Rau tiền đạo là tình trạng xảy ra khi một phần hoặc tất cả bánh rau nằm vắt ngang qua cổ tử cung thay vì bám cao hơn trên thành tử cung của người mẹ.
1. Rau tiền đạo là gì?
Trong thời kỳ mang thai, rau [nhau] là bộ phận trao đổi chất duy nhất giữa mẹ và thai nhi, gánh vác trọng trách chính trong việc nuôi dưỡng thai. Bánh rau được hình thành từ rất sớm cùng với sự phát triển của thai nhi. Nó giống như một đĩa có đường kính khoảng 20-25 cm, dày khoảng 2,5-3 cm, mỏng dần về phía bìa và có cân nặng khoảng 500-600 g. Hệ thống mạch máu của bánh rau được tập trung thành hai động mạch và một tĩnh mạch rốn nối liền với thai nhi, được gọi là dây rau hay dây rốn, có chiều dài 35-60 cm.
Rau tiền đạo là tình trạng xảy ra khi một phần hoặc tất cả bánh rau nằm vắt ngang qua cổ tử cung thay vì bám cao hơn trên thành tử cung của người mẹ. Trong bệnh lý rau tiền đạo, hoàn toàn đúng theo nghĩa đen là rau thai nằm “ngay phía trước” đầu em bé, hay nói khác hơn là nằm chặn ngay cổ tử cung người mẹ, làm cản đường ra của em bé. rau tiền đạo xảy ra trên thực tế với tỉ lệ một trên khoảng 200 ca mang thai. Rau tiền đạo là một bất thường về vị trí bám của rau – không bám hoàn toàn vào thân tử cung mà bám một phần hay toàn bộ vào đoạn dưới tử cung. Và như vậy, rau “định cư” ở trên đường ra của thai nhi trong thời kỳ sinh nở.
Nguyên nhân chính xác gây nên rau tiền đạo chưa được xác định rõ. Mặc dù thông thường vào giai đoạn sớm của thai kỳ, rau thai có thể bám khá thấp trong tử cung, nhưng khi thai kỳ tiến triển và tử cung mở rộng lên thì rau thai cũng có xu hướng di chuyển lên trên. Phần dưới của tử cung mỏng ra và kéo dãn để chứa em bé đang phát triển. Nhưng khi điều này diễn ra thì nó có thể xén mất đi một phần của nhau thai. Đây là lý do vì sao đôi khi có thể khó xác định người mẹ có rau tiền đạo hoặc rau thai thực sự đã bị bong ra khỏi thành tử cung. Nói chung, ngay cả khi người mẹ đã được chẩn đoán là có rau tiền đạo, thường thì cũng không có vấn đề xảy ra cho đến ba tháng cuối của thai kỳ. Dấu hiệu đầu tiên cho biết người mẹ có khả năng bị rau tiền đạo là chảy máu âm đạo không gây đau đớn, phổ biến nhất là vào khoảng tuần 30 của thai kỳ, đôi khi có thể sớm hơn. Rau tiền đạo thường được chẩn đoán qua các lần siêu âm, có khi ngay cả trước khi người mẹ có bất kỳ triệu chứng nào. Rau tiền đạo thường gặp ở những sản phụ lớn tuổi, đa sản, có tiền sử nạo phá thai, sẩy thai, sinh mổ, viêm nhiễm tử cung, phụ nữ hút thuốc hoặc hít phải khói thuốc lá trong quá trình mang thai, …
3. Phân loại rau tiền đạo
Chúng ta có thể hình dung tử cung có hình như một quả lê úp ngược, đáy ở trên và núm ở dưới. Lẽ ra rau phải bám vào 2/3 trên của “quả lê” này, nghĩa là bám vào phần đáy, nhưng rau tiền đạo lại bám vào 1/3 phía dưới và có khi bám chính giữa núm “quả lê”. Tùy vào vị trí bám của bánh rau mà chia ra các loại rau tiền đạo như sau:
– Rau bám mép: bờ bánh rau tới cổ tử cung chưa che lấp cổ tử cung, chảy máu vừa.
– Rau bám bên: phần lớn rau bám vào đoạn dưới chưa tới cổ tử cung, chảy máu nhẹ.
– Rau bám thấp: bám vào thân của tử cung và chỉ một phần nhỏ bám vào đoạn dưới tử cung. Không gây chảy máu nhưng thường gây vỡ ối sớm, đa số hồi cứu khi sổ nhau.
– Rau tiền đạo bán trung tâm không hoàn toàn: bánh rau che lấp một phần cổ tử cung, sờ thấy múi rau và màng rau, chảy máu nhiều.
– Rau tiền đạo trung tâm hoàn toàn: bánh rau che kín cổ tử cung khi cổ tử cung đã mở, sờ thấy múi rau và màng rau, chảy máu rất nhiều.
4. Ảnh hưởng của rau tiền đạo
* Đối với mẹ
Nguy cơ của rau tiền đạo là: Xuất huyết âm đạo, có thể rất nặng, gây choáng mất máu và tử vong ở mẹ [tại Việt Nam tỷ lệ tử vong mẹ khoảng 1,16%]; rối loạn đông máu, có thể xảy ra, nhưng ít gặp ở rau tiền đạo, ngay cả khi rau bong theo diện rộng. Có thể phỏng đoán rằng Thromboplastin – yếu tố thúc đẩy đông máu nội mạch – trong rau tiền đạo đã được thoát ra ngoài kênh cổ tử cung chứ không đi vào tuần hoàn của người mẹ.
* Đối với con
Thai dễ bị suy do thiếu máu; sinh non tháng, vì khả năng phải chấm dứt thai kỳ sớm. Nếu tình trạng xuất huyết âm đạo trầm trọng, xảy ra trước khi thai trưởng thành thì bác sĩ cũng quyết định cho sản phụ sinh sớm để cứu mẹ, vì thế thai non tháng là một lý do chính làm cho tỷ lệ tử vong của con còn khá cao. Tỷ lệ tử vong của con trong rau tiền đạo kể cả non tháng và đủ tháng chiếm tỉ lệ là 30 – 40%.
5. Điều trị rau tiền đạo
Không có biện pháp điều trị cụ thể nào hơn là theo dõi và chờ đợi. Nếu người mẹ không bị chảy máu thì không cần phải theo dõi đặc biệt. Ngược lại, nếu chảy máu thì cần phải nằm nghỉ trên giường và được giám sát chặt chẽ. Khuyến cáo chung là tránh quan hệ tình dục trong giai đoạn xuất huyết. Tốt nhất là tránh bất kỳ tổn thương nào ở cổ tử cung. Tương tự, bất kỳ hoạt động nào có thể dẫn đến co thắt tử cung, chẳng hạn như kích thích đầu vú hoặc tình trạng cực khoái hay kích động cực điểm đều cần phải tránh.
Nguồn: MYC
Mẹ bầu có thể gặp phải nhiều vấn đề nguy hiểm trong thời gian mang thai. Trong đó, không thể không nhắc đến tình trạng nhau tiền đạo [rau tiền đạo]. Hiểu rõ về tình trạng này sẽ giúp mẹ chủ động hơn trong việc phòng ngừa, từ đó hạn chế tối đa những rủi ro liên quan có thể ảnh hưởng đến thai nhi và bản thân.
Tìm hiểu chung
Nhau thai tiền đạo là gì?
Những vị trí bình thường của nhau thai là bám mặt trước [ở phía trước thành tử cung], nhau bám mặt sau [ở phía sau thành tử cung], nhau bám ở phía trên thành tử cung, nhau bám ở bên phải hoặc bên trái tử cung. Còn nhau tiền đạo, hay rau tiền đạo, xảy ra khi nhau thai nhằm ở vị trí thấp nhất của tử cung dẫn đến bánh nhau che một phần hoặc toàn bộ cổ tử cung. Rau tiền đạo có nguy hiểm không? Rau tiền đạo rất nguy hiểm nếu nó đã bao phủ hoàn toàn cổ tử cung hoặc các mạch máu lớn, gây ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và bé.
Đây là nguyên nhân chính gây xuất huyết trong khi mang thai. Tùy vào vị trí bám của nhau thai mà có các dạng nhau tiền đạo khi mang thai như:
- Nhau tiền đạo trung tâm hoàn toàn: bánh nhau che bít cổ tử cung;
- Nhau tiền đạo bán trung tâm [nhau tiền đạo trung tâm không hoàn toàn]: bánh nhau che một phần cổ tử cung;
- Nhau tiền đạo bám bên hoặc bám mép: bánh nhau bám vào phần dưới cổ tử cung, gần mép cổ tử cung.
Những ai thường mắc phải tình trạng rau tiền đạo?
Có khoảng 1/200 sản phụ mắc phải bệnh nhau tiền đạo. Phụ nữ trên 35 tuổi cũng có nguy cơ bị nhau tiền đạo khi mang thai. Bạn có thể hạn chế khả năng mắc bệnh bằng cách giảm thiểu các yếu tố nguy cơ. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để biết thêm thông tin.
Triệu chứng thường gặp
Những dấu hiệu và triệu chứng của nhau tiền đạo là gì?
Triệu chứng thường gặp nhất là xuất huyết âm đạo bất thường. Tình trạng này thường xảy ra vào 3 tháng cuối của thai kỳ. Xuất huyết có thể ít hoặc nhiều và có thể tự hết mà không cần được điều trị. Tuy nhiên, bạn có thể bị xuất huyết tái phát sau vài ngày hoặc vài tuần sau đó.
Trong một số trường hợp, bạn có thể sẽ bị xuất huyết trước hoặc sau khi bắt đầu chuyển dạ. Ngoài ra, các cơn co thắt tử cung cũng là một trong các dấu hiệu cho thấy bạn có khả năng bị nhau tiền đạo.
Có thể có các triệu chứng và dấu hiệu khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.
Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?
Hãy gặp bác sĩ khi xuất hiện các triệu chứng xuất huyết âm đạo nhiều lần vào 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối của thai kỳ. Nếu bạn bị chảy máu nhiều, hãy gọi cấp cứu. Cơ địa và tình trạng bệnh lý có thể khác nhau ở nhiều người. Hãy luôn thảo luận với bác sĩ để được chỉ định phương pháp chẩn đoán, điều trị và xử lý tốt nhất dành cho bạn.
Nguyên nhân gây ra rau tiền đạo là do nhau bám vào cổ tử cung nhưng lại không dịch chuyển lên phía trên trong suốt thai kỳ mà vẫn bám và phát triển tại cổ tử cung. Một vài nguyên nhân khác có thể bao gồm:
- Sẹo ở niêm mạc tử cung [có thể do bạn đã từng thực hiện phẫu thuật, sinh mổ hoặc phá thai]
- Nhau thai lớn, có thể do bạn mang đa thai
- Phụ nữ mang thai trên 35 tuổi
- Đã nhiều lần mang thai trước đó
- Tử cung có hình dạng bất thường
Nguy cơ mắc phải
Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc nhau tiền đạo [rau tiền đạo]?
Có rất nhiều yếu tố có thể làm tăng nguy cơ bị rau tiền đạo, bao gồm:
- Đã từng sinh mổ trước đây
- Đã từng mang đa thai trước đây
- Đã từng phẫu thuật cắt bỏ u xơ tử cung
- Đã từng nạo, phá thai
- Đã từng phẫu thuật nhau tiền đạo hoặc tử cung
- Phụ nữ từ 35 tuổi trở lên
- Hút thuốc nhiều
Không có các yếu tố nguy cơ bệnh không có nghĩa là bạn không thể mắc bệnh. Những dấu hiệu trên chỉ mang tính tham khảo. Bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ chuyên khoa để biết thêm chi tiết.
Điều trị hiệu quả
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.
Những phương pháp nào dùng để điều trị tình trạng nhau tiền đạo [rau tiền đạo]?
Rau bám mặt trước có đẻ thường được không? Đa số những người bị rau bám mặt trước đều sẽ phải sinh mổ [đặc biệt là đối với trường hợp nhau đã bao phủ hoàn toàn cổ tử cung hoặc thai nhi đã đủ lớn] để tránh gây nguy hiểm cho cả mẹ và bé.
Nếu nhau thi chỉ bám gần hoặc che một phần cổ tử cung, bạn cần phải nghỉ ngơi, tránh hoạt động mạnh, không quan hệ tình dục, không thụt rửa âm đạo hoặc đặt bất cứ thuốc gì vào âm đạo mà chưa có sự cho phép của bác sĩ. Ngoài ra, bạn sẽ được truyền máu nếu bị mất máu do xuất huyết quá nhiều hoặc tiêm một loại thuốc đặc biệt gọi là Rhogam nếu nhóm máu của bạn là Rh âm tính.
Bác sĩ sẽ chẩn đoán dựa trên tiền sử bệnh và khám sức khỏe. Mấu chốt chẩn đoán là dựa trên tình trạng xuất huyết âm đạo sau 24 tuần mang thai. Phương pháp được cho là an toàn và tốt nhất để tìm vị trí nhau thai là siêu âm [dùng sóng âm]. Phương pháp này còn có thể cho biết khi nào bạn sẽ sinh. Ngoài ra, chụp cộng hưởng từ [MRI] cũng là một phương pháp có thể giúp nhận biết được tình trạng bệnh.
Chế độ sinh hoạt phù hợp
Những thói quen sinh hoạt nào giúp bạn hạn chế diễn tiến của tình trạng nhau tiền đạo?
Mang thai là hạnh phúc của bất kỳ người phụ nữ nào. Vì vậy, nếu được chẩn đoán mắc rau tiền đạo, bạn ắt hẳn sẽ rất lo lắng liệu nó sẽ ảnh hưởng sức khỏe bản thân và thai nhi như thế nào? Bạn có thể hạn chế diễn tiến bằng cách áp dụng các phương pháp sau:
- Hiểu về bệnh nhau tiền đạo: hãy tìm hiểu các thông tin về tình trạng bênh, điều này sẽ giúp bạn cảm thấy bớt sợ hãi. Hãy xin lời khuyên bác sĩ và những người cũng mắc phải tình trạng như bạn.
- Sẵn sàng sinh mổ: bạn khó có thể sinh thường nếu mắc nhau tiền đạo. Hãy chuẩn bị tinh thần để thực hiện sinh mổ vì việc sinh mổ sẽ đảm bảo an toàn sức khỏe cho cả bạn và thai nhi hơn sinh thường.
- Khiến bản thân trở nên bận rộn hơn: hãy lấp đầy khoảng thời gian trong ngày của bạn bằng việc chuẩn bị hoặc sắp xếp cho sự ra đời của bé, đọc các thông tin về việc chăm sóc trẻ sơ sinh, xem album ảnh cũ… điều này sẽ giúp bạn thoải mái hơn.
- Tránh quan hệ khi mang thai.
- Nghỉ ngơi và tránh làm việc nặng.
Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.