Xét nghiệm Protein phản ứng C nhạy cảm cao khác với xét nghiệm CRP tiêu chuẩn, xét nghiệm tiêu chuẩn đo mức protein cao để tìm ra các bệnh khác nhau gây viêm
Xét nghiệm protein phản ứng C nhạy cảm cao [hs-CRP] là xét nghiệm máu cho thấy mức protein phản ứng C [CRP]. Protein này đo mức độ viêm chung trong cơ thể bạn. Protein phản ứng C nhạy cảm cao có thể được sử dụng để tìm nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ ở những người chưa mắc bệnh tim. Nó cũng có thể được sử dụng để giúp dự đoán một người mắc bệnh tim có thể hồi phục như thế nào hoặc dự đoán người đó có thể đáp ứng với điều trị như thế nào.
Xét nghiệm Protein phản ứng C nhạy cảm cao khác với xét nghiệm CRP tiêu chuẩn. Xét nghiệm tiêu chuẩn đo mức protein cao để tìm ra các bệnh khác nhau gây viêm. Xét nghiệm hs-CRP đo mức độ thấp và tập trung vào nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ.
Chỉ định xét nghiệm Protein phản ứng C nhạy cảm cao
Xét nghiệm Protein phản ứng C nhạy cảm cao có thể được sử dụng để giúp đánh giá nguy cơ đau tim và đột quỵ.
Kết quả có thể giúp đưa ra quyết định về cách giảm rủi ro. Mối liên hệ giữa mức độ Protein phản ứng C nhạy cảm cao và nguy cơ đau tim và đột quỵ không được hiểu hoàn toàn. Nhưng mức độ cao có thể có nghĩa là niêm mạc động mạch bị viêm. Điều này có thể làm hỏng các động mạch và tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ.
Chuẩn bị xét nghiệm Protein phản ứng C nhạy cảm cao
Không có sự chuẩn bị đặc biệt cho xét nghiệm Protein phản ứng C nhạy cảm cao. Có thể được yêu cầu không ăn hoặc uống trong vài giờ trước khi xét nghiệm.
Hãy chắc chắn nói với bác sĩ về tất cả các loại thuốc dùng, ngay cả những loại thuốc không kê đơn. Nhiều loại thuốc có thể thay đổi kết quả của xét nghiệm này.
Nói chuyện với bác sĩ về bất kỳ mối quan tâm nào về nhu cầu xét nghiệm, rủi ro của nó, cách thực hiện hoặc kết quả sẽ có ý nghĩa gì.
Thực hiện xét nghiệm Protein phản ứng C nhạy cảm cao
Chuyên gia y tế lấy mẫu máu sẽ:
Quấn một dải thun quanh cánh tay trên để ngăn dòng máu chảy. Điều này làm cho các tĩnh mạch bên dưới dải lớn hơn nên dễ dàng đưa kim vào tĩnh mạch.
Làm sạch vị trí kim bằng cồn.
Đặt kim vào tĩnh mạch. Có thể cần nhiều hơn một thanh kim.
Gắn một ống vào kim để làm đầy máu.
Tháo băng ra khỏi cánh tay khi thu thập đủ máu.
Đặt một miếng gạc hoặc bông gòn lên vị trí kim khi kim được lấy ra.
Tạo áp lực lên nơi lấy máu và sau đó băng lại.
Cảm thấy khi xét nghiệm Protein phản ứng C nhạy cảm cao
Mẫu máu được lấy từ tĩnh mạch trên cánh tay. Một dây thun được quấn quanh cánh tay trên. Nó có thể cảm thấy chặt chẽ. Có thể không cảm thấy gì cả từ kim, hoặc bạn có thể cảm thấy đau nhói hoặc véo nhanh.
Rủi ro của xét nghiệm Protein phản ứng C nhạy cảm cao
Có rất ít khả năng xảy ra vấn đề khi lấy mẫu máu lấy từ tĩnh mạch.
Có thể co một vết bầm nhỏ tại nơi lấy máu. Có thể hạ thấp nguy cơ bầm tím bằng cách giữ áp lực trên nơi lấy máu trong vài phút.
Trong một số ít trường hợp, tĩnh mạch có thể bị sưng sau khi lấy mẫu máu. Vấn đề này được gọi là viêm tĩnh mạch. Có thể sử dụng một nén ấm nhiều lần trong ngày để điều trị.
Ý nghĩa lâm sàng kết quả xét nghiệm
Xét nghiệm protein phản ứng C nhạy cảm cao [hs-CRP] là xét nghiệm máu xem xét mức độ của protein phản ứng C thấp hơn [CRP].
Protein phản ứng C nhạy cảm cao có thể được sử dụng để giúp cho thấy nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ của một người. Các chuyên gia đã xác định các nhóm rủi ro như sau:
Nguy cơ thấp: dưới 1,0 miligam mỗi lít [mg / L].
Rủi ro trung bình: 1,0 đến 3,0 mg / L.
Nguy cơ cao: trên 3.0 mg / L.
Yếu tố ảnh hưởng đến xét nghiệm Protein phản ứng C nhạy cảm cao
Có thể không thể làm kiểm tra hoặc kết quả có thể không hữu ích, nếu:
Dùng thuốc chống viêm không steroid [NSAID].
Gần đây bị bệnh, chấn thương mô, nhiễm trùng hoặc viêm nói chung khác.
Đã được điều trị bằng hormone.
Bị viêm mãn tính, chẳng hạn như viêm khớp.
Uống statin cũng có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.
Điều cần biết thêm
Xét nghiệm này không được sử dụng riêng để đánh giá rủi ro của một người. Nó có thể giúp tìm thấy nguy cơ mắc các vấn đề về tim, đặc biệt là khi nó được xem xét cùng với các yếu tố nguy cơ khác như cholesterol, tuổi, huyết áp và hút thuốc. Hoặc có thể được thực hiện để tìm hiểu xem có nguy cơ mắc bệnh tim đột ngột cao hơn không, chẳng hạn như đau tim hoặc đột quỵ. Nhưng mối liên hệ giữa mức protein phản ứng C nhạy cảm cao và nguy cơ mắc bệnh tim không được hiểu rõ lắm.
CRP là một glycoprotein được gan sản xuất có đặc điểm là kết hợp với polysaccharide C của phế cầu, bình thường không thấy protein này trong máu. Tình trạng viêm cấp với phá hủy mô trong cơ thể sẽ kích thích sản xuất protein này và gây tăng nhanh nồng độ protein phản ứng C trong huyết thanh. Xét nghiệm CRP là xét nghiệm định lượng Protein phản ứng C [C – reactive protein [CRP]].
Có hai loại protein phản ứng C có thể định lượng được trong máu:
- Protein phản ứng C chuẩn [standard CRP]: đánh giá tình trạng viêm tiến triển.
- Protein phản ứng C siêu nhạy [high – sensitivity CRP [hs – CRP]] : chất này được coi như chất chỉ điểm đối với tình trạng viêm mạch .
2. Ý NGHĨA CỦA NỒNG ĐỘ CRP
CRP điển hình sẽ tăng lên trong vòng 6 giờ kể từ khi có tình trạng viêm.
Định lượng các loại protein phản ứng C có thể cung cấp các thông tin hữu ích.
+Protein phản ứng C chuẩn [standard CRP] được sử dụng để:
- Đánh giá mức độ tiến triển của phản ứng viêm nhất là đổi với bệnh lý mãn tính như bệnh lý ruột do viêm, viêm khớp và các bệnh tự miễn.
- Đánh giá một nhiễm trùng mới như trong viêm ruột thừa và các tình trạng sau mổ.
- Theo dõi đáp ứng với điều trị của các tình trạng bệnh lý nhiễm trùng [nhất là nhiễm trùng do vi khuẩn] và viêm.
+ Protein phản ứng C siêu nhạy [hs – CRP] là một yếu tố chính gây tình trạng xuất hiện và đứt rách mỏng ở mạch.
- Tăng nồng độ hs –CRP dự báo bệnh nhân có nguy cơ tăng các sự cố. Vì vậy xét nghiệm này được dùng để đánh giá các nguy cơ bị các sự cố tim mạch khi nó được làm đồng thời với các xét nghiệm đánh giá nguy cơ mạch vành khác như định lượng nồng độ cholesterol máu.
3. NỒNG ĐỘ PROTEIN PHẢN ỨNG C [ CRP ] GẶP TRONG
- Viêm tụy cấp
- Viêm ruột thừa
- Nhiễm trùng do vi khuẩn
- Bỏng
- Tăng nguy cơ bị ung thư đại tràng
- Bệnh lý ruột do viêm [vd: viêm loét đại tràng]
- Viêm khớp dạng thấp tiếm triển
- Tình trạng nhiễm trùng nặng [sepsin]
- Bệnh lupus ban đỏ hệ thống
- U lympho
- Nhồi máu cơ tim
- Bệnh lý viêm tiểu khu chung
- Viêm động mạch thế bào khổng lồ
- Lao tiến triển
- Tăng nồng độ hs – CRP nguyên nhân chính thường gặp là tăng nguy cơ bệnh tim mạch.
4. PHƯƠNG PHÁP XÉT NGHIỆM
- Miễn dịch điện hóa phát quang.
- Elisa.
- Phương pháp miễn dịch đo độ đục.
5. GÍA TRỊ BÌNH THƯỜNG
* CRP để đánh giá tình trạng viêm: 0 -10 mg/dl hay 3.0 mg/l: nguy cơ cao nhất
6. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KẾT QUẢ
- Âm tính giả: Dùng các thuốc kháng viêm no- steroid, aspirin, corticosteroid, statin, thuốc chẹn beta giao cảm.
- Dương tính giả: Dùng các thuốc điều trị hormone thay thế, thuốc ngừa thai, đặt dụng cụ ngừa thai trong tử cung, gắng sức thể lực quá mạnh, có thai, béo phì.
7. CÁCH LẤY MẪU BỆNH PHẨM
- Bệnh phẩm có thể là huyết thanh hoặc huyết tương chống đông bằng Heparrin, EDTA.
- Không có khuyến cáo nhịn ăn trước khi lấy mẫu làm xét nghiệm.
- Mẫu được bảo quản ở nhiệt độ phòng trong vòng 24h.
Hiện tại bệnh viện Nam Thăng Long thực hiện xét nghiệm định lượng CRP hàng ngày trên hệ thống máy sinh hóa tự động hoàn toàn , cho kết quả nhanh chóng, chính xác.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PGS. TS. Nguyễn Đạt Anh, DS CK II. Nguyễn Thị Hương, 2013, Các xét nghiệm thường quy áp dụng trong thực hành lâm sàng, Nhà xuất bản Y học.
Tác giả: Bác sỹ Nguyễn Thị Thu Hằng - Khoa xét nghiệm
ĐỊNH LƯỢNG hs-CRP
[High sensitive C-reactive protein]
C-reactive protein [CRP] là một protein pha cấp được gan sản xuất ra và phóng thích vào máu sau một vài giờ khi mô bị tổn thương, do bị nhiễm trùng, hoặc nguyên nhân khác gây ra viêm. Xét nghiệm CRP thường chỉ định trong trong các bệnh như các nhiễm trùng do vi khuẩn, nhồi máu cơ tim, bệnh tự miễn…
NGUYÊN LÝ
hs-CRP được định lượng bằng phương pháp miễn dịch đo độ đục. Kháng thể kháng CRP trong thuốc thử kết hợp với CRP trong mẫu thử tạo phức hợp miễn dịch kháng nguyên-kháng thể khiến dung dịch phản ứng có độ đục. Nồng độ CRP có trong mẫu thử tỷ lệ thuận với độ đục do phức hợp miễn dịch kháng nguyên-kháng thể tạo ra.
CHUẨN BỊ
Người thực hiện
01 cán bộ đại học, 01 kỹ thuật viên chuyên ngành hóa sinh.
Phương tiện, hóa chất
Phương tiện: Máy xét nghiệm như Cobas 501, AU 640….
Hóa chất: Hóa chất xét nghiệm hs-CRP, chất chuẩn hs-CRP, chất kiểm tra chất lượng hs-CRP.
Người bệnh
Người bệnh cần được giải thích về mục đích của việc lấy máu để làm xét nghiệm.
Phiếu xét nghiệm
Phiếu xét nghiệm cần ghi đầy đủ thông tin về tên, tuổi, giới tính, khoa phòng, chẩn đoán của người bệnh và ghi rõ chỉ định xét nghiệm.
CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
Lấy bệnh phẩm
Lấy 3 ml máu tĩnh mạch vào ống không có chất chống đông hay ống có chất chống đông là Li-/Na-heparin, Na-/K3-EDTA, hay citrate. Máu không vỡ hồng cầu.
Sau khi lấy máu, đem ly tâm tách lấy huyết thanh hoặc huyết tương.
Bệnh phẩm ổn định: 11 ngày ở 15–25°C, 2 tháng ở 2–8°C, 3 năm ở [-15]–[-25] °C.
Bệnh phẩm chỉ rã đông 1 lần và phải để bệnh phẩm đạt nhiệt độ phòng trước khi phân tích. Để tránh hiện tượng bay hơi, bệnh phẩm, chất chuẩn, chất kiểm tra chất lượng nên phân tích trong vòng 2 giờ.
Tiến hành kỹ thuật
Máy phân tích cần chuẩn bị sẵn sàng để thực hiện phân tích mẫu: Máy đã được cài đặt chương trình xét nghiệm hs-CRP. Máy đã được chuẩn với xét nghiệm hs-CRP. Kết quả kiểm tra chất lượng với xét nghiệm hs-CRP đạt yêu cầu không nằm ngoài dải cho phép và không vi phạm luật kiểm tra chất lượng.
Người thực hiện phân tích mẫu nhập dữ liệu về thông tin người bệnh và chỉ định xét nghiệm vào máy phân tích hoặc hệ thống mạng [nếu có].
Nạp mẫu bệnh phẩm vào máy phân tích
Ra lệnh cho máy thực hiện phân tích mẫu bệnh phẩm
Đợi máy phân tích mẫu theo protocol của máy
Khi có kết quả cần xem xét đánh giá kết quả sau đó in báo cáo hoặc ghi kết quả vào phiếu xét nghiệm để trả cho người bệnh.
NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ
Trị số bình thường: < 0. 5 mg/dl.
CRP máu tăng trong: Thấp khớp dạng thấp, sốt thấp khớp, Nhồi máu cơ tim, Nhiễm khuẩn, Phế viêm do phế cầu…
NHỮNG SAI SÓT VÀ XỬ TRÍ
Những yếu tố gây nhiễu cho kết quả xét nghiệm. Kết quả xét nghiệm không bị ảnh hưởng khi:
+ Huyết thanh vàng: Bilirubin < 60 mg/dL hay 1026 µmol/L.
+ Tán huyết: Hemoglobin