Trước khi đi đến cách làm bài văn nghị luận xã hội, chúng ta cùng tìm hiểu khái niệm này.
Theo định nghĩa, văn nghị luận xã hội là những bài văn bàn về xã hội, chính trị, đời sống nói chung. Do đó, đề bài của dạng văn này rất rộng. Cụ thể, nó bao gồm cả những vấn đề tư tưởng, đạo lý cho đến lối sống. Ngoài ra, một đề văn nghị luận xã hội đôi khi đề cập những câu chuyện nổi bật trong cuộc sống hằng ngày. Hoặc có thể yêu cầu viết về vấn đề thiên nhiên, vấn đề toàn quốc, toàn cầu…
Hiểu đơn giản hơn, văn nghị luận xã hội là dạng văn yêu cầu viết về vấn đề xã hội. Nó khác với văn nghị luận văn học, chỉ viết về tác phẩm, nhà văn… Theo các nhà giáo ưu tú chia sẻ, để viết văn nghị luận xã hội tốt, học sinh cần rèn luyện 2 kỹ năng: chứng minh và giải thích.
Hiện nay, đề văn nghị luận xã hội rất phổ biến. Đây cũng là cách mà các trường, cơ sở giáo dục nói chung đưa ra để kiểm tra kỹ năng sống, vốn sống, mức độ hiểu biết của học sinh. Do đó, yêu cầu người học bên cạnh đọc sách giáo khoa thì cũng cần biết báo chí, đọc tin tức, theo dõi đời sống hằng ngày.
2. Cách làm các dạng đề văn nghị luận xã hội
Dựa vào khái niệm nêu ở phần 1, chúng ta có thể chia văn nghị luận xã hội thành nhiều dạng đề. Tuy nhiên, tựu trung thì có một số dạng đề cơ bản như sau.
- Hiện tượng có tác động tích cực đến suy nghĩ [tiếp sức mùa thi, hiến máu nhân đạo, một câu chuyện đẹp…]
- Hiện tượng có tác động tiêu cực [bạo lực học đường, tai nạn giao thông, tham nhũng…].
- Nghị luận về một mẩu tin tức báo chí [hình thức cho một đoạn trích, mẩu tin trên báo…].
Lưu ý với học sinh : Trong 3 loại trên thì hiện nay văn nghị luận xã hội từ một mẩu tin tức báo chí đang phổ biến hơn cả.
2.2. Văn nghị luận xã hội về một tư tưởng đạo lý
- Tư tưởng mang tính nhân văn, đạo đức [lòng dũng cảm, khoan dung, ý chí nghị lực…].
- Tư tưởng phản nhân văn [ích kỷ, vô cảm, thù hận, dối trá…].
- Văn nghị luận xã hội về hai mặt tốt xấu trong một vấn đề.
- Văn nghị luận xã hội về vấn đề có tính chất bàn luận, trao đổi.
- Văn nghị luận xã hội đặt ra trong mẩu truyện nhỏ hoặc đoạn thơ.
3. Hướng dẫn các bước làm bài văn nghị luận xã hội
Trong cách làm bài văn nghị luận xã hội thì 2 yêu cầu chứng minh và giải thích rất quan trọng. Do đó, loại văn này thường ít có “cảm xúc dào dạt”, thay vào đó là sự cô động, rõ ràng, rành mạch. Để làm tốt bài văn nghị luận xã hội người học cần thực hiện như các bước hướng dẫn sau.
3.1. Đọc kỹ đề khi làm bài văn nghị luận xã hội
- Muốn làm tốt văn nghị luận xã hội trước hết phải đọc thật kỹ đề bài.
- Đọc kỹ để biết yêu cầu của đề, phân biệt được tư tưởng đạo lý hay hiện tượng đời sống.
- Hướng dẫn phương pháp: Đọc kỹ, gạch chân những cụm từ quan trọng. Từ đó để định hướng luận cứ toàn bài.
3.2. Cách lập dàn ý làm bài văn nghị luận xã hội
- Lập dàn ý giúp bài văn chặt chẽ, logic hơn.
- Lập dàn ý [ngoài giấy nháp] giúp hệ thống các ý, khi viết sẽ mạch lạc, dễ hiểu [cho người viết và người chấm bài].
- Chủ động được lượng từ cần viết. Tránh được “bệnh” lan man, dài dòng.
3.3. Dẫn chứng phù hợp trong cách làm bài văn nghị luận xã hội
Trong cách làm bài văn nghị luận xã hội thì luôn cần dẫn chứng. Do đó người học cần lưu ý như sau.
- Không lấy những dẫn chứng chung chung [không có người, nội dung, sự việc cụ thể].
- Dẫn chứng cần người thật, việc thật, sách nào, tờ báo nào, thời gian nào…
- Đưa dẫn chứng phải thật khéo léo và phù hợp [tuyệt đối không kể lể dài dòng].
3.4. Cách làm bài văn nghị luận xã hội chặt chẽ, súc tích
Bài văn nghị luận xã hội phải chặt chẽ, cô động nhất có thể. Cụ thể phải đảm bảo 4 yếu tố sau.
- Lời văn, câu văn, đoạn văn viết phải cô đúc, ngắn gọn.
- Lập luận phải chặt chẽ. Câu trước câu sau không chọi ý nhau.
- Cảm xúc trong sáng, lành mạnh. Không nói cảm xúc như nghị luận văn học.
- Tạo lối viết song song [có khen, có chê, có đồng ý, có phản biện]. Tránh viết kiểu “buông xuôi”, ngợi ca quá mức.
3.5. Bài học nhận thức và hành động cần có trong văn nghị luận xã hội
Trong cách làm bài văn nghị luận xã hội, yêu cầu cần nhất chính là rút ra bài học gì cho bản thân. Do đó, người viết cần có:
- Sau khi giải thích, chứng minh thì cần chốt lại mình học được điều gì.
- Thông thường bài học phải là những bài học tốt, hướng đến cách sống tử tế hơn.
3.6. Độ dài văn nghị luận xã hội cần phù hợp với yêu cầu
Thông thường khi ra đề sẽ có thêm phần yêu cầu bài viết bao nhiêu chữ. Người viết cần tuân thủ đúng yêu cầu này. Tránh viết quá dài, hoặc quá ngắn đều dẫn đến kết quả điểm không cao.
4. Hướng dẫn cách làm bài văn nghị luận xã hội về tư tưởng đạo lý
Bài văn nghị luận xã hội về tư tưởng đạo lý thường được chọn đề ra đề trong nhiều kỳ thi. Dưới đây là hướng dẫn cách làm bài văn nghị luận xã hội về tư tưởng đạo lý đúng chuẩn nhất.
4.1. Cách mở bài văn nghị luận xã hội
- Giới thiệu khái quát tư tưởng, đạo lý cần viết.
- Nêu ý chính hoặc câu nói về tư tưởng, đạo lý mà đề bài đưa ra. Điều này có trong phần gạch chân những câu, từ quan trọng ở đề thi.
4.2. Cách làm thân bài văn nghị luận xã hội
Cách làm bài văn nghị luận xã hội ở phần thân bài cần có những luận điểm sau.
Luận điểm 1: Giải thích yêu cầu đề
- Cần giải thích rõ nội dung tư tưởng đạo lý.
- Giải thích các từ ngữ, thuật ngữ, khái niệm, nghĩa đen, nghĩa bóng.
- Rút ra ý nghĩa chung của tư tưởng, đạo lý; quan điểm của tác giả qua câu nói trong đề thi.
Luận điểm 2: Phân tích và chứng minh
- Các mặt đúng của tư tưởng, đạo lý.
- Dùng dẫn chứng xảy ra cuộc sống xã hội để chứng minh.
- Từ đó chỉ ra tầm quan trọng, tác dụng của tư tưởng, đạo lý đối với đời sống xã hội.
Luận điểm 3: Bình luận mở rộng vấn đề
- Phản biện những biểu hiện sai lệch có liên quan đến tư tưởng, đạo lý.
- Dẫn chứng minh họa [nên lấy những câu chuyện trong sách, cuộc sống mà nổi bật nhất].
- Rút ra bài học nhận thức và hành động cho bản thân.
4.3. Cách viết kết bài văn nghị luận xã hội
- Nêu khái quát đánh giá ý nghĩa tư tưởng đạo lý đã viết.
- Mở ra hướng suy nghĩ mới về vấn đề đó.
Ở trên là cách làm bài văn nghị luận xã hội cơ bản nhất mà mỗi người học cần biết. Ngoài sườn bài này, người học cần nâng cao kỹ năng sống, kỹ năng viết bằng cách đọc sách, báo chí nhiều hơn. Việc có một vốn sống tốt sẽ giúp người học viết văn nghị luận xã hội trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.
Đức Lộc
1. Văn nghị luận là gì ?
Văn nghị luận là một dạng văn mà trong bài người viết, người nói tác giả dùng hầu hết các lý lẽ, các dẫn chứng sau đó lập luận chỉ ra các những điểm nhấn, vấn đề nhằm mục đích xác lập chỉ ra cho người đọc, người nghe thấy được tư tưởng, quan điểm của tác giả gửi gắm vào tác phẩm.
Văn nghị luận được viết ra nhằm mục đích giúp cho người đọc, người nghe tin, tán thưởng và hiểu để cùng sát cánh với người viết
2. Đặc điểm của văn nghị luận
Mỗi bài văn nghị luận đều phải có vấn đề, luận cứ và lập luận:
– Luận điểm là quan điểm bộc lộ tư tưởng, quan điểm trong bài văn nghị luận. Một bài văn thường có các vấn đề
- luận điểm chính
- luận điểm xuất phát
- luận điểm khai triển
– Luận cứ là đưa ra dẫn chứng và lí lẽ nhằm mục đích sáng tỏ vấn đề .
– Lập luận là cách tổ chức triển khai vận dụng lí lẽ, dẫn chứng sao cho vấn đề được điển hình nổi bật và có sức thuyết phục. Lập luận gồm có các cách suy lý, quy nạp, diễn dịch, so sánh, nghiên cứu và phân tích, tổng hợp sao cho vấn đề đưa ra là hài hòa và hợp lý, không hề bác bỏ .
3. Bố cục của một bài văn nghị luận
Bố cục của bài văn nghị luận gồm có :
Đặt vấn đề [mở bài]
Giới thiệu yếu tố, tầm quan trọng của yếu tố, nêu được vấn đề cơ bản cần xử lý .
Giải quyết vấn đề [thân bài]
Triển khai các vấn đề, dùng lí lẽ dẫn chứng lập luận để thuyết phục người nghe theo quan điểm đã trình diễn .
Kết thúc vấn đề [kết bài]
Khẳng định tầm quan trọng, ý nghĩa của yếu tố đã nêu .
4. Các loại văn nghị luận
Trong chương trình học trung học cơ sở và trung học phổ thông, các loại văn nghị luận gồmcó :
– Nghị luận xã hội
+ Nghị luận về một vấn đề, hiện tượng kỳ lạ trong đời sống + Nghị luận về yếu tố tư tưởng, đạo lí + Nghị luận về một yếu tố đặt ra trong tác phẩm văn học
– Nghị luận văn học
+ Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ + Nghị luận về tác phẩm truyện Ngoài những kiến thức và kỹ năng trọng tâm trên, để hoàn thành xong tốt bài làm văn của mình, bạn còn cần ghi nhớ vừa đủ các lạo thao tác lập luận trong một bài văn nghi luận . Chúng ta cùng đến với phần tiếp theo của bài viết.
II Các thao tác lập luận trong văn nghị luận
Để nắm được đầy đủ khái niệm, cách thực hiện và ví dụ mẫu, các bạn có thể xem đầy đủ hơn ở bài viết các thao tác lập luận trong văn nghị luận đã được chúng tôi biên soạn.
Bạn cũng hoàn toàn có thể xem phần sơ lược dưới đây . 6 thao tác văn nghị luận gốm có
- 1. Giải thích
- 2. Phân tích
- 3. Chứng minh
- 4. Bình luận
- 5. So sánh
- 6. Bác bỏ
Chúng ta cùng tìm hiểu và khám phá về khái niệm, nhu yếu, tính năng và cách làm chi tiết cụ thể của từng thao tác lập luận theo bảng dưới đây :
Thao tác giải thích
– Giải thích cơ sở : Giải thích từ ngữ, khái niệm khó, nghĩa đen, nghĩa bóng của từ – Trên cơ sở đó lý giải hàng loạt yếu tố, chú ý nghĩa tường minh và nghĩa hàm ẩn
Thao tác phân tích
– Khám phá tính năng biểu lộ của các chi tiết cụ thể – Dùng phép liên tưởng để lan rộng ra nội dung ý nghĩa – Các cách nghiên cứu và phân tích thông dụng
- Chia nhỏ đối tượng thành các bộ phận để xem xét
- Phân loại đối tượng
- Liên hệ, đối chiếu
- Cắt nghĩa bình giá
- Nêu định nghĩa
Thao tác chứng minh
– Đưa lí lẽ trước – Chọn dẫn chứng và đưa dẫn chứng. Cần thiết phải nghiên cứu và phân tích dẫn chứng để lập luận chứng minh thuyết phục hơn. Đôi khi em hoàn toàn có thể thuyết minh trước rồi trích dẫn chứng sau .
Thao tác bình luận
Bình luận luôn có hai phần : – Đưa ra những đánh giá và nhận định về đối tượng người tiêu dùng nghị luận . – Đánh giá yếu tố [ lập trường đúng đắn và nhất thiết phải có tiêu chuẩn ] .
Thao tác so sánh
– Xác định đối tượng người tiêu dùng nghị luận, tìm một đối tượng người dùng tương đương hay tương phản, hoặc hai đối tượng người dùng cùng lúc . – Chỉ ra những điểm giống nhau giữa các đối tượng người dùng . – Dựa vào nội dung cần tìm hiểu và khám phá, chỉ ra điểm độc lạ giữa các đối tượng người dùng . – Xác định giá trị đơn cử của các đối tượng người dùng .
Thao tác bác bỏ
– Bác bỏ một quan điểm sai hoàn toàn có thể thực thi bằng nhiều cách : bác bỏ vấn đề, bác bỏ luận cứ, bác bỏ cách lập luận hoặc tích hợp cả ba cách :
- Bác bỏ luận điểm: thông thường có hai cách bác bỏ – Dùng thực tế – Dùng phép suy luận
- Bác bỏ luận cứ: vạch ra tính chất sai lầm, giả tạo trong lý lẽ và dẫn chứng được sử dụng.
- Bác bỏ lập luận: vạch ra mâu thuẫn, phi lôgíc trong lập luận của đối phương.
Ở nội dung tiếp theo, THPT Sóc Trăng sẽ san sẻ không thiếu và chi tiết cụ thể các bước thực thi triển khai xong một bài văn nghị luận.
III Cách làm bài văn nghị luận xã hội
Như đã nếu ở trên, văn nghị luận xã hội gồm 3 dạng là:
- Nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí
- Nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống
- Nghị luận về một vấn đề đặt ra trong tác phẩm văn học
Chúng ta sẽ mở màn đi tìm hiểu và khám phá cách làm của từng dạng trên .
1. Cách làm bài nghị luận về một yếu tố tư tưởng đạo lí
– Các dạng đề thường gặp
- Nêu rõ yêu cầu nghị luận trong đề
- Chỉ đưa ra vấn đề nghị luận mà không đưa ra yêu cầu cụ thể nào
- Nêu trực tiếp vấn đề nghị luận
- Gián tiếp đưa ra vấn đề nghị luận qua một câu danh ngôn, một câu ngạn ngữ, một câu chuyện..
– Kĩ năng phân tích đề
+ Phân tích đề là chỉ ra những nhu yếu về nội dung, thao tác lập luận và khoanh vùng phạm vi dẫn chứng của đề. Đây là bước đặc biệt quan trọng quan trọng trong làm văn nghị luận xã hội . + Các bước nghiên cứu và phân tích đề : Đọc kĩ đề bài, gạch chân các từ then chốt [ những từ tiềm ẩn ý nghĩa của đề ], quan tâm các nhu yếu của đề [ nếu có ], xác lập nhu yếu của đề [ Tìm hiểu nội dung của đề, khám phá hình thức và khoanh vùng phạm vi tư liệu cần sử dụng ] . + Cần vấn đáp các câu hỏi sau :
- Đây là dạng đề nào?
- Đề đặt ra vấn đề gì cần giải quyết?
- Có thể viết lại rõ ràng luận đề ra giấy.
+ Có 2 dạng đề :
- Đề nổi, học sinh dễ dàng nhận ra và gạch dưới luận đề trong đề bài.
- Đề chìm, học sinh cần đọc kĩ đề bài, dựa vày ý nghĩa câu nói, câu chuyện, văn bản được trích dẫn mà xác định luận đề.
– Kỹ năng xác định luận điểm, triển khai luận cứ
+ Thông thường, bài văn nghị luận về tư tưởng đạo lí sẽ có những vấn đề chính sau :
- Luận điểm 1: Giải thích tư tưởng đạo lí
- Luận điểm 2 : Bình luận, chứng minh tư tưởng đạo lí, phê phán những biểu hiện sai lệch liên quan đến vấn đề
- Luận điểm 3 :Bài học rút ra
+ Để thuyết minh cho vấn đề lớn, người ta thường yêu cầu các vấn đề nhỏ. Một bài văn hoàn toàn có thể có nhiều vấn đề lớn, mỗi vấn đề lớn lại được cụ thể hoá bằng nhiều vấn đề nhở hơn. Tuỳ vào từng đề bài, học viên hoàn toàn có thể tiến hành những vấn đề nhỏ hơn .
Các bước làm bài văn nghị luận về một yếu tố tư tưởng đạo lí
+ Bước 1: Giải thích
Đây là phần vấn đáp cho câu hỏi là gì, như thế nào, bộc lộ củ thể …. Trước hết, người viết cần tìm và giải thích nghĩa của các từ được coi là từ khóa ; nếu đặt nó vào thực trạng đơn cử trong cả câu nói thì nó biểu lộ ý nghĩa gì. Sau đó rút ra ý nghĩa chung của tư tưởng, đạo lý, quan điểm của tác giả về yếu tố được nêu ra .
+ Bước 2: Phân tích
Phân tích và chứng tỏ các mặt đúng của tư tưởng, đạo lý [ thường vấn đáp thắc mắc tại sao nói như thế ? Dùng dẫn chứng đời sống xã hội để chứng tỏ. Từ đó chỉ ra tầm quan trọng, tính năng của tư tưởng, đạo lý so với đời sống xã hội ] .
+ Bước 3: Mở rộng [nếu không như vậy thì thế nào]
Bác bỏ bằng cách lật ngược yếu tố vừa bàn luận, nếu yếu tố là đúng thì đưa ra mặt trái của yếu tố. Ngược lại, nếu yếu tố sai hãy lật ngược bằng cách đưa ra yếu tố đúng, bảo vệ cái đúng cũng có nghĩa là phủ định cái sai .
+ Bước 4: Đánh giá, bình luận
Đánh giá yếu tố đó đúng hay sai, còn tương thích với thời đại thời nay hay không, có ảnh hưởng tác động thế nào đến cá thể người viết, ảnh hưởng tác động thế nào đến xã hội nói chung . Bác bỏ những bộc lộ rơi lệch có tương quan đến tư tưởng, đạo lý vì có những tư tưởng, đạo lý đúng trong thời đại này nhưng còn hạn chế trong thời đại khác, đúng trong thực trạng này nhưng chưa thích hợp trong thực trạng khác ; dẫn chứng minh họa .
+ Bước 5: Ý nghĩa và bài học được rút ra
Đầu tiên là bài học kinh nghiệm rút ra cho bản thân người viết [ rút ra bài học kinh nghiệm gì, bản thân đã làm được chưa, nếu chưa thì cần làm gì để đạt được … ] . Tiếp theo, so với mái ấm gia đình, những người xung quanh và xã hội thì bài học kinh nghiệm nhận thức là gì, thuyết phục mọi người cùng vận dụng và hành vi .
Dàn ý bài văn nghị luận về một yếu tố tư tưởng đạo lí
Mở Bài
– Dẫn dắt, ra mắt tư tưởng, đạo lí cần bàn luận . – Mở ra hướng xử lý yếu tố .
Thân bài
– Giải thích tư tưởng, đạo lí cần bàn luận Khi lý giải cần quan tâm :
- Bám sát tư tưởng đạo lí mà đề yêu cầu, tránh suy diễn chủ quan, tuỳ tiện.
- Chỉ giải thích những từ ngữ, hình ảnh còn ẩn ý hoặc chưa rõ nghĩa.
- Phải đi từ yếu tố nhỏ đến yếu tố lớn: giải thích từ ngữ, hình ảnh trước, rồi mới khái quát ý nghĩa của toàn bộ tư tưởng đạo lí mà đề yêu cầu.
– Bàn luận tư tưởng đạo lí mà đề yêu cầu
+ Bàn luận về mức độ đúng đắn, đúng chuẩn, thâm thúy của tư tưởng đạo lí mà đề nhu yếu : Khi bàn luận nội dung này, cần chú ý quan tâm :
- Phân tích, chia tách tư tưởng đạo lí thành các khía cạnh để xem xét, đánh giá.
- Dùng lí lẽ, lập luận và dẫn chứng để chứng minh tính đúng đắn, đồng thời bác bỏ những biểu hiện sai lệch có liên quan đến vấn đề tư tưởng, đạo lí được bàn luận.
- Khi bàn luận, đánh giá cần thận trọng, khách quan, có căn cứ vững chắc.
+ Bàn luận về mức độ rất đầy đủ, tổng lực của tư tưởng đạo lí mà đề nhu yếu Khi bàn luận nội dung này, cần chú ý quan tâm :
- Người viết nên tự đặt ra và trả lời các câu hỏi: Tư tưởng đạo lí ấy đã đầy đủ, toàn diện chưa? Có thể bổ sung thêm điều gì?
- Người viết cần lật đi lật lại vấn đề, xem xét từ nhiều góc độ, nhiều quan hệ để đánh giá và bổ sung cho hợp lí, chính xác.
- Người viết cần có bản lĩnh, lập trường tư tưởng vững vàng, cần có suy nghĩ riêng, dám đưa ra chính kiến riêng, miễn là có lí, có tinh thần xây dựng và phù hợp đạo lí.
– Rút ra bài học kinh nghiệm nhận thức và hành vi trong đời sống Khi đưa ra bài học kinh nghiệm nhận thức và hành vi, cần chú ý quan tâm :
- Bài học phải được rút ra từ chính tư tưởng đạo lí mà đề yêu cầu, phải hướng tới tuổi trẻ, phù hợp và thiết thực với tuổi trẻ, tránh chung chung, trừu tượng.
- Nên rút ra hai bài học, một về nhận thức, một về hành động.
- Bài học cần được nêu chân thành, giản dị, tránh hô khẩu hiệu, tránh hứa suông hứa hão.
Kết bài
– Đánh giá ngắn gọn, khái quát về tư tưởng, đạo lí đã bàn luận . – Phát triển, liên tưởng, lan rộng ra, nâng cao yếu tố .
Ví dụ tham khảo:
Nghị luận về ý nghĩa của tình yêu thương trong đời sống Nghị luận xã hội về ý chí nghị lực
2. Cách làm bài văn nghị luận về một vấn đề hiện tượng kỳ lạ đời sống
– Yêu cầu của kiểu bài này là học viên cần làm rõ hiện tượng kỳ lạ đời sống [ qua việc miêu tả, nghiên cứu và phân tích nguyên do, các góc nhìn của hiện tượng kỳ lạ … ] từ đó biểu lộ thái độ nhìn nhận của bản thân cũng như yêu cầu quan điểm, giải pháp trước hiện tượng kỳ lạ đời sống . – Kỹ năng nghiên cứu và phân tích đề : Xác định ba nhu yếu
- Yêu cầu về nội dung: Hiện tượng cần bàn luận là hiện tượng nào? Đó là hiện tượng tốt đẹp, tích cực trong đời sống hay hiện tượng mang tính chất tiêu cực, đang bị xã hội lên án, phê phán ? Có bao nhiêu ý cần triển khai trong bài viết ? Mối quan hệ giữa các ý như thế nào?
- Yêu cầu về phương pháp: Các thao tác nghị luận chính cần sử dụng? Giải thích, chứng minh, bình luận, phân tích, bác bỏ, so sánh,…
- Yêu cầu về phạm vi dẫn chứng: Bài viết có thể lấy dẫn chứng trong văn học, trong đời sống thực tiễn [chủ yếu là đời sống thực tiễn].
– Kỹ năng xác lập vấn đề, tiến hành luận cứ
- Luận điểm 1 :Thực trạng
- Luận điểm 2 : Nguyên nhân
- Luận điểm 3 : Tác hại / tác dụng
- Luận điểm 4 : Giải pháp, bài học
Các bước làm bài văn nghị luận về một vấn đề hiện tượng kỳ lạ đời sống
Bước 1: Giải thích
Tìm và giải nghĩa những từ ngữ, từ khóa mà đề bài đưa ra. Tuy nhiên có những vấn đề xảy ra phổ cập như tai nạn đáng tiếc giao thông vận tải, nói tục chửi thề … là những vấn đề hiển nhiên nên không cần lý giải .
Bước 2: Nêu hiện trạng
Dựa vào trong thực tiễn đời sống để vấn đáp các câu hỏi vấn đề, hiện tượng kỳ lạ này Open ở đâu, Open vào thời hạn nào, diễn ra ở quy mô nào, đối tượng người tiêu dùng của vấn đề hiện tượng kỳ lạ là ai, mức độ ảnh hưởng tác động ra làm sao …
Bước 3: Lý giải nguyên nhân
Nêu tình hình và nguyên do
- Nguyên nhân khách quan [tác động từ bên ngoài như pháp luật, nhà nước, xã hội…]
- Nguyên nhân chủ quan [do nhận thức, ý thức, thói quen của con người…].
Bước 4: Đánh giá kết quả, hậu quả
Dù là hiện tượng kỳ lạ tích cực hay xấu đi thì đều dẫn đến một tác dụng hay hậu quả tương ứng [ nếu là hiện tượng kỳ lạ tích cực ; mối đe dọa – hậu quả, nếu là hiện tượng kỳ lạ xấu đi ] .
Bước 5: Giải pháp
Dựa vào phần nhìn nhận hậu quả / hiệu quả để đưa ra giải pháp tương thích. Đối với hậu quả thì phải đưa ra giải pháp can đảm và mạnh mẽ để ngăn ngừa ; nếu là hiệu quả thì phải khuyến khích, cổ vũ, khuyến khích và tăng trưởng .
Dàn ý bài văn nghị luận về một vấn đề hiện tượng kỳ lạ đời sống
Mở bài – Giới thiệu vấn đề, hiện tượng kỳ lạ cần bàn luận – Mở ra hướng xử lý yếu tố : Thường là trình diễn tâm lý
Thân bài
– Giải thích hiện tượng kỳ lạ đời sống Khi lý giải cần quan tâm :
- Bám sát hiện tượng đời sống mà đề yêu cầu, tránh suy diễn chủ quan, tuỳ tiện.
- Làm nổi bật được vấn đề cần bàn bạc trong bài.
– Bàn luận về hiện tượng kỳ lạ đời sống + Phân tích các mặt, các bộc lộ của vấn đề, hiện tượng kỳ lạ đời sống cần bàn luận + Nêu nhìn nhận, nhận định và đánh giá về mặt đúng – sai, lợi – hại, lí giải mặt tích cực cũng như hạn chế của vấn đề, hiện tượng kỳ lạ ấy, bày tỏ thái độ đống ý, biểu dương hay lên án, phê phán . + Chỉ ra nguyên do của của vấn đề, hiện tượng kỳ lạ ấy, nêu phương hướng khắc phục mặt xấu đi, phát huy mặt tích cực của vấn đề, hiện tượng kỳ lạ . – Rút ra bài học kinh nghiệm nhận thức và hành vi trong đời sống Liên hệ với bản thân và trong thực tiễn đời sống, rút ra bài học kinh nghiệm nhận thức và hành vi .
Kết bài
– Đánh giá chung về vấn đề, hiện tượng kỳ lạ đời sống đã bàn luận – Phát triển, lan rộng ra, nâng cao yếu tố .
Ví dụ tham khảo:
Nghị luận xã hội về đấm đá bạo lực học đường Nghị luận xã hội về căn bệnh vô cảm
3. Cách làm bài văn nghị luận về một yếu tố xã hội rút ra trong tác phẩm văn học
Đây là dạng bài nói về một yếu tố xã hội, một triết lí nhân văn thâm thúy nào đó được rút ra từ trong tác phẩm văn học nghệ thuật và thẩm mỹ. Vấn đề xã hội này hoàn toàn có thể các đã được học ở trong chương trình sách giáo khoa của mình hoặc trích trong các mẫu báo, tài liệu khoa học nào đó . Đây là một dạng đề tổng hợp yên cầu các em phải có kỹ năng và kiến thức cả về văn học và đời sống .
2 bước triển khai
Bước 1: Tóm tắt, giải thích, nêu nội dung chính của vấn đề xã hội đặt ra.
Bước 2: Nghị luận xã hội, tiến hành các thao tác nghị luận xã hội bình thường tùy thuộc xem đó là tư tưởng đạo lí hoặc hiện tượng đời sống.
Dàn ý chung
Mở bài
– Dẫn dắt, ra mắt yếu tố xã hội đặt ra trong các tác phẩm văn học cần bàn luận . – Mở ra hướng xử lý yếu tố .
Thân bài
– Vài nét về tác giả và tác phẩm Giới thiệu ngắn gọn tác giả, tác phẩm có vấn đề nghị luận . – Bàn luận yếu tố xã hội đặt ra trong các tác phẩm văn học mà đề nhu yếu + Nêu yếu tố được đặt ra trong tác phẩm văn học :
- Người viết phải vận dụng kĩ năng đọc – hiểu văn bản để trả lời các câu hỏi: Vấn đề đó là gì? Được thể hiện như thế nào trong tác phẩm?
- Cần nhớ, tác phẩm văn học chỉ là cái cớ để nhân đó mà bàn bạc, nghị luận về vấn đề xã hội, vì thế không nên đi quá sâu vào việc phân tích tác phẩm mà chủ yếu rút ra vấn đề có ý nghĩa xã hội để bàn bạc.
+ Từ yếu tố xã hội được rút ra, người viết triển khai làm bài nghị luận xã hội, nêu những tâm lý của bản thân mình về yếu tố xã hội ấy :
- Vấn đề được yêu cầu bàn luận ở đây [cũng là vấn đề xã hội mà nhà văn đặt ra trong tác phẩm văn học] có thể là 1 tư tưởng đạo lí, có thể là một hiện tượng đời sống.
- Vì vậy người viết chỉ cần nắm vững cách thức làm các kiểu bài nghị luận xã hội [về tư tưởng đạo lí, về một hiện tượng của đời sống] để làm tốt phần này.
- Khẳng định ý nghĩa của vấn đề trong việc tạo nên giá trị của tác phẩm.
– Rút ra bài học kinh nghiệm nhận thức và hành vi trong đời sống Khi đưa ra bài học kinh nghiệm nhận thức và hành vi, cần chú ý quan tâm :
- Bài học phải được rút ra từ chính vấn đề xã hội [tư tưởng đạo lí hoặc hiện tượng đời sống] được đặt ra trong tác phẩm mà đề yêu cầu, phải hướng tới tuổi trẻ, phù hợp và thiết thực với tuổi trẻ, tránh chung chung, trừu tượng.
- Nên rút ra hai bài học, một về nhận thức, một về hành động.
- Bài học cần được nêu chân thành, giản dị, tránh hô khẩu hiệu, tránh hứa suông hứa hão.
Kết bài
– Đánh giá ngắn gọn, khái quát về yếu tố xã hội đã bàn luận . – Phát triển, liên tưởng, lan rộng ra, nâng cao yếu tố .
Ví dụ tham khảo
Nghị luận về thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến Nước Ta Truyện Kiều là bản cáo trạng lên án một xã hội bất nhân chà đạp con người
4. Các quan tâm khi viết bài văn nghị luận xã hội
– Phát huy mọi loại kiến thức và kỹ năng, trong nhà trường cũng như trong đời sống để so sánh, tăng trưởng, vận dụng vào bài viết sao cho phong phú và đa dạng, thâm thúy, rất đầy đủ, cô đúc nhất. – Phải dữ thế chủ động, mạnh dạn trong khi viết bài, vì không giống với nghị luận văn học, nói chung người viết hoàn toàn có thể dựa vào bài học kinh nghiệm có sẵn, hoặc được thầy cô giáo hướng dẫn, bài nghị luận xã hội trọn vẹn buộc người viết phải dữ thế chủ động yêu cầu chính kiến của mình, hoàn toàn có thể đúng hay chưa đúng, được số đông đồng ý hay không đồng ý, miễn là nó thuyết phục được người đọc bằng những lí lẽ xác đáng . – Dạng câu hỏi nghị luận xã hội chỉ được cho tối đa 3 điểm, nên dung tích bài viết cũng không nên quá dài. Trong nhu yếu đơn cử, đề thi hoàn toàn có thể ghi rõ bài viết không vượt quá 600 từ, nghĩa là với khổ giấy thi được sử dụng chính thức như lúc bấy giờ, chỉ cần không quá 2 trang, viết ngắn quả là khó hơn viết dài, thí sinh cần phải chú ý quan tâm thời hạn để không bị phân tán tư tưởng, tránh ảnh hưởng tác động đến phần bài làm khác .
Bạn đang xem: Văn nghị luận là gì và cách làm bài văn nghị luận đạt điểm cao