B. Hoạt động hình thành kiến thức
1. Đọc văn bản sau: Lượm- sgk trang 56
2. Tìm hiểu văn bản:
a. Ai là người đã kể và tả về nhân vật Lượm trong bài thơ này?
b. Lượm được kể và tả qua các sự kiện nào? Chọn ý trả lời đúng:
- A. Tình cờ hai chú cháu gặp nhau và lần đi liên lạc cuối cùng của Lượm.
- B. Lượm đến đồn mang cá và lần đi liên lạc cuối cùng của Lượm
- C. Lượm đến hàng bè và Lượm đi liên lạc
- D. Lượm đi liên lạc ở Huế và đồn mang cá.
c. Viết vào Phiếu học tập [nội dung như bảng dưới] những nội dung:
Hình ảnh nhân vật Lượm [ khổ 2,3,4,5] | ||
Các chi tiết miêu tả | Vẻ đẹp đáng mến. đáng yêu | Các biện pháp nghệ thuật |
Trang phục | ||
Hình dáng | ||
Cử chỉ | ||
Lời nói |
d. Tiếp tục tìm hiểu nội dung của bài thơ theo các gợi ý sau rồi trao đổi với bạn.
e. Ghi vào vở bài tập những lí giải của em vê hai vấn đề sau và trình bày trước nhóm:
[1] Câu thơ viết về sự ra đi của Lượm [" Lượm ơi, còn không?"] đặt ở gần cuối bài như một lời kết thúc để lại những dư âm khó quên. Vì sao sau câu thơ ấy tác giả đã lặp lại hai khổ thơ ở đoạn đầu với hình ảnh Lượm hồn nhiên, tươi vui?
[2] Trong bài thơm người kể đã dùng nhiều từ ngữ xưng hô khác nhau để gọi Lượm. Đó là những từ ngữ nào và có tác dụng gì đối với việc biểu hiện quan hệ, tình cảm giữa tác giả và Lượm?
g. Chọn phương án trả lời đúng để trả lời câu hỏi:
[1] Trong bài thơ, để tái hiện lại hình tượng nhân vật Lượm và biểu lộ cảm xúc của mình, tác giả đã sử dụng kết hợp các phương thức biểu đạt nào?
- A. Miêu tả
- B. Tự sự
- C. Nghị luận
- D. Thuyết minh
- E. Biểu cảm
[2] Tác dụng của phép kết hợp các phương thức này là:
- A. Khắc họa nổi bật hình ảnh Lượm hồn nhiên, vui tươi, hăng hái.
- B. Tái hiện một câu chuyện xúc động về một thiếu niên anh dũng.
- C. Bàn luận về một người anh hùng nhỏ tuổi trong kháng chiến.
- D. Biểu hiện tình cảm, thái độ mến yêu, trân trog của nhà thơ.
h] Viết vở những nội dung mà em thu thập được sau khi học bài thơ Lượm theo các gợi ý sau:
- Học tập Lượm, tuổi trẻ cần biết sống hồn nhiên, vui tươi, hăng hái và có ý nghĩa.
- Sự kết hợp giữa kể, tả và biểu cảm đã đem lại hiệu quả đáng kể cho việc khắc họa hình ảnh con người
- ....
a. Nhà thơ Tố Hữu là người đã kể và tả về nhân vật Lượm trong bài thơ này.
b. Chọn A.
c.
Hình ảnh nhân vật Lượm [ khổ 2,3,4,5] | ||
Các chi tiết miêu tả | Vẻ đẹp đáng mến. đáng yêu | Các biện pháp nghệ thuật |
Trang phục: cái xắc xinh xinh, ba lô đội lệch | Tuy nhỏ bé, nhưng nhìn vào cậu bé thấy được sự hồn nhiên vô tư, tinh nghịch, chân thật không hề sợ khó khăn nguy hiểm để hoàn thành nhiệm vụ | Từ láy: loắt choắt, xinh xinh, thoăn thoắt, nghênh nghênh, cùng với cách gieo vần, nhịp góp phân làm nên vẻ đẹp yêu đời, lạc quan của Lượm |
Hình dáng: nhỏ bé, nhanh nhẹn [ cái chân loắt choắt, cái đầu nghênh nghênh] | ||
Cử chỉ: nhanh nhẹn [như con chim chích] , hồn nhiên, tinh nghich [huýt sáo, cười híp mắt] | Hình ảnh so sánh: “ như con chim chích” qua đó thể hiện sự hồn nhiên vô tư, yêu đời của cậu bé | |
Lời nói: tự nhiên chân thật [ cháu đi liên lạc/ vui lắm chú à/ Ở đồn Mang Cá/ Thích hơn ở nhà] |
d. Nhà thơ đã hình dung chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của Lượm vô cùng nguy hiểm rất gấp gáp : đạn bay vèo vèo, thư đề thượng khẩn,... thế nhưng Lượm rất bình tĩnh vượt qua khó khăn. Và rồi Lượm hi sinh. Bọn giặc đã giết hại Lượm, đã bắn trúng em trên đồng quê vắng vẻ. Lượm đã ngã xuống như một thiên thần bé nhỏ, tay năm chặt bông mà hồn bay giữa đòng ngào ngạt mùi thơm sữa lúa. Hình ảnh Lượm hi sinh thật dũng cảm khiến cho mọi người không khỏi xót xa thương mến, cảm phục.
Cảm xúc của nhà thơ và em: Hình ảnh ấy khiến cho em tiếc nuối, đau buồn vì sự hi sinh của chú bé liên lạc nhỏ tuổi. Khi mường tượng cảnh Lượm hi sinhTình cảm mà nhà thơ dành cho Lượm là : sự đau xót đột ngột như tiếng nấc nghẹn ngào của tác giả trước sự hi sinh cao cả của Lượm.
Khổ thơ, câu thơ có cấu tạo đặc biệt:
"Ra thế
Lượm ơi !..."
=> Biểu hiện sự đau đớn, sửng sốt đến lặng người.
"Thôi rồi, Lượm ơi !"
=> Là một lời cảm thán. Tác giả như đang hồi hộp theo dõi chuyến đi của Lượm, tác giả nhìn thấy chớp đỏ từ họng súng kẻ thù và tuyệt vọng biết rằng Lượm không thoát được cái chết.
"Lượm ơi, còn không ?"
=> Một câu thơ được tách thành một khổ. Ta đọc chậm rãi để biểu hiện sự thảng thốt nghẹn ngào, không tin được dù đó là sự thật . Thực tế thì Lượm đã chết, người chú đã nghe kể tỉ mỉ. Nhưng vì thương và khâm phục cháu, vì ấn tượng sống động của lần gặp gỡ, vì hiểu rằng Lượm chết cho Tổ quốc là bất tử, cho nên người chú tin Lượm vẫn còn.
e.
- [1] Câu thơ viết về sự ra đi của Lượm [" Lượm ơi, còn không?"] đặt ở gần cuối bài như một lời kết thúc để lại những dư âm khó quên. Sự lặp lại 2 khổ thơ ở đoạn cuối cho ta thấy Lượm vẫn tiếp tục làm liên lạc, Lượm vẫn như ngày nào. Giặc không thể giết được chú Lượm trong lòng người. Bài thơ vui hẳn lên, ta thấy Lượm đẹp hơn bởi chú bé vẫn đi trên đường vắng.
- [2] Trong bài thơ, người kể chuyện đã gọi Lượm bằng nhiều từ xưng hô khác nhau: Cháu, chú bé, Lượm, chú đồng chí nhỏ, cháu, chú bé. => Tác dụng: Tác giả thay đổi cách gọi vì quan hệ của tác giả và Lượm vừa là chú cháu, lại vừa là đồng chí,vừa là của một nhà thơ với một chiến sĩ đã hy sinh. Trong đoạn thơ sau cùng, tác giả gọi Lượm là "Chú bé" vì lúc này Lượm không còn là người cháu riêng của tác giả. Lượm đã là của mọi người, mọi nhà, Lượm đã thành một chiến sĩ nhỏ hy sinh vì quê hương, đất nước. Sự đan xen các mối quan hệ như thế khiến cho tình cảm của tác giả thêm thắm thiết và sâu sắc, gắn bó. Bài thơ vì thế càng thêm cảm động
g. [1] Chọn A,B,E
[2] Chọn B, D
h. Bài thơ là câu chuyện kể về cậu bé Lượm, một chú bé hồn nhiên vô tư, yêu đời. Lượm nhận bức thư thượng khẩn từ tay anh cán bộ rồi xin phép ra về. Ngoài mặt trận súng nổ vang trời, máy bay địch rè rè lượn trên bầu trời. Giữa trưa, đường làng vắng vẻ, lúa trên đồng xanh mướt, đã bắt đầu trổ bông. Thấp thoáng trên cánh đồng xanh bạt ngàn tít tận chân trời là chiếc ca lô trắng của Lượm. Em băng qua đường, lội qua những cánh đồng đưa lá thư tới tay chỉ huy. Thế nhưng, bất ngờ một quả bom từ máy bay địch thả xuống. Đùng! Lượm ngã xuống. Chiếc ca lô văng ra xa. Khuôn mặt em lấm lem bùn đất, bộ quần áo nhuốm sắc đỏ tươi của máu. Đôi tay em nắm chặt bông lúa non còn thơm mùi sữa. Đôi mắt từ từ nhắm lại....Sự hi sinh của Lượm không khỏi khiến chúng ta xót xa thương cảm. Lượm giờ đây không phải là một cậu bé hồn nhiên nữa mà em đã trở thành một người anh hùng, một người chiến sĩ dũng cảm. Sự kết hợp giữa kể tả đã xây dựng lên hình ảnh Lượm, đây chính là hình ảnh biểu tượng cho tuổi trẻ anh dũng khiên cường bất khuất nhưng cũng rất hồn nhiên, vui tươi hang hái, mang đầy sức trẻ của biết bao thế hệ trẻ Việt Nam, nguyện hết mình cống hiến, hi sinh vì Tổ quốc.
Nhắc đến Lượm, người đọc sẽ nghĩ ngay đến bài thơ nói về chú bé giao liên của Tố Hữu sáng tác vào năm 1949, đây là thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa . Bài thơ miêu tả về hình ảnh chú bé Lượm với tính cách hồn nhiên, nhí nhảnh, yêu đời. Dù còn khá nhỏ tuổi nhưng lòng dũng cảm hy sinh vì đất nước của chú bé khiến nhiều người phải thật sự nể phục. Để tưởng nhớ chú bé Lượm bài thơ đã được đưa vào chương trình văn học lớp Sáu, kỳ Hai. Hãy cùng theo dõi bài viết dưới đây của chúng tôi để hiểu rõ hơn vị anh hùng Lượm là ai nhé!
Đôi nét về tác giả bài thơ Lượm – Nhà thơ Tố Hữu
Tố Hữu tên thật là Nguyễn Kim Thành [ 1920-2002], ông sinh ra ở Huế và mất tại Hà Nội. Ông được sinh ra trong một gia đình nhà Nho nghèo và bắt đầu làm thơ khi mới lên 6,7 tuổi. Những bài thơ của ông sáng tác được đăng lên các mặt báo từ năm 1937-1938.
Năm 1939, ông bị thực dân Pháp bắt và giam giữ. Năm 1942, ông vượt ngục và bắt đầu lại công việc sáng tác.
Năm 1945, ông lãnh đạo cách mạng ở Huế. Sau cách mạng Tố Hữu trở thành nhà lãnh đạo tư tưởng, văn nghệ của Đảng và nhà nước. Sau đó ông trở thành nhà thơ lớn của nền văn học nước nhà.
Năm 1954-1955, nhà thơ đã nhận được giải thưởng văn học hội văn nghệ Việt Nam.
Năm 1996, ông nhận được giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật và giải thưởng Asean
Những tác phẩm nổi tiếng của Tố Hữu
Tố Hữu được mệnh danh là nhà thơ của cách mạng, nhà thơ của nhân dân. Ông đã thổi hồn vào thơ chính trị đến trình độ rất trữ tình. Những tác phẩm của ông là những bài ca cách mạng, phản ánh một cách chân thực các giai đoạn lịch sử của dân tộc, hừng hực tính chiến đấu và giàu tính trữ tình. Thơ ông còn mang tính tư tưởng cao, sức động viên và lôi cuốn rộng rãi các tầng lớp nhân dân trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng nước nhà. Những tác phẩm nổi tiếng gắn liền tên tuổi của ông phải nhắc đến như:
- Từ ấy [thơ, năm 1946]
- Việt Bắc [thơ, năm 1954]
- Gió lộng [thơ, năm 1961]
- Ra trận [thơ, năm 1972]
- Máu và hoa [thơ, năm 1977]
- Một tiếng đờn [thơ, năm 1992]
- Xây dựng một nền văn nghệ lớn xứng đáng với nhân dân ta, thời đại ta [tiểu luận, năm 1973]
- Cuộc sống cách mạng và văn học nghệ thuật [tiểu luận, 1981], Nhớ lại một thời [hồi kí, năm 2000]
Bài thơ Lượm
Ngày Huế đổ máu,
Chú Hà Nội về,
Tình cờ chú cháu,
Gặp nhau Hàng Bè.
Chú bé loắt choắt,
Cái xắc xinh xinh,
Cái chân thoăn thoắt,
Cái đầu nghênh nghênh,
Ca-lô đội lệch,
Mồm huýt sáo vang,
Như con chim chích,
Nhảy trên đường vàng…
“Cháu đi liên lạc,
Vui lắm chú à.
Ở đồn Mang Cá,
Thích hơn ở nhà!”
Cháu cười híp mí,
Má đỏ bồ quân:
“Thôi, chào đồng chí!”
Cháu đi xa dần…
Cháu đi đường cháu,
Chú lên đường ra,
Ðến nay tháng sáu,
Chợt nghe tin nhà.
Ra thế,
Lượm ơi!
Một hôm nào đó,
Như bao hôm nào,
Chú đồng chí nhỏ,
Bỏ thư vào bao,
Vụt qua mặt trận,
Ðạn bay vèo vèo,
Thư đề “Thượng khẩn”,
Sợ chi hiểm nghèo!
Ðường quê vắng vẻ,
Lúa trổ đòng đòng,
Ca-lô chú bé,
Nhấp nhô trên đồng…
Bỗng loè chớp đỏ,
Thôi rồi, Lượm ơi!
Chú đồng chí nhỏ,
Một dòng máu tươi!
Cháu nằm trên lúa,
Tay nắm chặt bông,
Lúa thơm mùi sữa,
Hồn bay giữa đồng.
Lượm ơi, còn không?
Chú bé loắt choắt,
Cái xắc xinh xinh,
Cái chân thoăn thoắt,
Cái đầu nghênh nghênh.
Ca-lô đội lệch,
Mồm huýt sáo vang,
Như con chim chích,
Nhảy trên đường vàng…
Chi tiết về nhân vật Lượm
Lượm tên thật là gì?
Tuy tên thật của Lượm là gì không ai biết nhưng hình ảnh của Lượm lại không phải chỉ riêng một con người nào cả. Tố Hữu đặt hình ảnh chú bé Lượm trong bối cảnh chiến tranh khốc liệt, những ngày cách mạng bùng nổ ở Huế. Tác giả đã thành công khi xây dựng hình tượng em bé tuổi thiếu niên làm công tác liên lạc trong chiến tranh.
Lượm là ai?
Lượm là một cậu bé nhỏ tuổi, đảm nhận công việc liên lạc. Lượm rất hồn nhiên, vui tươi, yêu đời, có tinh thần làm việc hăng say. Ngoài ra cậu còn có lòng dũng cảm không ngại khó khăn, vất vả để hoàn thành nhiệm vụ được giao. Với hình ảnh nhỏ nhắn, vừa mang trên vai một chiếc túi và chiếc mũ ca nô vừa chạy nhảy vui tươi trên cánh đồng, có thể thấy chú bé thật vô cùng đáng yêu.
Hình ảnh nhân vật Lượm được thể hiện trong bài thơ
Với Lượm, được đi chiến đấu là “vui”, là “thích”. Chú bé là một thiếu niên “”tuổi nhỏ chí cao”: “Cháu đi liên lạc – Vui lắm chú à – Ở đồn mang Cá – Thích hơn ở nhà!”. Hầu như mọi người ai cũng yêu, cũng quý cái cười ngây ngô, dễ thương của chú bé liên lạc: “Cháu cười híp mí – Má đỏ bồ quân”.
Việc liên lạc là một việc khá khó khăn đòi hỏi phải có tính bảo mật cao để không bị lộ thông tin ra bên ngoài. Nhưng đối với chú bé Lượm lại bộc lộ ra vẻ hồn nhiên và vô tư , không một chút sợ sệt. Hằng ngày, giữa hàng ngàn tiếng bom đạn chú vẫn làm việc đều đặn và hăng say, yêu đời đến lạ thường.
Cái chết của Lượm quá bất ngờ khi chú bé đi làm liên lạc, bị bom đạn rơi ngay trên con đường quen thuộc mà chú vẫn thường đi ngang qua. Hình ảnh Lượm nằm xuống giữa cánh đồng lúa bát ngát “Cháu nằm trên lúa/ Tay nắm chặt bông/ Lúa thơm mùi sữa/ Hồn bay giữa đồng”…khiến ai cũng phải ngậm ngùi, xót thương.
Với sự kết hợp hài hòa giữa các vần thơ cùng nhịp điệu thay đổi một cách linh hoạt, Tố Hữu đã xây dựng được hình ảnh chú bé Lượm với những phẩm chất đáng quý. Qua đó tác giả thể hiện niềm yêu mến, cũng như sự xót xa trước sự hi sinh của Lượm.
Lượm có phải là Kim Đồng – một thiếu niên dũng cảm?
Theo như mô tả của tác giả Tố Hữu, chú bé Lượm không phải là Kim Đồng. Kim Đồng [1929 – 1943] là bí danh của Nông Văn Dền, một thiếu niên người dân tộc Nùng thuộc tỉnh Cao Bằng. Kim Đồng là Đội trưởng đầu tiên của Đội Thiếu niên nhi đồng cứu quốc làng Nà Mạ, thành lập ngày 15/05/1941. Cậu đảm nhận công việc liên lạc và cũng đã hy sinh anh dũng trong lúc làm nhiệm vụ. Kim Đồng cũng là một trong những ký ức tuổi thơ dữ đội của biết bao thế hệ người Việt.
Tổng kết
Qua bài viết trên, các bạn đã biết được Lượm là ai và câu chuyện cảm động về cậu thiếu niên nhỏ tuổi này. Sự hi sinh của Lượm vì đất nước là kỉ niệm mãi không phai trong lòng người dân Việt Nam. Cậu trở thành tấm gương sáng để các cháu bé noi theo và cho đến tận ngày hôm nay tấm gương ấy vẫn còn tỏa sáng. Đừng quên theo dõi Tinhhoabacbo để cập nhật những thông tin hay mỗi ngày nhé!