong những vấn đề rất được quan tâm trong bộ môn sinh học cũng như ứng dụng trong đời sống của con người. Việc tạo ra giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp đem lại nhiều lợi ích cho quá trình sản xuất và tạo ra các giống cây trồng mới. Dưới đây bài viết: chọn giống vật nuôi và cây trồng dựa trên biến dị tổ hợp sẽ cung cấp những thông tin có ích cho các bạn.
Biến dị tổ hợp
Biến dị tổ hợp là gì?
Để hiểu được cơ chế tạo ưu thế lai, vấn đề chọn giống vật nuôi và cây trồng dựa trên nguồn biến dị tổ hợp chúng ta phải hiểu được biến dị tổ hợp là gì cũng như cơ chế tạo ra nguồn biến dị tổ hợp. Vậy biến dị tổ hợp được hiểu là biến dị được tạo ra do sự tổ hợp lại của vật chất di truyền thể hiện qua giảm phân hay thụ tinh. Từ đó tạo ra sự tương tác mới giữa các gen không alen để xuất hiện tình trạng mới không có ở bố và mẹ. Biến dị tổ hợp này thì có tần số cao và nó mang tính cá thể, không ngẫu nhiên và vô hướng.
Cơ chế tạo ra nguồn biến dị tổ hợp
Có 3 cơ chế tạo ra nguồn biến dị tổ hợp đó là:
- Thứ nhất là sự trao đổi chéo, nó phân li độc lập và tổ hợp tự do của các NST từ đó hóa vị cho nhau, phân li độc lập và tổ hợp tự do của các gen trong giảm phân để tạo ra nhiều loại giao tử mới.
- Thứ 2 đó là sự tổ hợp tự do của giao tử đực và giao tử cái nhằm đem lại sự tổ hợp tự do của các gen trong quá trình thụ tinh. Từ đó tạo ra nhiều tổ hợp gen mới.
- Cuối cùng đó là sự tương tác giữa các gen để tạo ra các tính trạng mới.
Hiểu được cơ chế này thì các bạn sẽ dễ dàng hiểu được các bước cũng như quá trình chọn giống cây trồng và vật nuôi dựa trên nguồn biến dị tổ hợp. Đặc biệt hơn biến dị tổ hợp có ý nghĩa quan trọng khi nó làm cho sinh giới thêm đa dạng hơn. Và đồng thời biến dị tổ hợp còn là nguồn nguyên liệu thứ cấp cho tiến hóa và chọn giống.
Tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp
Tạo ra giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp qua các bước cơ bản như sau:
- Đầu tiên là tạo ra các giống thuần khác nhau.
- Sau đó là lai và tạo ra những tổ hợp gen mà mình mong muốn.
- Cuối cùng là tiến hành cho tự thụ phấn hoặc giao phối để tạo ra giống thuần chủng.
Cụ thể như sau:
- Cách thứ nhất đó là biến dị tổ hợp xuất hiện do sự tổ hợp lại của vật chất di truyền từ thế hệ bố mẹ thông qua quá trình giao phối. Và chúng ta có thể thấy biến dị tổ hợp là nguyên nhân của sự đa dạng, phong phú về kiểu gen cũng như là kiểu hình của giống cây trồng, vật nuôi đó.
- Cách 2 khi tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp đó là cho tự thụ phấn hoặc giao phối gần để chúng có thể tạo ra các dòng thuần chủng. Sau đó thì cho lai các dòng thuần để tạo ra các tổ hợp gen mong muốn.
Tạo giống lai có ưu thế lai cao
Ưu thế lai là gì?
Khi tiến hành chọn giống cây trồng và vật nuôi dựa trên nguồn biến dị tổ hợp chúng ta không thể nào bỏ qua vấn đề tạo giống lai có ưu thế lai cao. Ưu thế lai đây là một hiện tượng con lai có năng suất cao, có cả sức chống chịu và khả năng sinh trưởng, phát triển cao vượt trội so với bố mẹ.
Cơ sở di truyền của hiện tượng ưu thế lai
- Cơ sở đầu tiên là theo giả thuyết siêu trội: khi ở trạng thái dị hợp tử về nhiều cặp gen khác nhau thì con lai có kiểu hình vượt trội hơn về nhiều mặt so với dạng bố mẹ.
- Cơ sở thứ 2 khi cho con lai có ưu thế lai cao tự thụ phấn thì ưu thế lai này sẽ giảm dần qua các thế hệ do gen trở về trạng thái đồng hợp tử.
Phương pháp tạo ưu thế lai
Phương pháp để tạo ưu thế lai đó là tạo dòng thuần chủng khác nhau. Hoặc là phương pháp lai các dòng thuần chủng với nhau để tìm ra các tổ hợp lai có năng suất cao.
Một vài thành tựu trong sản xuất nông nghiệp Việt Nam có thể kể đến chẳng hạn như vật nuôi thì có lợn lai kinh tế, bò lai còn cây trồng thì có cây ngô lai Baiosit và các giống lúa
Lời kết
Trên đây là bài viết Chọn giống vật nuôi và cây trồng dựa trên nguồn biến dị tổ hợp. Trong cuộc sống hằng ngày thì việc ứng dụng đột biến gen trong nông nghiệp được sử dụng khá nhiều. Hy vọng những chia sẻ trên đây sẽ giúp các bạn học tốt hơn môn sinh học cũng như có thể ứng dụng chúng trong sản xuất.