Sĩ diện ở một mức độ nhất định, nếu như xuất phát từ danh dự của bản thân, cũng không có gì là sai, ai chẳng muốn được người khác xem trọng. Nhưng, nếu đến mức “ra vẻ hảo hán”, sĩ diện sẽ trở thành một loại gánh nặng, đó là “chết sĩ diện, sống khổ thân” rồi.
Thời xưa có một truyện cười: Có một học trò trong nhà rất nghèo, nhưng lại rất sĩ diện, anh ta luôn sợ mất thể diện mà đành phải làm ra vẻ hào phóng, chưa bao giờ nói trong nhà thiếu tiền. Có tên trộm cho là y thật sự giàu có, một tối nọ đến nhà ăn trộm lại phát hiện ra trong nhà ngoài bốn bức tường, chẳng có thứ gì đáng giá, bèn chửi rủa: “Xúi quẩy, ra là tên nghèo kiết xác!”
Người học trò nghe thấy, vội vàng mò ở đầu giường ra mấy văn tiền, đuổi theo ăn trộm nói: “Là ngươi tới không đúng lúc, cầm lấy tiền này đi đi. Nhưng mà ngươi ra ngoài để lại cho ta chút thể diện, tuyệt đối đừng nói là nhà ta nghèo rớt mồng tơi đấy!”
Sĩ diện là đặc điểm của người Trung Quốc
Triết gia người Anh Russell nói: “Bệnh sĩ diện của người Trung Quốc thường làm cho người nước ngoài cảm thấy lố bịch. Ai cũng đều muốn ‘giữ mặt mũi’, thậm chí cả một ăn mày thấp hèn cũng như thế. Nếu như bạn không muốn vi phạm nghiêm trọng quy tắc đạo đức của người Trung Quốc, vậy thì đừng làm cho họ bị mất mặt, bằng không bạn chính là đang làm nhục họ”.
Thật ra, sĩ diện ở một mức độ nhất định, nếu như xuất phát từ danh dự của bản thân, cũng không có gì là sai. Cái gọi là “người cần thể diện, cây cần vỏ”, ai chẳng muốn được người khác xem trọng, thậm chí thường xuyên ngưỡng mộ? Nhưng, nếu đến mức “ra vẻ hảo hán”, sĩ diện sẽ trở thành một loại gánh nặng, đó là “chết sĩ diện, sống khổ thân” rồi.
Người ở cảnh giới càng cao càng không quan tâm sĩ diện
Người cực kỳ sĩ diện thường là vì nội tâm mềm yếu, không tự tin, cho nên mới cần dùng thể diện để chứng minh bản thân, mà người có nội tâm mạnh mẽ thường không để ý quá nhiều nếu bị mất mặt.
Cổ đại có một câu chuyện khác: Hai người nọ đi cùng nhau. Người thứ nhất nhìn thấy phía trước có một cỗ kiệu đẹp đẽ quý giá đi tới, liền nói với người thứ hai: “Chủ nhân của cỗ kiệu này là bạn thân của tôi, y mà nhìn thấy tôi thì nhất định sẽ hạ kiệu thi lễ, nhưng tôi không thích thấy người sang bắt quàng làm họ, nên phải tránh đi”. Nói xong liền đến trốn ở cổng của một căn biệt phủ gần đó, không ngờ căn nhà đó lại là của chủ nhân trong cỗ kiệu.
Vị chủ nhân kia hạ kiệu, thấy có người trốn ở cổng nhà mình, rất tức giận quát: “Ngươi ở cổng nhà ta lén lén lút lút làm gì đấy?” Sau đó hạ lệnh người hầu đánh đuổi ông ta đi.
Người kia nhìn thấy ông bạn mặt mũi sưng bầm hỏi: “Nếu huynh là bạn thân của ông ta, tại sao lại bị đánh đuổi thế này?” Ông ta trả lời: “Y trước giờ vẫn thế, hay trêu chọc tôi quen rồi”. Tìm mọi cách giữ lấy sĩ diện, cuối cùng thường ngược lại bị làm cho mất mặt.
Nhân sinh ở đời, người thông minh coi trọng bên trong, đề cao bản thân từ trong tâm, làm cho bản thân ngày càng mạnh mẽ; mà người ngu dốt thì coi trọng mặt mũi, theo đuổi bề ngoài, thường khổ không thể tả. Mặt mũi, có thể là một gánh nặng trong lòng, càng để ý thì càng nặng nề, càng bị nó quản chế.
Có một câu nói rằng, một người càng vô dụng, lại càng bị ám ảnh bởi những thứ không quan trọng, lúc nào cũng muốn thể hiện lòng tự trọng to lớn của bản thân. Bởi vì ngoại trừ lòng tự trọng ra, người đó không còn cái gì khác.
Cái mà chúng ta gọi là “thể diện”, đối với những người trẻ tuổi hai bàn tay trắng khát khao thành công, tự tôn quá mức thật ra lại là chướng ngại vật.
Thực tế đối với một vài người yếu ớt nhạy cảm, tự tôn lại trở thành thứ vũ khí. Tự tôn lớn hơn tình yêu, thậm chí lớn hơn trời, sự tự tôn mẫn cảm và hiếu thắng thật ra bắt nguồn từ tự ti.
Nữ tác giả người Pháp Yourcenar đã từng nói: “Thứ dơ bẩn nhất trên đời, không gì hơn được tự tôn”. Bởi vì có sự tự tôn, một người yếu ớt, tự ti, nhạy cảm và vô dụng có được cái cớ và vỏ bọc tốt nhất.
Tự tôn và sĩ diện quá cường điệu thật ra cho thấy chưa từng trải sự đời. Bởi vì người có cảnh giới càng cao, càng không quan tâm nhiều đến mặt mũi. Mọi người tôn trọng tiêu chuẩn của một người, là do nhìn vào bản lĩnh thực sự của người đó. Bởi vì càng bản lĩnh, địa vị mới có thể càng cao, cách nhìn nhận cũng không giống nhau.
Thích sĩ diện và trịnh trọng là hai chuyện khác nhau
Có người trong cách đối nhân xử thế và sinh hoạt hằng ngày, khá trịnh trọng và tỉ mỉ, thứ nhất là vì muốn phù hợp với thân phận và giá trị của bản thân, thứ hai là mong muốn có một cuộc sống tinh tế và chất lượng hơn.
Nhưng quá sĩ diện và làm ra vẻ thì chỉ là ham mê hư vinh, khoác lác về bản thân, tìm kiếm sự chú ý, khiến chính mình mệt mỏi, có khi lại còn liên lụy người khác. Loại sĩ diện này có hại, sẽ làm con người đánh mất tâm trí, lầm đường lạc lối.
Người thực sự có năng lực, sẽ không mưu cầu danh lợi, khua chiêng múa trống phô trương thanh thế. Bởi vì đã có bản lĩnh bên trong, sẽ không cần dựa vào thể diện để làm người khác xem trọng mình.
Còn nếu vẫn chưa đạt tới điều kiện và mức độ nhất định, không nên ra vẻ là trang hảo hán, nhất định sẽ rất mệt mỏi khổ sở, lại không thể trau dồi năng lực của bản thân, phí tất cả thời gian và công sức vào cái gọi là thể diện.
Không có bản lĩnh, sẽ không chỉ mất mặt khi phải cầu xin người khác, còn có thể bỏ lỡ mất người khiến bạn cảm động, thậm chí bỏ lỡ mất phong cảnh của nhân sinh.
Tuệ Tâm [Theo Secret China]
Có thể bạn quan tâm:
Sĩ diện là biết cách giữ thể diện của mình thông qua lời nói, suy nghĩ, hành động, vẻ bên ngoài cho phù hợp các tiêu chuẩn chung để nhận được sự tôn trọng từ người khác. Ai cũng có sĩ diện và điều này giúp cho con người tự điều chỉnh hành vi, học hỏi. Nhưng khi có thêm chữ hão vào thì sĩ diện trở thành quá lố và tiêu cực.
Sĩ diện hão là cố muốn làm người khác tôn trọng mình bằng những điều mình không có. Từ tâm lý sĩ diện hão mà người ta tự nâng mình lên quá tầm của mình và thích thú khi nhận được những lời khen tặng có cánh hoặc sướng rơn khi người ta nhìn mình bằng ánh mắt ngưỡng mộ hay ghen tị.
Người có thói sĩ diện hão không học hỏi, không cố gắng để nhận được sự tôn trọng đúng nghĩa mà chỉ làm ra vẻ để hòng mong nhận sự tôn trọng.
Một đàn anh cư xử với em út bằng cái tình, đối đãi anh em bằng nghĩa khí, không bỏ anh em khi hoạn nạn, không ăn hiếp người yếu thế thì luôn được anh em coi trọng, luôn giữ được thể diện của mình.
Một đàn anh đối đãi anh em không ra gì nhưng xăm trổ đầy hình thù hung tợn, ăn bận hổ báo, lời nói ra lúc nào cũng quát nạt gầm gừ thể hiện ta đây, sẵn sàng chém bất kỳ ai có cái nhìn không tôn trọng mình chỉ làm người yếu thế sợ mà tuân phục chứ không hề nhận được sự tôn trọng, nhưng đại ca tưởng đó là tôn trọng. So sánh ta thấy rõ sự khác biệt giữa cái thực chất và cái hão.
Nhìn vào xã hội Việt Nam ngày nay ta thấy thói sĩ diện hão hiện diện khắp nơi bất kể người giàu hay nghèo. Nó hiển hiện ở mọi tầng lớp từ người lao động cho đến giới giang hồ, từ tầng lớp bình dân cho đến tầng lớp nhà giàu và rõ ràng nhất là trong giới quan chức, thậm chí trong cả các chính sách, các môi trường giáo dục, y tế, xây dựng..
Quan chức không có phẩm chất tốt đẹp, không có kiến thức và văn hóa, bèn xây biệt phủ thật to thật nổi bật để người ngoài nhìn vô phải lác mắt. Không có triết lý giáo dục để đào tạo ra người tài, ngành giáo dục chạy theo thành tích với những số liệu 98-100%.
Không có các chính sách để phát triển kinh tế bền vững, từ chính quyền cơ sở cho đến trung ương đề ra các kế hoạch rất kêu. Những phát ngôn của quan chức thường thành trò cười cho quần chúng… Thói sĩ diện hão làm nhiều người dân và cả chính phủ thành những kẻ “trưởng giả học làm sang” rất buồn cười.
Giá trị tốt đẹp tự thân con người không có nên người ta đắp lên người hàng hiệu, đồ sang, xe đẹp, điện thoại mắc tiền để thể hiện và đòi hỏi ánh nhìn ngưỡng mộ từ người khác. Thấy đứa khác xây cái nhà hai tầng thì mình cũng phải vay mượn giật gấu vá vai để xây hai tầng cộng thêm cái tum cho cao hơn hàng xóm một chút, dù không ai ở.
Rồi gia đình có người bị xâm hại tình dục thì không dám lên tiếng, không dám tố cáo vì sợ mất danh tiếng gia đình, coi đó là vết nhơ nên giấu nhẹm. Che đậy những cái sai cái xấu của bản thân, của gia đình, phô trương hào nhoáng bên ngoài để tự hào hão.
Đi ăn uống thì gọi thật nhiều, thật đắt, thừa mứa ăn không hết cũng không dám đem về vì sợ mất thể diện. Chơi phải thật sang, thật độc đáo, mà ngôn ngữ bây giờ gọi là “phải hoành tráng thì mới chất”. Làm công nhân, ở nhà trọ nhưng điện thoại thì phải cao cấp dù không biết hết các chức năng, chỉ để nghe, gọi, nhắn tin, vào mạng coi phim giải trí.
Người ta cà phê, trà chiều để thư giãn, nói những câu chuyện công việc hoặc trao đổi về một điều hay ho trong cuốn sách thì mình cũng cà phê, trà chiều để nói xấu và tán dóc.
Trên mạng xã hội, nhiều người mới đạt được một chút thành công đã khoe khoang khắp chốn, coi thường tất cả người khác. Ai dạy gì cũng không nghe, ai chỉ ra cái thiếu sót thì lập tức cho rằng người đó ghen ghét. Mới học được chút kiến thức thì đã huênh hoang muốn người khác phải phục mình chứ không phải để truyền đạt.
Viết thì phải dùng những từ ngữ rối rắm hoa mỹ đao to búa lớn, chê bai người yếu thế đủ kiểu, hạ nhục dân tộc để tự nâng mình lên hàng “cấp tiến” chứ không phải chỉ ra cái xấu để cùng nhau sửa chữa.
Người mắc thói sĩ diện hão không nghe lời khuyên của ai cả. Lời khuyên chân thành nhất của người khác cũng làm người sĩ diện hão khó chịu và phản ứng rất cực đoan. Lời khuyên vô hình chung làm rớt cái bình phong mà người sĩ diện hão đang cố che chắn quanh mình.
Làm sao để sửa thói sĩ diện hão?
Mỗi người cần học, học, học để có kiến thức cho mình. Đọc nhiều sách ắt dần tự nhận ra mình còn thiếu nhiều lắm, còn phải học nhiều lắm để khiêm cung.
Học lại những giá trị nền tảng để hiểu con người được tôn trọng bởi những điều bên trong chứ không phải những thứ thể hiện bên ngoài.
Học để biết cách ứng xử, đi đứng, nói năng cho đúng mực, đúng giá trị của mình thì tự nhiên mình đẹp trong mắt người khác và được tôn trọng đúng nghĩa.
Học để biết chấp nhận chính con người mình, vị trí của mình hiện tại mà cố vươn lên bằng thực lực chứ không phải đẩy người khác xuống để tự coi mình cao.
Người có phẩm cách đạo đức, có tri thức, có văn hóa trong ứng xử, trong hành động thì luôn được tôn trọng dù chỉ mặc cái áo một trăm ngàn, đi cái xe cà tàng. Ngược lại, ta chưa có thì phải học cho có, nếu không chịu học thì dĩ nhiên là phải bồi đắp bằng những thứ bên ngoài để tô vẽ và đòi tôn trọng nhưng cuối cùng cũng không được tôn trọng. Hiểu được điều này là biết cần phải sửa mình như thế nào.
Mà, cần phải kiên trì, không lười biếng thì mới học được.
Theo facebook Nguyễn Thị Bích Ngà
Đăng có chỉnh sửa dưới sự cho phép của tác giả
- Xem thêm cùng tác giả loạt bài “Nền tảng giáo dục gia đình” tại đây.
- Xem thêm cùng tác giả loạt bài “Thói xấu người Việt” tại đây.
- Xem thêm cùng tác giả loạt bài “Những tổn thương vô tình gây cho con” tại đây
Xem thêm:
Mời xem video:
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26