Di tích Căn cứ Tỉnh ủy Cần Thơ [1965 - 1968] thuộc ấp Thạnh Thắng, xã Hỏa Tiến, thành phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang, cách thành phố Vị Thanh trung tâm tỉnh Hậu Giang khoảng 15 km [theo hướng thành phố Vị Thanh đến Cầu Cái Tư đi Kiên Giang].
Bước sang năm 1965, Đế quốc Mỹ bắt đầu leo thang chiến tranh, thực hiện chiến lược “Chiến tranh cục bộ” dùng quân đội viễn chinh cùng với quân chư hầu và quân ngụy. Bằng sức mạnh quân sự, chúng thực hiện ý đồ cái gọi là chiến lược quân sự “2 gọng kềm” hồng “tiêu diệt” bẻ gãy xương sống của Việt cộng; bình định nông thôn, quét sạch Cộng sản ở miền Nam Việt Nam; mở rộng chiến tranh phá hoại miền Bắc bằng không quân và hải quân.
Cần Thơ là một trong những trọng điểm bình định của địch ở Đồng bằng sông Cửu Long. Ở đây, Mỹ thiết lập cơ quan lãnh sự Mỹ, đặt đại diện hai hãng thầu quân sự Mỹ RMK – PRJ, mở rộng hậu cứ quân đoàn IV, sân bay Trà Nóc, Lộ Tẻ, cảng Bình Thủy; mở rộng đường xá, củng cố đồn bót trên tuyến lộ Vòng Cung và Lộ Sống Lươn để bảo vệ thành phố Cần Thơ.
Tại thị trấn Vị Thanh, huyện Long Mỹ, địch đưa thêm cố vấn Mỹ, tăng cường lực lượng cho trung đoàn 31, sư đoàn 21 và 02 tiểu đoàn biệt động quân 42, 44. Đồng thời địch mở nhiều cuộc càn quét với quy mô lớn, dùng trực thăng soi đèn, ném bom, bắn phá vùng giải phóng, vùng nông thôn sâu, vùng căn cứ như Phụng Hiệp, Long Mỹ, Vị Thanh…
Trước tình hình đó, Khu ủy chỉ thị cho Tỉnh ủy Cần Thơ chọn địa bàn dừng chân, tạo điều kiện thuận lợi cho việc lãnh đạo, chỉ đạo các huyện trong tỉnh để đánh bại âm mưu bình định của địch. Như vậy, căn cứ Tỉnh ủy Cần Thơ từ Kinh Ngang huyện Phụng Hiệp được dời về ấp Thạnh Thắng, xã Hỏa Lựu, huyện Long Mỹ chính thức từ tháng 02 năm 1965.
Được sự lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời, xuyên suốt của Khu ủy, Tỉnh ủy, quân dân Cần Thơ với phương châm “2 chân, 3 mũi” đã vùng lên phá thế kèm kẹp, phá “Ấp Tân Sinh”, bao vây tiêu diệt đồn bót, chi khu… đưa dân về ruộng, vườn cũ sinh sống tiếp tục bám trụ ủng hộ cách mạng. Những năm 1965, 1966, 1967, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Khu ủy Tây Nam Bộ, quân và dân tỉnh Cần Thơ đã chiến đấu giành thắng lợi to lớn. Thế và lực giữa ta và địch đã có sự thay đổi. Vùng giải phóng được mở rộng bung ra áp sát thị xã, thị trấn, giao thông chiến lược ngày càng thuận lợi. Cuối năm 1967, vùng giải phóng tỉnh Cần Thơ gồm 8 xã, 379 ấp. Tinh thần quân, dân ta ngày càng hồ hởi phấn khởi thì ngược lại chính Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ thừa nhận: “Năm 1967 là năm nhiều đau khổ và khốc liệt đối với Mỹ trong chiến tranh Việt Nam”.
Cuối năm 1967, Bộ Chính trị đã nhận định “Chiến tranh cục bộ” ở Miền Nam lên đến đỉnh điểm, Mỹ đã bị tổn thất nặng nề về chiến lược và chiến thuật chiến tranh. Chúng ta có cơ sở tiến lên giành thắng lợi quyết định.
Căn cứ tỉnh ủy Cần Thơ [1965 – 1968] đứng chân trên địa bàn ấp Thạnh Thắng, xã Hỏa Lựu, huyện Long Mỹ trong thời gian không lâu, nhưng đã lãnh chỉ đạo phong trào đấu tranh cách mạng của tỉnh đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Với ý nghĩa lịch sử đó đã giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ Hậu Giang hôm nay và mai sau. Ngày 30 tháng 12 năm 2002 Ủy ban nhân dân tỉnh Hậu Giang ra Quyết định số 4084/QĐ-CT.UB xếp hạng di tích lịch sử “Căn cứ tỉnh ủy Cần Thơ [1965 – 1968]” là di tích cấp tỉnh.
Hiện tại, DT này tọa lạc tại ấp Thạnh Thắng, xã Hỏa Tiến, Tp Vị Thanh, với diện tích gần 2.000 m2, trong khuôn viên có Bia kỷ niệm và Nhà trưng bày hình ảnh, hiện vật thuộc DT./.
[Phòng Quản lý Di sản văn hóa xin giới thiệu]
Biên tập bởi Tạ Mỹ Dung - 13/04/2022
Tham quan Khám lớn Cần Thơ chắc hẳn sẽ để lại trong bạn nhiều cảm xúc khó tả khi Du lịch Cần Thơ. Thời gian tuy đã qua đi nhưng những dấu ấn đặc sắc về tội ác của thực dân Pháp và tinh thần bất khuất của các chiến sĩ cách mạng vẫn luôn in hằn trong tim người miền Tây.
Bên cạnh nhiều điểm tham quan hấp dẫn như Bến Ninh Kiều, Chợ nổi Cái răng, chợ đêm Tây Đô...Cần Thơ vẫn còn rất nhiều khu du lịch sinh thái thú vị và các di tích lịch sử đã trải qua biết bao thăng trầm. Trong đó, Khám lớn Cần Thơ chính là một trong những điểm tham quan nổi tiếng thu hút đông đảo những ai yêu mến và tìm hiểu về lịch sử dân tộc.
Là nhà tù lớn nhất miền Tây thời Pháp thuộc, Khám lớn Cần Thơ từng là nỗi khiếp sợ một thời khiến bất cứ ai nghe tên cũng phải rùng mình. Không chỉ là một nhà tù giam giữ tù nhân, nơi đây còn là chốn địa ngục chứng kiến biết bao tội ác dã man một thời của thực dân Pháp nhằm dập tắt ý chí can trường, bất khuất của các chiến sĩ cách mạng Việt Nam.
Địa chỉ: Số 8, đường Ngô Gia Tự, phường Tân An, quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ
Xem thêm: Tham quan Vườn hoa sinh thái Út Hiên nổi tiếng khắp Tây Nam Bộ
Theo Cẩm nang du lịch Cần Thơ, đường đi đến đây không hề quá khó khăn. Tuy nhiên bởi vì được xây trên một khu vực biệt lập với khu dân cư nên bạn có thể thuê xe điện để dễ dàng di chuyển đến điểm tham quan này. Nếu đi bằng xe máy thì sau khi đến Bến Ninh Kiều có thể hỏi người dân xung quanh đường đến Khám lớn Cần Thơ.
Khám lớn Cần Thơ vang danh một thời chính là một chứng nhân lịch sử đã chứng kiến biết bao tội ác dã man của thực dân Pháp. Nơi đây giam giữ nhiều tù nhân chính trị yêu nước nhằm củng cố quyền lực và dễ dàng cho việc cai trị. Đến với Khám Lớn Cần Thơ, bạn sẽ có cơ hội tìm hiểu về lịch sử nước nhà, những năm tháng cơ cực đổi lấy nền độc lập cho dân tộc và cả những hồi ức bi thương của toàn dân tộc trong những năm tháng kháng chiến.
Tại Khám Lớn Cần Thơ, mỗi ngày đều diễn ra nhiều cảnh tra tấn vô cùng dã man, nhiều chiến sĩ cách mạng vì thế mà ngã xuống hi sinh. Vào ngày thống nhất, Khám Lớn Cần Thơ được trùng tu và trở thành Bảo tàng di tích lịch sử Hậu Giang - Cần Thơ. Đến với nơi đây vào thời bình, bạn sẽ được chiêm ngưỡng những hiện vật thực tế còn sót lại tái hiện rõ nét cuộc sống ngục tù tại Khám Lớn Cần thơ.
Khám Lớn Cần Thơ được xây dựng biệt lập khỏi khu dân cư và các công sở. Bốn bề xung quanh nhà tù chính là các bức tường cao, được bao bọc dày, kiên cố bằng kẽm gai và luôn có chốt canh gác để kiểm soát tù nhân chính trị. Sau khi đến thời kỳ khánh chiến chống Mỹ, Khám Lớn Cần Thơ được mở rộng ra thêm 21 phòng giam và ngắn cách giữa dãy tù nhân nam lẫn tù nhân nữ.
Trong khuôn viên nhà tù còn có một nhà chùa để tù nhân có thể đi lễ và hối lỗi nhằm giúp thực dân Pháp thực hiện chính sách mị dân. Khu nhà hai tầng được xây dựng thành nơi thẩm vấn và tra tấn tù nhân chính trị khai ra các bí mật cách mạng được xây dựng rất kiên cố, trông vô cùng lãnh đạm. Xuyên suốt thời gian cai trị, hình ảnh nhà tù Khám Lớn Cần Thơ luôn mang đến nỗi khiếp sợ và ám ảnh đối với người dân Cần Thơ.
Không chỉ phải chịu những đòn tra tấn dã man, tàn ác như thời Trung cổ mà những chiến sĩ cách mạng bị giam giữ tại đây ngày ngày còn phải ăn uống kham khổ, không được đối xử tử tế. Đa phần các tù nhân bị giam giữ tại đây ngày ngày đều phải chịu đòn roi cùng những màn bắt ép, tra tấn đến sức cùng lực kiệt.
Gian khổ là thế nhưng ý chí can trường, tinh thần bất khuất của các chiến sĩ cách mạng vẫn chưa từng bị tác động. Bọn chúng càng tàn nhẫn bao nhiêu thì càng đốt thêm ngọn lửa căm phẫn, khát khao đánh bại bọn giặc xâm lược ra khởi đất nước ta trong lòng các chiến sĩ bấy nhiêu. Dần dần nhà tù trở thành nơi nuôi dưỡng và rèn luyện khắc nghiệt ý chí sinh tồn, tinh thần quả cảm của các tù nhân chính trị. Nếu bạn là một người yêu thích lịch sử thì nơi đây chắc chắn sẽ đánh thức ngọn lửa đam mê trong bạn. Sau khi tham quan xong Khám Lớn Cần Thơ, bạn có thể ghé qua Bảo tàng Cần thơ để tìm hiểu thêm về lịch sử dân tộc.
Hình ảnh các hàng rào kẽm gai được dựng lên nhằm ngăn chặn các tù nhân chính trị vượt ngục
Hình ảnh nhà tù ngày xưa được tái hiện lại một cách vô cùng sống động
Dù cho luôn phải chịu sự tra tấn, hành hạ dã man nhưng tinh thần chiến đấu của các chiến sĩ luôn bừng cháy trong tim
Nơi đây nuôi dưỡng, rèn luyện sự kiên nhẫn, chịu đựng, chờ đợi thời cơ của các chiến sĩ cách mạng yêu nước
Phòng trưng bày các hiện vật còn sót lại của Khám Lớn Cần Thơ thời Pháp thuộc
Khám lớn Cần Thơ từng vang danh một thời nay đã trở thành một di tích lịch sử cấp quốc gia tại Tây Đô. Trải qua biết bao thăng trầm, nhà tù này vẫn giữ nguyên được vẻ đẹp ban đầu, cổ kính nhưng vẫn không kém phần đáng sợ khiến bất cứ ai nghe qua tiểu sử của nó cũng phải rùng mình. Hãy ghé thăm Khám lớn Cần Thơ nếu bạn có dịp đặt chân đến đây. Đừng quên khám phá thêm các điểm tham quan khác tại Tây Đô như Con đường bích họa Cần Thơ để cảm nhận rõ nét sự thay đổi của Cần Thơ xưa và nay như thế nào nhé!
Tạ Mỹ Dung
Nguồn: Tổng hợp/Ảnh: REDVN
Từ khóa: di tích lịch sử cần thơ