Lưỡi là một cơ quan trong miệng của hầu hết các động vật có xương sống, có chức năng điều khiển thức ăn để nhai và được sử dụng để nuốt. Nó có tầm quan trọng trong hệ tiêu hóa và là cơ quan chính của vị giác trong hệ thống tiêu hóa. Hãy cùng YouMed tìm hiểu về cấu tạo, chức năng và các bệnh lý liên quan đến lưỡi qua bài viết sau đây.
Nội dung bài viết
- 1. Cấu tạo
- 2. Cung cấp máu cho lưỡi
- 3. Dây thần kinh của lưỡi
- 4. Chức năng
- 5. Các bệnh lý
1. Cấu tạo
Lưỡi của con người được chia thành hai phần, một phần miệng ở phía trước và một phần hầu ở phía sau. Phần trước miệng là phần có thể nhìn thấy được nằm ở phía trước và chiếm khoảng hai phần ba chiều dài của lưỡi. Phần sau hầu là phần gần họng nhất, khoảng một phần ba chiều dài của nó. Những bộ phận này khác nhau về sự phát triển phôi thai và cung cấp dây thần kinh. Hai bên trái và phải cũng được ngăn cách dọc theo phần lớn chiều dài bởi một phần mô sợi dọc tạo ra một rãnh giữa, trên bề mặt lưỡi.
Lưỡi có hai nhóm cơ. Bốn cơ bên trong làm thay đổi hình dạng của lưỡi và không gắn liền với xương. Bốn cơ bên ngoài được ghép nối thay đổi vị trí của lưỡi và được gắn vào xương
Chiều dài trung bình từ hầu họng đến đầu lưỡi là 10 cm. Trọng lượng trung bình của lưỡi người đối với nam giới trưởng thành là 70g và đối với nữ trưởng thành là 60g.
Bề mặt trên của lưỡi được gọi là mặt lưng, và được chia bởi một rãnh thành hai nửa đối xứng bởi rãnh giữa. Rãnh tận cùng chia lưỡi thành một phần họng sau và một phần miệng trước.
Xem thêm: Dính thắng lưỡi là một dị tật bẩm sinh hiếm gặp ở trẻ sơ sinh
2. Cung cấp máu cho lưỡi
Lưỡi nhận được nguồn cung cấp máu chủ yếu từ động mạch lưỡi, một nhánh của động mạch cảnh ngoài. Ngoài ra còn có một nguồn cung cấp máu thứ cấp đến gốc lưỡi từ nhánh amiđan của động mạch mặt và động mạch hầu họng đi lên.
3. Dây thần kinh của lưỡi
Bên trong lưỡi bao gồm các sợi vận động, các sợi cảm giác đặc biệt cho vị giác và các sợi cảm giác chung để cảm nhận.
Cung cấp vận động cho tất cả các cơ bên trong và bên ngoài là các sợi thần kinh vận động từ dây thần kinh XII, ngoại trừ cơ ức đòn chũm, được bao bọc bởi dây thần kinh phế vị [X].
Sự phát triển của vị giác và cảm giác khác nhau đối với phần trước và sau của lưỡi vì chúng có nguồn gốc từ các cấu trúc phôi thai khác nhau.
Hai phần ba trước của lưỡi:
Vị giác: nhánh của dây thần kinh mặt [VII] qua các sợi hướng nội tạng chuyên biệt.
Cảm giác: nhánh ngôn ngữ của thần kinh hàm dưới [V3] của dây thần kinh sinh ba [V] qua các sợi hướng tâm nội tạng chung
1/3 sau của lưỡi:
Vị giác và cảm giác: dây thần kinh IX thông qua một hỗn hợp của các sợi hướng tâm nội tạng chuyên biệt và chung.
4. Chức năng
4.1 Vị giác
Hóa chất kích thích tế bào thụ cảm vị giác được gọi là chất tạo vị. Một khi vị ngon được hòa tan trong nước bọt, nó có thể tiếp xúc với màng sinh chất của lông hút, là những vị trí dẫn truyền vị giác.
Lưỡi được trang bị nhiều nụ vị giác trên bề mặt lưng và mỗi nụ vị giác được trang bị các tế bào cảm thụ vị giác có thể cảm nhận các loại vị cụ thể. Các loại tế bào thụ cảm vị giác khác nhau lần lượt phát hiện các chất ngọt, đắng, mặn, chua, cay,..
4.2 Nghiền thức ăn
Lưỡi là một cơ quan phụ quan trọng trong hệ tiêu hóa. Nó được sử dụng để nghiền thức ăn trên vòm miệng cứng, nghiền thức ăn để làm mềm trước khi nuốt. Biểu mô ở mặt trên của lưỡi bị sừng hóa. Do đó, lưỡi có thể nghiến vào vòm miệng cứng mà không bị tổn thương hoặc kích ứng.
4.3 Phát âm
Các cơ bên trong của lưỡi cho phép tạo hình giúp tạo điều kiện thuận lợi cho việc nói.
4.4 Phân phối thuốc
Vùng dưới lưỡi là vị trí lý tưởng để đưa một số loại thuốc vào cơ thể. Niêm mạc miệng rất mỏng bên dưới lưỡi và được bao bọc bởi một đám rối tĩnh mạch. Đường dưới lưỡi có chất lượng mạch máu cao của khoang miệng và cho phép đưa thuốc vào hệ thống mạch máu một cách nhanh chóng, bỏ qua đường tiêu hóa.
Đây là đường dùng duy nhất thuận tiện và hiệu quả [ngoài liệu pháp tiêm tĩnh mạch] nitroglycerin cho bệnh nhân bị đau ngực do cơn đau thắt ngực.
4.5 Thân mật
Lưỡi đóng một vai trò trong sự gần gũi thể xác và tình dục. Lưỡi có thể được sử dụng khi tiếp xúc thân mật, như trong nụ hôn kiểu Pháp và quan hệ tình dục bằng miệng. Nó được sử dụng để tạo khoái cảm.
5. Các bệnh lý
Lưỡi dễ mắc một số bệnh lý bao gồm viêm lưỡi, hội chứng miệng bỏng rát, bạch sản có lông ở miệng, nhiễm nấm Candida ở miệng, xuất hiện lông đen và nứt lưỡi.
Có một số loại ung thư miệng chủ yếu ảnh hưởng đến lưỡi. Chủ yếu đây là ung thư biểu mô tế bào vảy.
Các mảnh vụn thức ăn, các tế bào biểu mô bong tróc và vi khuẩn thường tạo thành một lớp phủ trên lưỡi có thể nhìn thấy được. Lớp phủ này đã được xác định là một yếu tố chính góp phần gây ra chứng hôi miệng, có thể được kiểm soát bằng cách sử dụng dụng cụ vệ sinh lưỡi.
Xem thêm: Các bệnh về lưỡi nói gì về sức khoẻ của bạn?
Bài viết trên hy vọng cung cấp các kiến thức cần thiết và các điều thú vị về lưỡi một trong những bộ phận quan trọng để nhai, nuốt thức ăn và phát âm. Từ đó, các bạn cũng sẽ có những cách phù hợp để phòng tránh những bệnh lý thường gặp ảnh hưởng đến lưỡi.
Bác sĩ Hoàng Thị Việt Trinh