VnHocTap.com giới thiệu đến các em học sinh lớp 12 bài viết Di truyền y học tư vấn, nhằm giúp các em học tốt chương trình Sinh học 12.
Nội dung bài viết Di truyền y học tư vấn: 1. Khái niệm Di truyền Y học tư vấn là một lĩnh vực chẩn đoán Di truyền Y học được hình thành trên cơ sở những thành tựu về Di truyền người và Di truyền Y học. Di truyền Y học tư vấn có nhiệm vụ chẩn đoán, cung cấp thông tin về khả năng mắc các loại bệnh di truyền ở đời con của các gia đình đã có bệnh này, từ đó cho lời khuyên trong việc kết hôn, sinh đẻ, đề phòng và hạn chế hậu quả xấu ở đời sau.
2. Cơ sở khoa học của Di truyền Y học tư vấn Để tiến hành tư vấn, trước hết cần phải xác minh bệnh có di truyền hay không, đặc điểm di truyền như thế nào ? Các phương pháp sử dụng cho chẩn đoán bệnh như : nghiên cứu phả hệ, phân tích sinh hoá, xét nghiệm, chẩn đoán trước sinh… kết hợp các phương pháp phân tích hiện đại và nghiên cứu phả hệ, có thể cho lời khuyên trong kết hôn, sinh đẻ để tránh được nhiều bệnh di truyền. Ví dụ, có thể dự đoán được tình trạng sẩy thai sớm do không phù hợp giữa mẹ và thai nhi về nhân tố gây tiêu huyết thai. Thành công trong việc xác định trình tự nuclêôtit của bộ gen người sẽ đưa Di truyền Y học tư vấn lên một tầm cao mới. Y học của tương lai sẽ là Y học dự phòng : khi đứa trẻ vừa được sinh ra, căn cứ vào mẫu ADN có thể dự báo được các loại bệnh di truyền để phòng ngừa sớm.
Di truyền học đã nâng cấp nhận thức về nhiều bệnh, phân loại một số bệnh khác. Ví dụ, phân loại bệnh thoái hoá tiểu não Thất điều di truyền đã thay đổi từ việc dựa trên các tiêu chuẩn lâm sàng thành dựa trên các tiêu chuẩn di truyền. cơ sở dữ liệu dự án di truyền Mendel ở người [OMIM] ] là nơi cung cấp thông tin về các rối loạn di truyền trên hệ gen người.
[Xem thêm Tổng quan về di truyền học Tổng quan về di truyền học .]
Sàng lọc di truyền có thể được chỉ định trong cộng đồng có nguy cơ mắc bệnh di truyền đặc biệt. Tiêu chuẩn thông thường cho sàng lọc di truyền là
Mô hình di truyền gen được biết đến.
Các xét nghiệm sàng lọc có đầy đủ, đáng tin cậy, độ nhạy và độ đặc hiệu cao, không xâm lấn và an toàn.
Tỷ lệ hiện mắc trong dân số phải đủ cao để làm cơ sở cho chi phí sàng lọc.
Một mục tiêu của sàng lọc di truyền trước sinh Đánh giá di truyền
Sàng lọc phù hợp với những người có tiền sử gia đình về rối loạn di truyền có tính trội, như bệnh Huntington hoặc ung thư liên quan đến những bất thường của BRCA1 và BRCA2 gen. Khám sàng lọc làm rõ nguy cơ tình trạng cho người đó, những người này có thể lập kế hoạch thích hợp, chẳng hạn như khám tầm soát thường xuyên hoặc điều trị dự phòng.
Khám sàng lọc cũng có thể được yêu cầu khi một thành viên trong gia đình được chẩn đoán có rối loạn di truyền. Một người được xác định là người lành mang gen bệnh có thể đưa ra các lựa chọn phù hợp về sinh sản.
Hiểu được cơ sở di truyền và rối loạn phân tử có thể giúp hướng dẫn điều trị. Ví dụ, hạn chế chế độ ăn uống có thể loại bỏ các hợp chất độc hại cho các bệnh nhân có khuyết tật di truyền nhất định, chẳng hạn như phenylketon niệu hoặc homocystin niệu. Vitamin hoặc các chất khác có thể điều hòa chuyển hóa sinh hóa và do đó làm giảm mức độ độc hại của một phức chất; ví dụ folate [folic acid] làm giảm mức homocysteine ở những người có 5,10-methylene tetrahydrofolate reductase. Liệu pháp có thể liên quan đến việc thay thế để bổ sung hoặc ngăn chặn sự dư thừa các chất.
Ảnh hưởng của gen tới thuốc là nghiên cứu về đặc điểm di truyền ảnh hưởng như thế nào đến sự đáp ứng với thuốc. Mặt khác của ảnh hưởng của gen tới thuốc còn tìm hiểu về quan hệ giữa gen và dược động học Tổng quan về Dược động học . Đặc điểm di truyền của một người có thể giúp dự đoán phản ứng của phương pháp điều trị. Ví dụ, sự trao đổi chất của warfarin được xác định một phần bởi các biến thể của các gen cho enzyme CYP2C9 và cho protein phức hợp epoxide reductase vitamin K 1. Các biến thể di truyền [ví dụ như sản xuất UDP [uridine diphosphate] -glucoronosyltransferase 1A1] cũng giúp dự đoán liệu thuốc chống ung thư qua tác động hệ miễn dịch sẽ có tác dụng phụ không dung nạp được không.
Bên cạnh đó của ảnh hưởng của gen tới thuốc là dược lực học Tổng quan về Dược lực học [như thế nào thuốc tương tác với thụ thể tế bào]. Các đặc tính nhận dạng di truyền và các thụ thể receptor có thể giúp đưa ra các mục tiêu chính xác hơn khi phát triển các loại thuốc [ví dụ thuốc chống ung thư]. Ví dụ, trastuzumab có thể nhắm mục tiêu đến các thụ thể tế bào ung thư cụ thể trong ung thư vú di căn làm khuếch đại HER2/neu gen. Sự có mặt của nhiễm sắc thể Philadelphia ở những bệnh nhân bị bệnh Lơ xê mi kinh dòng bạch cầu hạt [CML] có thể điêu trị liệu pháp hóa học.
Liệu pháp gen có thể được xem xét rộng rại cho bất kỳ điều trị nào cần thay đổi chức năng của gen. Tuy nhiên, liệu pháp gen thường được coi là sự chèn các gen bình thường vào tế bào của một người thiếu gen đó vì một rối loạn di truyền cụ thể. Các gen bình thường có thể được sản xuất hoặc sử dụng PCR hoặc từ DNA thông thường do người khác hiến tặng. Bởi vì hầu hết các rối loạn di truyền là lặn, thường là chỉ một gen trội bình thường được gài vào. Hiện nay, viêc chèn gen như vậy có thể có hiệu quả trong việc phòng ngừa hoặc chữa bệnh dị tật gen đơn Thiếu hụt đơn gen , chẳng hạn như xơ nang.
Chuyển gen bằng virus là một cách để chuyển DNA vào tế bào chủ. DNA bình thường được gắn vào virut, sau đó sẽ chuyển các tế bào của vật chủ, qua đó truyền ADN vào nhân tế bào. Một số mối quan tâm quan trọng về vấn đề này bằng cách sử dụng một loại virut bao gồm kháng virut, sự mất [không sinh sản] DNA bình thường mới, và sự hủy hoại của virus do các kháng thể phát triển chống lại protein bị nhiễm bệnh, mà hệ thống miễn dịch nhận ra là vật lạ. Nói cách khác để chuyển DNA sử dụng liposome, được hấp thụ bởi các tế bào vật chủ và bằng cách ấy đưa DNA của chúng đến nhân tế bào. Các vấn đề tiềm ẩn với các phương pháp chèn liposome bao gồm sự thất bại trong việc hấp thụ liposome vào tế bào, sự xuống cấp nhanh của ADN bình thường mới, và sự hợp nhất thất bại của DNA.
Với công nghệ antisense, thay vì chèn gen bình thường, biểu hiện gen có thể bị thay đổi; ví dụ, thuốc có thể kết hợp với các bộ phận cụ thể của DNA, ngăn ngừa hoặc giảm biểu hiện gen. Công nghệ Antisense hiện đang được thử nghiệm để điều trị ung thư nhưng vẫn còn rất nhiếu thách thức. Tuy nhiên, phương pháp này vẫn mang lại nhiều hứa hẹn hơn liệu pháp chèn gen vì tỷ lệ thành công có thể cao hơn và các biến chứng có thể ít hơn.
Một cách tiếp cận khác để điều trị gen là thay đổi biểu hiện gen bằng biện pháp hóa học [ví dụ, bằng cách sửa đổi methyl hóa DNA]. Các phương pháp này đã được thử nghiệm thực nghiệm trong điều trị ung thư. Sự biến đổi hóa học cũng có thể ảnh hưởng đến việc chèn gen, mặc dù hiệu quả này không rõ ràng.
Liệu pháp gen cũng đang được nghiên cứu thực nghiệm trong phẫu thuật cấy ghép. Thay đổi gen của các cơ quan được cấy ghép để làm cho chúng tương thích với gen của người nhận làm cho việc thải ghép giảm thiểu [và do đó cần đến các thuốc ức chế miễn dịch]. Tuy nhiên, cho đến nay quá trình này hiếm khi hoạt động.
Dự án di truyền Mendel ở người [xem OMIM database]
Sàng lọc di truyền là hợp lý chỉ khi tỷ lệ mắc bệnh là đủ cao, điều trị là khả thi, và các xét nghiệm là đầy đủ và chính xác.