[LSVN] - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đang lấy ý kiến nhân dân đối với dự thảo Luật Di sản văn hóa [sửa đổi]. Một trong các hành vi bị cấm trong bảo vệ di sản văn hoá là lợi dụng việc quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa; lợi dụng di sản văn hóa, danh hiệu của di sản để trục lợi và thực hiện những hành vi khác trái pháp luật...
Ảnh minh hoạ.
Theo dự thảo, việc quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phải dựa trên các nguyên tắc sau:
Di sản văn hoá Việt Nam là tài sản quý giá của cộng đồng các dân tộc Việt Nam và là một bộ phận của di sản văn hoá nhân loại, có vai trò to lớn trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước của nhân dân ta;
- Bảo đảm lợi ích quốc gia, dân tộc, hài hoà với quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cộng đồng và cá nhân; Tôn trọng sự đa dạng văn hóa, sự đối thoại giữa các cộng đồng và tính đặc thù dân tộc, vùng miền; Bảo đảm tôn trọng các nguyên tắc thực hành của mỗi di sản văn hóa, đặc biệt là các nguyên tắc liên quan tới các thực hành tập quán, tín ngưỡng, tôn giáo, tính thiêng, kiêng kỵ, lệ mật, tục hèm hoặc bí quyết;
- Bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng, đáp ứng yêu cầu quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc.
Bên cạnh đó, dự thảo cũng nêu rõ các hành vi bị nghiêm cấm bao gồm:
1. Chiếm đoạt, làm sai lệch di sản văn hóa.
2. Hủy hoại hoặc gây nguy cơ hủy hoại di sản văn hóa.
3. Khai thác, sử dụng di sản văn hoá làm xâm phạm đến quyền, lợi ích của cá nhân, cộng đồng, quốc gia, dân tộc.
4. Lợi dụng việc quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa; lợi dụng di sản văn hóa, danh hiệu của di sản để trục lợi và thực hiện những hành vi khác trái pháp luật; phân biệt, đối xử, kỳ thị văn hóa, di sản, dân tộc, vùng miền, tạo ganh đua không vì di sản, mâu thuẫn, tranh chấp, xung đột văn hóa giữa các cộng đồng chủ thể.
5. Xâm phạm, xúc phạm, xuyên tạc, làm sai lệch nội dung, giá trị, biểu đạt của di sản văn hóa phi vật thể liên quan tới các thực hành tập quán, tín ngưỡng, tính thiêng, những điều kiêng kỵ, thực hành kín hoặc tục hèm được thực hành qua nhiều thế hệ và là bản sắc văn hóa của cộng đồng chủ thể.
6. Đào bới trái phép địa điểm khảo cổ; xây dựng trái phép; lấn chiếm đất đai thuộc di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh.
7. Thực hiện việc bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh khi chưa có ý kiến chấp thuận của cơ quan có thẩm quyền.
8. Mua bán, trao đổi và vận chuyển trái phép di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia, di sản tư liệu; đưa trái phép di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia, di sản tư liệu đã được ghi danh ra nước ngoài.
9. Lợi dụng hoạt động bảo tàng để xuyên tạc chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước, chống lại Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc; kích động bạo lực, gây thù hằn giữa các dân tộc, tôn giáo; tuyên truyền chiến tranh xâm lược; phá hoại thuần phong mỹ tục; truyền bá mê tín; lôi kéo người sử dụng bảo tàng vào tệ nạn xã hội.
10. Truy cập, sao chép, chia sẻ trái phép cơ sở dữ liệu về di sản văn hoá; sử dụng thông tin xâm phạm quyền và lợi ích quốc gia, dân tộc, cơ quan, tổ chức, cộng đồng và cá nhân.
VOV.VN - Câu chuyện trùng tu, tôn tạo di tích không đúng cách trở thành hủy hoại di tích giờ dường như là chuyện “biết rồi, khổ lắm, nói mãi”…
Di tích, di sản là tài sản quý giá của đất nước, là yếu tố gắn kết cộng đồng dân tộc, là cơ sở để sáng tạo những giá trị tinh thần mới và là nơi chứa đựng những nét đẹp văn hóa, tín ngưỡng tâm linh mà thế hệ sau được kế thừa từ các thế hệ trước.
Thế nhưng, những năm qua, bất chấp những quy định của pháp luật, việc các di tích, di sản ở nước ta bị xâm hại, thậm chí là “bức tử” đang ngày càng trở nên phổ biến. Nhiều địa phương thường xuyên phải đối mặt với tình trạng “chảy máu cổ vật”. Tình trạng phá hoại công trình, hiện vật có giá trị lịch sử, văn hóa... hay tôn tạo, trùng tu không đúng cách đã khiến cho các di tích, di sản không còn giữ được tính nguyên trạng của nó.
Có thể kể tới nhiều sự việc gây dậy sóng dư luận như bê tông hóa đình Lương Xá – một ngôi đình cổ đã tồn tại hàng trăm năm ở xã Liên Bạt, huyện Ứng Hòa, thành phố Hà Nội năm 2018. Thành nhà Mạc ở tỉnh Tuyên Quang bị ví như “lò gạch” sau khi trùng tu. Bia Quốc học Huế ở tỉnh Thừa Thiên - Huế bị hư hỏng nặng. Và mới đây nhất là sự việc đình Chèm - công trình kiến trúc cổ bậc nhất Việt Nam, được ví như “báu vật” 2.000 năm tuổi của Kinh thành Thăng Long - Hà Nội đã có nhiều dấu hiệu bị biến dạng, mất dần đi lớp áo trầm mặc, cổ kính mang trầm tích lịch sử, thời gian… Đó là nỗi xót xa và là điều mà dư luận đang rất quan tâm.
Di tích xuống cấp thì phải trùng tu, tôn tạo, điều đó là hiển nhiên. Nhưng trùng tu, tôn tạo như thế nào mới là đúng, mới thật sự hài hòa và không can thiệp thô bạo? Câu hỏi vẫn khiến rất nhiều người phải trăn trở, suy tư, để rồi cứ trở đi trở lại sau mỗi cuộc trùng tu không như ý.
Rõ ràng, trùng tu di tích cần phải được thực hiện một cách bài bản, chuyên nghiệp, có sự tham gia của các nhà nghiên cứu, những người có hiểu biết về văn hóa, lịch sử để không làm mất đi đặc điểm, giá trị gốc của di tích đó và phải được thực hiện với một sự cẩn trọng, kỹ càng. Đây là điều bất cứ ai tâm huyết với di sản cũng đều mong muốn nhưng cũng là những băn khoăn, lo lắng. Bởi thực tế, nhiều di tích sau khi bị “khoác áo mới” bất đắc dĩ, đã rơi vào tình trạng không thể vãn hồi.
Chuyện không mới nhưng là bài toán khó cho các bên liên quan. Người dân hay ngay cả chính các cán bộ văn hóa ở địa phương xuất phát với mong muốn tốt, đó là trùng tu lại di tích để bà con có chỗ sinh hoạt văn hóa tâm linh khang trang hơn, an toàn hơn. Nhưng đôi khi, thậm chí nhiều khi thành ý tốt mà thực thi không đúng sẽ lại cho kết quả ngược lại. Đóng một chiếc đinh nhỏ lên tường, làm thay đổi dẫu chỉ là một viên gạch cũng đều có thể dẫn đến biến dạng di tích.
Ngược lại, cũng có nơi lại vì quá thận trọng, máy móc, thấy di tích mái bị xô, mưa bị dột, thay vì khắc phục tạm thời thì lại làm đơn kiến nghị lên các cấp xin được tu bổ, và đợi đến khi đơn được giải quyết thì công trình đã hư hại lại càng hư hại hơn. Thiết nghĩ, đó cũng chẳng phải là việc nên làm.
Ứng xử với di tích chưa bao giờ là việc đơn giản, dễ dàng. Nhưng nếu không có sự hiểu biết đủ về văn hóa, lịch sử, không có sự giám sát, kiểm tra chặt chẽ, không ngăn chặn các hành vi xâm hại một cách kịp thời thì nguy cơ “biến mất” của nhiều di tích – có lẽ là điều khó tránh khỏi./.