2. Bản chất của hệ thống môi trường
2.1. Tính cơ cấu [cấu trúc] phức tạp
Hệ thống môi trường bao gồm nhiều phần tử [thành
phần] hợp thành. Các phần tử đó có bản chất
khác nhau [tự nhiên, kinh tế, dân cư, xã hội] và bị
chi phối bởi các quy luật khác nhau, đôi khi đối
lập nhau.
Ý nghĩa của việc nghiên cứu tính cơ cấu phức
tạp của hệ thống môi trường?
2. Bản chất của hệ thống môi trường
2.2. Tính động
Hệ môi trường là một hệ động, các phần tử trong hệ môi trường luôn tự
vận động và tương tác với nhau để thiết lập một trạng thái cân bằng.
Khi một trong các yếu tố Bên trọng hệ môi trường thay đổi sẽ phá vỡ
sự cân bằng => MT lại vận động hình thành cân bằng mới.
Ví dụ: Núi lửa phun làm cho môi trường bị phá hủy. Tuy nhiên, sau một thời
gian môi trường sẽ trở lại trạng thái cân bằng mới
Ý nghĩa của việc nghiên cứu tính động của hệ thống môi trường
2.3. Tính mở
Các dòng vật chất, năng lượng, thông tin liên tục chảy trong không
gian và thời gian. Các phần tử trong hệ thống môi trường luôn
chuyển động vào hoặc ra từ hệ này sang hệ khác, từ trạng thái này
sang trạng thái khác.
Ví dụ: Vấn đề biến đổi khí hậu, ô nhiễm không khí, hiệu ứng nhà kính, là
những vấn đề có ảnh hưởng tới toàn cầu.
=> Ý nghĩa của việc nghiên cứu tính mở của hệ thống môi trường
2. Bản chất của hệ thống môi trường
2.4. Khả năng tự tổ chức và điều chỉnh
Các phần tử trong hệ môi trường có khả năng tự tổ chức
lại hoạt động của mình và tự điều chỉnh để thích ứng
với những thay đổi Bên ngoài theo quy luật tiến hóa,
nhằm hướng tới trạng thái ổn định.
Ví dụ: Con tắc kè tự đổi màu da để tránh sự săn đuổi của các
loài khác hoặc của con người, xương rồng sống ở sa mạc
do thiếu nước nên lâu dần lá biến thành gai,
Ý nghĩa của việc biết được các bản chất của hệ môi trường:
- Cần chú ý khi tác động vào hệ thống môi trường;
- Nghiên cứu để điều chỉnh biên độ thay đổi của con
người phù hợp biên độ thay đổi của môi trường.
3. Biến đổi môi trường
Biến đổi môi trường: là quá trình làm biến đổi cấu trúc
của hệ môi trường, biến đổi các thành phần của hệ môi
trường
Biến đổi cấu trúc: 1 đồng cỏ có 100.000 cây cỏ; 100 con
châu chấu, 2000 con muỗi, Biến đổi cấu trúc đồng cỏ
là khi thay đổi số lượng cỏ tăng thêm 102.000 cây, 150
con châu chấu, => thay đổi cấu trúc hệ thống môi
trường
Biến đổi các thành phần trong hệ thống môi trường: cây
cỏ xanh -> vàng: thay đổi thành phần / con châu chấu có
2 lớp cánh giờ còn 1 lớp cánh, con cừu mọc lông, rụng
lông,
3. Biến đổi môi trường
Biến đổi môi trường thể hiện ở các dạng, các cấp độ
khác nhau
- Ô nhiễm môi trường
- Suy thoái môi trường
- Sự cố môi trường
Những chất thải khi loại bỏ vào môi trường sẽ làm
thay đổi thành phần và cấu trúc của môi trường
=> gây biến đổi môi trường nhưng không phải
chất thải nào đưa vào MT cũng gây ô nhiễm
3. Biến đổi môi trường
Khái niệm Chất thải: là vật chất ở thể rắn, lỏng, khí
được thải ra từ sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, sinh
hoạt hoặc hoạt động khác
* Các thuộc tính của chất thải:
- Chất thải có thể xác định khối lượng rõ ràng và khó
xác định khối lượng
- Tính luỹ của chất thải
- Chuyển từ dạng này sang dạng khác
- Biến đổi sinh học trong các cơ thể sống
3. Biến đổi môi trường
- Ô nhiễm môi trường: là sự biến đổi của các thành
phần môi trường không phù hợp với tiêu chuẩn
môi trường, gây ảnh hưởng xấu đến con người, sinh
vật
- Tiêu chuẩn môi trường: là giới hạn cho phép của các
thông số về chất lượng môi trường xung quanh, về
hàm lượng của chất gây ô nhiễm trong chất thải
được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định làm
căn cứ để quản lý và bảo vệ môi trường.
3. Biến đổi môi trường
Suy thoái môi trường là sự suy giảm về chất lượng và
số lượng của thành phần môi trường, gây ảnh hưởng
xấu đối với con người và sinh vật.
Sự cố môi trường: Là các tai biến hoặc rủi ro xảy ra
trong quá trình hoạt động của con người hoặc biến
đổi bất thường của thiên nhiên gây ra suy thoái môi
trường nghiêm trọng
*
Các
dạng
-
Ô
nhiễm
tích
-
Ô
nhiễm
cục
chất
tụ
bộ,
ô
và
vùng
nhiễm
không
và
tích
tụ
toàn
cầu
- Ô nhiễm có điểm nguồn và không có điểm nguồn
-
Sự
phát
thải
liên
tục
và
gián
đoạn
Thiệt hại môi trường không liên quan đến chất thải
* Phân biệt ô nhiễm môi trường, suy thoái môi
trường, sự cố môi trường?
4. Mối quan hệ giữa môi trường và phát triển
* Khái niệm phát triển:
Phát triển [phát triển kinh tế - xã hội] là quá trình nâng
cao chất lượng cuộc sống về vật chất và tinh thần
của con người
* Quá trình nâng cao chất lượng cuộc sống về vật chất
và tinh thần của con người bao gồm:
- Thoả mãn các nhu cầu sống
- Trình độ học vấn cao