Nhu cầu trồng rừng bằng cây con từ hạt hiện nay rất ít mà chủ yếu là trồng rừng bằng các giống vô tính sản xuất công nghệ nuôi cây mô và giâm hom có năng suất cao hơn hẳn so với cây trồng từ hạt.
Ưu điểm của phương pháp sản xuất cây giống bằng hạt là kỹ thuật đơn giản, dễ làm, cây có bộ rễ phát triển mạnh, tuổi thọ cao hơn, hệ số nhân giống cao và chi phí sản xuất thấp hơn các phương pháp nhân giống khác.
Nhược điểm chủ yếu của trồng rừng bằng cây con từ hạt là: Chu kỳ kinh doanh rừng dài hơn so với trồng rừng bằng cây mô hoặc cây hom. Ngoài ra nguồn hạt giống từ các rừng giống, vườn giống được công nhận rất hạn chế về số lượng.
1. Chuẩn bị dụng cụ, vật tư
Hình 1: Sào cắt cành
Hình 2: Thang thu hái quả
2. Thu hái quả trôm
2.1. Lựa chọn cây mẹ lấy giống
Thu hái hạt giống trên các cây mẹ có tuổi trên 10 năm, tán cân đối, lá có màu xanh đậm, thân thẳng.
Cây sinh trưởng phát triển tốt, cho nhựa với năng suất cao, chất lượng tốt. Cây để thu hoạch hạt giống không nên khai thác mủ trong 1 - 2 năm nhằm đảm bảo sức sống cho cây và chất lượng hạt giống tốt.
Hình 3. Vườn Trôm lấy giống
2.2. Thu hái quả trôm
- Thời gian thu hái: Quả Trôm chín tương đối tập trung trong tháng 1 đến nửa tháng 2 ương lịch.
- Khi quả chín màu quả chuyển từ màu xanh sang màu đỏ. Chỉ thu hái các quả đã có màu đỏ còn ở trên cây bằng sào. Không được thu hái quả còn xanh. Trong thời gian quả chín phải thường xuyên theo dõi, khi thấy màu quả chuyển từ xanh sang đỏ phải thu hái ngay. Nếu để chậm, quả khô hạt rơi ra ngoài khó thu hoạch.
Hình 4: Quả Trôm bắt đầu chín Hình 5: Quả Trôm chín
- An toàn lao động khi thu hái quả và hạt giống
- Trước khi thu hái quả và hạt giống phải điều tra tình hình của quả và hạt.
- Bồi dưỡng nghiệp vụ an toàn lao động và phương pháp sử lý quả hạt sau thu hái cho người trực tiếp thu hái.
+ Kiểm tra dụng cụ trước khi thu hái.
+ Không uống rượu bia trước khi trèo cây.
+ Thắt dây an toàn.
+Không trèo những cành khô, nhỏ mục và khi mưa to.
+Trang bị đầy đủ đồ dùng bảo hộ lao động dụng cụ y tế, thuốc men để sơ cứu ban đầu khi xảy ra mất an toàn lao động.
+Quả hạt thu hái về được nghiệm thu và để riêng từng lô.
+Không thu hái quả, hạt vào ngày trời mưa giông.
3. Sơ chế quả trôm sau khi thu hái
Sau khi thu hoạch quả, việc quyết định tách hạt tại trung tâm chế biến hay tại nơi thu hái phụ thuộc vào điều kiện cụ thể từng địa phương. Nhìn chung nên tách sớm hạt khỏi các phần khác của quả nhằm lấy hạt chắc, loại trừ tạp vật, hạt lép, giảm bớt trọng lượng trong bảo quản, kéo dài sức sống của hạt.
3.1. Chuẩn bị dụng cụ để bảo quản quả trôm
Dụng cụ phơi quả: nong, nia, bạt…
Hình 6: Bạt, nia phơi quả
3.2. Nguyên tắc chung trong bảo quản quả trôm
- Làm sạch quả.
- Tách hạt ra khỏi quả.
3.3. Sơ chế quả trôm
3.3.1. Ủ quả
Quả phải được làm sạch sơ bộ khỏi các mẩu cành, vỏ, lá và tạp vật khác trước khi tách, làm sạch, bảo quản hoặc gieo. Do các tạp vật chiếm nhiều chỗ, ngoài ra các mẩu cành, lá còn có thể mang mầm bệnh mà ở hạt không có. Làm sạch tạp chất trước khi tách hạt dễ hơn nhiểu sau khi tách hạt.
Ủ quả là một quá trình bảo quản một cách cẩn thận nhằm làm cho chúng thích hợp hơn cho các công đoạn như sau: làm khô, tách, bảo quản dài hạn. Quá trình ủ còn giúp quả chin đều và khô đi. Do quả không bao giờ chín cùng một thời điểm, ngay cả trong cùng một loài, một lâm phần, bởi vậy ngay cả khi tiến hành thu hái vào lúc chín rộ thì vẫn có một tỷ lệ hạt đã rắn chắc song chưa chín hoàn toàn.
3.3.2. Phơi quả trôm sau khi ủ
Quả sau khi ủ đã chín đều, tiến hành phơi trên nong, nia. Hong khoảng 2 đến 3 ngày cho vỏ quả khô đều. Yêu cầu chính khi phơi quả:
+ Phải đảo quả thường xuyên để quá trình khô, mở và tạch hạt được đồng
đều;
+ Phải có các điều kiện, phương tiện chống mưa kịp thời bằng cách chuyển quả vào trong kho hoặc làm mái che kịp thời;
+ Phải chú ý tránh nhiệt độ quá cao khi hạt còn ướt, bằng cách hong quả trước khi phơi hoặc tránh phơi quả còn ướt trên các tấm thép hoặc đậy chúng bằng các tấm kính, màng ni lon;
+ Phải thu gom thường xuyên hạt đã tách ra khỏi quả, tránh để lâu ưới nắng gắt.
+ Chú ý chống chim, chuột.
+ Do hạt có dầu nên để giữ phẩm chất hạt, tránh phơi quả ưới nắng gắt.
3.3.3. Tách hạt quả trôm
Quả là quả khô tự mở nên hạt tự tách ra khỏi quả khi quả mở. Cần thu luôn hạt khi quả mở.
4. Bảo quản hạt quả trôm đúng cách nhất
4.1. Làm sạch hạt trôm
Sau khi tách hạt khỏi quả tiến hành làm sạch hạt: loại bỏ hạt lép, hạt không có sức sống và các tạp chất. Tránh làm rụng lớp lông bao xung quanh hạt.
Hình 7: Hạt Trôm đạt và chưa đạt tiêu chuẩn
4.2. Bảo quản hạt trôm
- Hạt phơi tiếp 2 - 3 ngày trong bóng râm cho khô và đưa cất trữ.
Hình 8: Hạt Trôm sau khi phơi khô
- Trộn 1kg hạt với 2 - 4g Xerezan.
- Sau đó cho hạt vào chum, vại, thùng phuy có nắp đậy tránh chuột hay các loại côn trùng phá hại và ngăn không cho hạt tiếp xúc với không khí bên ngoài.
- Cất ở nơi thoáng mát, độ ẩm của hạt khi đưa vào bảo quản từ 7 - 8 %. Phương pháp này có thể uy trì sức sống của hạt không quá một năm, bảo quản nơi thoáng mát không để ánh nắng chiếu vào.
Một kilôgam hạt giống đạt tiêu chuẩn có từ 550 - 600 hạt, tạo được khoảng 400 - 450 cây giống.
- Một số chú ý khi bảo quản hạt giống cây rừng
- Kho bảo quản hạt giống phải khử trùng bằng nước vôi đặc [04 kg vôi hoà trong 10 lít nước].
- Dụng cụ: Chum, vại, chai, lọ, túi nilon khử trùng bằng foóc môn 1%.
- Nơi bảo quản phải cao ráo, thoáng mát, không mưa dột, ghi rõ lý lịch lô hạt, nhãn mác, xếp đặt khoa học, thuận tiện cho kiểm tra.
Hình 9: Bảo quản hạt trôm giống.
Nguồn: Giáo trình Mô đun trồng cây trôm [Bộ NN&PTNT]
Tìm kiếm
-
Sản phẩm sinh học
-
Chữa bệnh vàng lá thối rễ
-
Cách cải tạo đất
-
Cách ủ phân hữu cơ
-
Cách quản lý cỏ dại
Trang chủ » Quy trình tự sản xuất hạt giống
Quy trình tự sản xuất hạt giống
Việc tựsản xuất hạt giống thường khôngđược lưu tâm đúng mức, nhưngđó là một việc cực kỳquan trọng và cần thiết cho những ai thực hiệnnông nghiệp sinh thái.
Thứ nhất, hạt giống có sẵn trên thịtrườngđịa phương thường mang lại nhiều vấn đề như chất lượng xấu, ítđáng tin cậy, tính thíchứng thấp, giá bán cao v.v… Hai là, các loài cây trồng trong nước thường dùng các giống cổ truyền đang được thay thếbằng việc phát triển một sốgiống HYV [năng suất cao] và giống lai. Việc này làm giảm cơsởdi truyền mà sau này sẽgây nên khó khăn lớn.
1. Vấnđềvới giống HYV lai [F1] và giống mua về
Độtin cậy và chất lượng thấp
Hầu hết nông dânđã có kinh nghiệm cho việc mua phải hạt giống chất lượng thấp hoặc không đúng loài qua tay các nhà buôn hạt giống. Ví dụ, họmua hạt cải bắp, nhưng sau khi cây mọc thì mới biết rằngđó là hạt mùi tạc. Nông dân cũng thất thiệt khi mua hạt kém chất lượng –độnẩy mầm kém, loài cây năng suất thấp, hạt bịnhiễm bệnh, hạt cũv.v.. Các vấnđề đó không còn là riêng biệt mà rất phổbiến và nghiêm trọngđối với nông dân ở Băng lađét. Nếu một nông dân nàođó lỡmất dịp gieo hạt do mua phải hạt xấu hoặc mua sai hạt, thì việc đó không thểkhông gây mất mùa.
Tính thíchứng thấp
Tính thíchứng của hạt giống là khá quan trọngđối với nông nghiệp sinh thái. Hạt giống HYV vàđặc biệt là giống lai [F1] gây nhiều vấn đề do thíchứng thấp. Hạt HYVđược sản xuất tại các viện nghiên cứu và hạt giống lai thì do các trại công ty giống tạo nên. Cả hai đều được tạo nên trong nhữngđiều kiện rất nhân tạo và sửdụng liều lượng rất cao các chất hóa học nông nghiệp. Thường chúng không đápứng tốt khibón phân hữu cơ, bởi lẽtính chất của hạtđã được thay đổi đểthíchứng với phân bón hóa học.
Hơn nữa, việc gây trồng lấy hạt lạiđược thực hiện theo nhữngđiều kiện nhân tạo nhiều thế hệ. Do vậy, hạt giống bịhỏng và mấtđi tính thíchứng với cácđiều kiệnđịa phương. Ngoài ra, phần lớn hạt laiđềuđược nhập các nước ngoài nhưtừNhật Bản, Mỹ, Hà Lan là những nước cóđiều kiện khí hậu [ônđới] khác hẳn với khí hậu nhiệtđới của Bangladesh.
Giá thành cao
Giá hạt giống lại không hềrẻ đối với nông dân. Hạt giốngđịa phươngđã kháđắtởcácđịa phương, nhưng giá hạt giống HYV và giống lai lại thườngđắt hơn 3đến 5 lần so với những giáđó. Hạt giống lai mà chúng ta không có khả năng tạo ra loại cùng chất lượng trong thế hệsau, lạiđặc biệtđắt. Nếu nông dân quen dùng hạt giống lai, thì họcứphải mua hạt giốngởngoài vào bất cứvụnào.Đó là mục tiêu của các công ty hạt giống, khi họmuốn nông dân luôn phải phụthuộc vào hạt giống lai, vốn thường phải nhập từngoài vào.
Cung cấp khôngổnđịnh
Mùa giao hạt cho mỗi loài cây trồng thường cố định hàng năm. Nếu không gieođược hạt vàođúng thời vụ, thì mùa màng sẽthất bát. Do vậy, việc có sẵn hạt giống vàođúng thời kỳcần phải có là rất quan trọng. Chúng ta ít khi dám chắc là sẽcó hạtởthịtrường vàođúng mùa gieo. Nhiều nông dân có lúcđã vấp phải khó khăn và phải tiêu phí không biết bao nhiêu thời gianđểkiếm hạt gieo.
Xói mòn cơsởdi truyền [giốngđịa phương]
Mặc dù vấnđềnày chưađược các nhà nông học, nông dân và nhiều người khác ở Bangladesh hiểu rõ, bảo tồn cơsởdi truyền [nguồn giốngđịa phương] là cực kỳquan trọng.
Có hai lý do chính, một là giống địa phương đóng vai trò lớn lao trong việc làm giàu tính đa dạng cây trồng. Tínhđa dạng vềgiống cây trồng là chìa khóađểtiến tới hệsinh thái – nông nghiệpổnđịnh chính là tínhđa dạng về giống cây trồng.
Hai là, chính các giốngđịa phương là những tài nguyên di truyền cho cảnước. Nông dân đã tạo nênđược những loại hạt giống năng suất caoở địa phương thông qua những giống nguồn gốc từ địa phương. Các giốngđịa phương là nguồn gốc chính yếu. Không có chúng, không thểtiến hành cải tạođược hạt giống. Ngay cảcác loại giống HYV và giống lai cũng không thểtạo nênđược nếu không có các giốngđịa phương.
Không chỉcó vậy, các giốngđịa phương còn rất quan trọng cho tương lai. [Ghi chú: Nhiều nhà khoa học của những nướcđã công nghiệp hóa và của các công tyđa quốc gia cỡlớnđã hiểu rất rõ tiềm năng của các giốngđịa phương vềmặt tài nguyên và họ đã bắt đầu thu nhập một cơsởdi truyền [giốngđịa phương] rộng rãi từcác nước nhiệtđới là những vùng có tài nguyên vềcơsởdi truyền rất phong phú].
Nếu chúng ta hiểuđược tiềm năng của giốngđịa phương, thì chúng ta sẽchẳng bao giờ đểcho tình trạng nhưhiện nay xảy ra khi nhiều giốngđịa phương quý giáđang tiếp tục biến mất.
2. Lợi ích của việc tựsản xuất hạt giống
Nếu ta hiểu thật rõ các vấnđề[khó khăn] xảy ra khi mua hạt giốngởngoài, hạt giống HYV và giống lai, thì có thểhiểu dễdàngđược tầm quan trọng và lợi ích của việc tựsản xuất hạt giống.
Độtin cậy và chất lượng cao
Điều nàyđược bảođảm do người sửdụng hạt [nông dân] tựthu hái và bảo quản hạt nên họhiểu rõ mọi vấnđềcó liên quan tới chúng [giống gì,đã thu hái và bảo quản theo phương pháp nào]
Tính thíchứng cao
Điều nàyđược bảođảm bởi vì loài câyđãđược gây trồng nhiều thếhệtrongđiều kiệnđịa phương. Chuyển hạt giống thíchứng cao với hóa chất sang thíchứng với chất hữu cơlà rất quan trọngđối với nông nghiệp sinh thái.
Hầu nhưkhôngđắt
Người nông dân tựthu hái và bảo quản hạt giống cho chính họ. Họchỉchi các chi phí tối thiểu vềvật tưkhi cần. Chi phí sản xuất do vậy giảm hẳn xuống.
Luôn sẵn có
Người nông dân sửdụng hạt, bảo quản chúng và có thểdùng chúng vào lúc cần.
Bảo tồn di truyền
Cách bảo tồn tốt nhất các giốngđịa phương làđểnông dân trồng trọt và bảo quản hạt giống cho chính họ.
3. Quy trình tựsản xuất hạt giống
Đểthực hiện việc tựsản xuất hạt giống, ta cần nắm cáđiểm cơbản vềcông tác giống. Dướiđây, quy trình tựsản xuất giốngđược mô tảtừviệc chọn câyđến việc bảo quản và ghi hồsơ.
Giaiđoạn 1: Chọn cây vàđánh dấu
Nhiệm vụ đầu tiên là xácđịnh các cây dành cho việc thu hái giống vàđánh dấu cây. Việc đánh dấu là rất quan trọngđểtránh không thu hoạch làm trên câyđã dành lại. Các bước chọn cây là:
- Cây khỏe mạnh [không bịdịch bệnh phá hoại, vịtrí phù hợp]
- Cây năng suất cao [kích cỡ, hình dáng, màu sắc v.v…đều tốt…]
- Có vịthơm ngon
Giaiđoạn 2: thu hái hạt giống
Khi câyđược xácđịnhđã thành thục, thìđúng là lúc cầu thu hái. Các bước quan trọng là:
- Xácđịnhđúng thời gian [giống thành thụcđúng mức]
- Thu hoạch giống vào một ngày trờiđẹp [tránh các ngày mưa]
Giaiđoạn 3: Phơi khô hạt giống
Hạt giốngđã thu hút phảiđược phơi khô càng sớm càng tốt. Một sốhạt giống [nhưcà chua, đuđủ v.v..] cầnđược rửa sạch. Quá trình phơi khô làđiểm quyếtđịnh xem giống cóđạt chất lượng cao hay không, hay dịch bệnh có thểphát sinh từ đó.
Các bước :
1. Phơi khô hạt giống dưới ánh nắng mặt trời, khôngđùng là
2. Phơi khô hạt giốngđúng mứcđộ.
Giaiđoạn 4: Làm sạch và xửlý
Sau khiđã phơi khô hạt giống, ta cần làm sạch và xửlý hạt. Quá trình này bao gồm các bước:
- Loại trừcác tạp chất và hạt xấu, chỉchọn lấy hạt tốt
- Xửlý hạt giống bằng cách trộn chúng với các chất chống côn trùng.
Vật từ đểxửlý có thể đúng là:
- Tro khô
- Lá xoan khô
- Các loại lá thíchứng tạiđịa phương
- Vật liệu khác
Giaiđoạn 5: Bảo quản, cất trữ
Sau khi xửlý, hạt giống phảiđược cất giữ trong điều kiện sạch sẽ, khô, tối và nhiệt độ thấp càng sớm càng tốt.
- Dùng chai hay hộp kín gió
- Đểhạt cùng với các chất hútẩm nhưgạo rang, tro khô, v.v.. 3. Cất chai và hộp vào một chỗkhô, tối, mát
Giaiđoạn 6: Ghi hồsơvà dán nhãn
Ghi hồsơ[ghi các chi tiết vềhạt giống] và dán nhãn [ghi tên trên chai và hộpđựng hạt] đều rất quan trọngđểxácđịnh trong vụtới và giữlại các chi tiết vềhạt giống cho việc tham khảo sau này.
Nhãn phải gồm có sốliệu hồsơ, tên và ngày thu hái.
Ngoài ra, các thông tin dướiđây cầnđược ghi lại vào một biểu mẫu có sẵn:
- Sốliệu hồsơ
- Tên cây [địa phương, tiếng anh/tên khoa học]
- Tên loài phụ[tên giống]
- Ngày thu hái
- Nơi thu hái
- Tên người thu hái
- Các nhận xét [mô tảtính chất của hạt giống]
Đối với một người nông dân, chỉcần ghi nhãn làđủ, cònđối với một tổchức và một nhà băng hạt giống của cộngđồng, thì việc giữhồsơlàđiều bắt buộc.
PHỤ LỤC: MỘT SỐ CÂY TRỒNG THƯỜNG GẶP Ở BANGLADESK
Câyđa mụcđích thường gặpởBangladesh
Cây lấy gỗthường gặpởBangladesh
Cây ưa bóng thường gặp ở Bangladesh
Câyăn quảthường gặpởBangladesh
Trích tác phẩm:Những bài học từ thiên nhiên[Lessons from Nature]– Shimpei Murakami [1991]
Nguồn ảnh: Apachai
Nội dung tác phẩm: Những Bài Học Từ Thiên Nhiên – Shimpei Murakami
- Thiên nhiên và Nông nghiệp
- Đất, chức năng và đặc tính của đất
- Các vấn đề với nông nghiệp hóa học
- Những nguyên tắc của nông nghiệp sinh thái
- Bài học Bón phân và Bảo tồn đất
- Bài học về Hệ thống canh tác
- Quản lý dịch bệnh và cỏ dại
- Quy trình tự sản xuất hạt giống
Vân Hồng
Xem thêm về: Những bài học từ thiên nhiên
Danh mục: Tủ sách nông nghiệp
BÀI VIẾT CÙNG CHỦ ĐỂ
TƯ VẤN MIỄN PHÍ
WAO sẽ liên lạc lại với bạn trong thời gian sớm nhất!
Δ
SẢN PHẨM TIÊU BIỂU
-
WAO BOOM – Chăm sóc đất, bảo vệ rễ, diệt trừ nấm hại trong đất
895,000₫ Thêm vào giỏ hàng -
MIG 29 Chitosan – Phòng trừ xoăn lá, xoắn ngọn, héo xanh
180,000₫ Thêm vào giỏ hàng -
Vaccin – Đặc trị thán thư, ghẻ, nứt thân xì mủ, thối trái, héo xanh
215,000₫ Thêm vào giỏ hàng -
Phân bón lá amino A4 500ml – Tăng ra hoa đậu quả
540,000₫ Thêm vào giỏ hàng -
Kéo cắt cành nhập khẩu Đức Original LOWE 15.107
850,000₫ Thêm vào giỏ hàng
BÀI VIẾT MỚI NHẤT
- Sầu riêng bị cháy lá – Nguyên nhân và cách xử lý
- Sầu riêng Lâm Đồng chính thức xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc
- Việt Nam xuất khẩu lô sầu riêng tươi đầu tiên sang Trung Quốc
- Siết chặt quản lý ngành hàng sầu riêng, bảo vệ người làm ăn chân chính
- Đặc sản cam Cao Phong WAO Đàm Hiền
CÔNG NGHỆ SINH HỌC WAO
VP Hà Tĩnh: Số 342, đường Trần Phú, TP Hà Tĩnh
Điện thoại: 0239.3.845.888
VP Hoà Bình: Số 91, TT Cao Phong, Tỉnh Hoà Bình
Điện thoại: 034.234.3989
VP Bình Phước: Quốc Lộ 14, Thôn 2, Xã Đoàn Kết, Huyện Bù Đăng, Tỉnh Bình Phước
Điện thoại: 0978.497.345
CHÍNH SÁCH CHUNG
Chính sách & quy định chung
Hình thức thanh toán
Chính sách vận chuyển
Chính sách đổi trả
Ghi rõ nguồn "Công Nghệ Sinh Học WAO" khi phát hành lại thông tin.
© 2022 Copyright Công nghệ sinh học WAO -
WordPress & HTML5 Blank.
- Trang chủ
- WAO là ai?
- Đất
- Vi sinh
- Kỹ thuật canh tác
- Kỹ thuật chăm sóc cây
- Cách sản xuất phân hữu cơ
- Tủ sách nông nghiệp
- WAO Foods – Nông sản Việt chất lượng cao