Vì sao các chúa Trịnh, Nguyễn lại thực hiện chính sách ngăn cấm đạo Thiên Chúa
|
CH�NH S�CH CẤM ĐẠO THI�N CH�A CỦA TRIỀU NGUYỄN: NHỮNG HỆ LỤY CH�NH TRỊ THE NGUYEN DYNASTY�S POLICY AGAINST CATHOLICISM : IMPACTS ON POLITICS Trương Anh Thuận Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đ� Nẵng T�M TẮT Trong giai đoạn 1833 � 1874, c�c vị vua của vương triều Nguyễn � triều đại phong kiến cuối c�ng trong lịch sử Việt Nam, đ� ban h�nh h�ng loạt c�c chỉ dụ cấm đạo Thi�n Ch�a với hi vọng ch�nh s�ch n�y sẽ c� thể ngăn chặn c�c nước phương T�y lợi dụng chi�u b�i t�n gi�o để x�m lược đất nước ta. Trong thực tế, ch�nh s�ch n�y kh�ng những kh�ng thể ph�t huy được hiệu quả của n�, tr�i lại c�n tạo ra những hệ lụy v� c�ng tai hại tr�n c�c lĩnh vực kinh tế, ch�nh trị, văn h�a - x� hội... B�i viết đi s�u t�m hiểu, nghi�n cứu những hệ lụy tr�n lĩnh vực ch�nh trị m� ch�nh s�ch cấm đạo Thi�n Ch�a của Triều Nguyễn đ� để lại đối với lịch sử d�n tộc, để gi�p c� c�i nh�n kh�ch quan v� x�c thực hơn về vương triều n�y. SUMMARY In the period 1833 - 1874, the Kings under the Nguyen Dynasty - the last feudal dynasty in the history of Vietnam promulgated a wide range of royal decrees against Catholicism in the hope of preventing Western colonial countries from taking advantage of a religious label to invade our country. In fact, this policy could not promote its efficiency; on the contrary, it created extremely serious consequences in the fields of economy, politics, culture and society...This article deals with a research into the political impacts caused by the Nguyen Dynasty�s policy against Catholicism on the national history. This will give us more objective and authentic views about this dynasty. 1. Mở đầu C� một thực tế m� sử s�ch vẫn c�n ghi ch�p lại đ� l� trong giai đoạn 1833 - 1874, vương triều Nguyễn - triều đại phong kiến cuối c�ng trong lịch sử Việt Nam đ� ban h�nh h�ng loạt c�c sắc dụ cấm đạo Thi�n Ch�a. Khi thực thi ch�nh s�ch n�y, c�c �ng vua triều Nguyễn những tưởng c� thể ngăn chặn �m mưu x�m lược của chủ nghĩa thực d�n th�ng qua c�ng cuộc truyền gi�o tr�n vương quốc của m�nh. Tuy nhi�n, trong thực tế, từ năm 1833 đến năm 1874, mặc d� triều đ�nh li�n tục cấm đạo v� c� nhiều khi c�n tiến h�nh rất quyết liệt, nhưng vẫn kh�ng ngăn chặn được nguy cơ mất nước. Kết cục, người Thi�n Ch�a gi�o vẫn ki�n quyết giữ đạo v� chủ quyền đất nước đ� kh�ng được giữ vững, khiến cho nước ta phải nằm dưới �ch đ� hộ của thực d�n Ph�p v�o giai đoạn cuối thế kỷ XIX. Kh�ng những thế, ch�nh s�ch cấm đạo của triều Nguyễn c�n tạo ra những �phản ứng nghịch�, đưa tới những hệ lụy v� c�ng tai hại tr�n nhiều lĩnh vực, trong đ� nghi�m trọng nhất l� tr�n lĩnh vực ch�nh trị, đ� ảnh hưởng kh�ng nhỏ đến nền độc lập tự chủ của đất nước v� khối đại đo�n kết d�n tộc trong giai đoạn nửa cuối thế kỉ XIX. 2. Ch�nh s�ch cấm đạo của triều Nguyễn đ� tạo ra một c�i cớ để thực d�n Ph�p x�m lược đất nước ta Ngay từ thế kỷ XVII, khi mới bắt đầu hướng sang phương Đ�ng, c�ng cuộc truyền gi�o của c�c gi�o sĩ Hội Thừa sai Paris đ� gắn liền với chủ nghĩa thực d�n Ph�p. C�c gi�o sĩ th�ng qua c�ng cuộc truyền gi�o của m�nh sẽ l� người dẫn đường cho một cuộc x�m lược thực d�n sau đ�. Thấy r� nguy cơ n�y, c�c vua triều Nguyễn đặc biệt l� từ Minh Mạng đ� lu�n đề ph�ng v� ngăn chặn sự mở rộng truyền b� đạo Thi�n Ch�a ở trong nước. Họ cho ban h�nh c�c chỉ dụ cấm đạo, truy n� r�o riết c�c thừa sai. Tuy nhi�n, bất chấp lệnh cấm của triều đ�nh, c�c thừa sai Ph�p bằng c�ch n�y hoặc c�ch kh�c vẫn l�n l�t hoạt động v� l�i k�o được nhiều người theo đạo. Ch�nh v� vậy, c�ng về sau, ch�nh s�ch cấm đạo của triều Nguyễn lại c�ng quyết liệt, đ� dẫn tới một hậu quả l� m�u của c�c thừa sai v� gi�o d�n đ� đổ. Trong bối cảnh như vậy, c�c thừa sai đ� k�u gọi sự gi�p đỡ của nh� cầm quyền Ph�p ở ch�nh quốc. V� chỉ chờ c� thế, c�c hạm đội của Ph�p ở Viễn Đ�ng được lệnh của ch�nh quyền, đ� t�m mọi c�ch để bảo vệ c�c thừa sai. �từ đ�, lu�n lu�n thấy c�c chiến thuyền của Ph�p tới Đ� Nẵng, đ�i can thiệp v�o việc đạo, trước c�n d�ng lời lẽ �n tồn, sau th� đe dọa v� cuối c�ng d�ng đến đại b�c v� qu�n đội. C�n c�c gi�o sỹ thừa sai Ph�p ở Việt Nam lu�n t�m c�ch li�n lạc v� phối hợp h�nh động với c�c chiến thuyền Ph�p, kẻ tung, người hứng nhịp nh�ng dẫn dắt đến cuộc can thiệp vũ trang của Ph�p v�o Việt Nam năm 1858 �.[3, tr 151] Ch�ng ta ho�n to�n c� thể thấy r� điều n�y th�ng qua một số sự kiện lịch sử diễn ra trong giai đoạn nửa đầu thế kỷ XIX. Th�ng 2 năm 1843, khi đem t�u Heroine đến Đ� Nẵng, được cố đạo Chamaison b�o tin về việc triều đ�nh đang giam giữ 5 gi�o sỹ Ph�p (Galy, Charrier, Miche, Berneur, Duclos), Favin L�veque đ� đ�i tha cho 5 gi�o sỹ Ph�p v� đe dọa: ��t�i đ�i họ phải được tha v� nếu lời đ�i hỏi đ� kh�ng được thực hiện, �ng (quan trấn giữ cửa biển Đ� Nẵng � TG ch� th�ch) h�y coi chừng�, rồi gửi tiếp thư cho Trương Đăng Quế cũng với lời lẽ như vậy. Kết quả l� triều đ�nh phải nhượng bộ, tha cho 5 gi�o sĩ n�y. Tiếp đến l� trường hợp gi�o sỹ Lefebvre, hai lần bị triều đ�nh Nguyễn bắt giam v� l�n l�t truyền gi�o ở trong nước (1844, 1846) th� cả hai lần đều được hải qu�n Ph�p can thiệp xin tha. Cuối c�ng triều đ�nh cũng phải chấp nhận. Ở lần thứ hai (1846), Lefebvre bị trục xuất ra khỏi nước v� dẫn độ về Singapo. Tuy nhi�n, đến năm 1847, tưởng Lefebvre chưa được thả, hạm đội Ph�p đến cảng Đ� Nẵng bắn ph� năm chiếc t�u đồng của triều đ�nh rồi bỏ đi. H�nh động li�n quan đến việc giải cứu c�c gi�o sỹ của Ph�p như đổ th�m dầu v�o lửa, l�m cho việc cấm đạo của Thiệu Trị c�ng gay gắt hơn. Đến thời Tự Đức, với việc ban h�nh những chỉ dụ cấm đạo rất gắt gao, nhằm mục đ�ch tận diệt Thi�n Ch�a gi�o ở Việt Nam, th� lại c�ng xuất hiện nhiều hơn việc c�c thừa sai k�u gọi sự can thiệp của Ph�p v�o Việt Nam để giải cứu cho người Thi�n Ch�a gi�o m� Pellerin, Huc, Lefebvre l� những trường hợp ti�u biểu. Kh�ng những thế, họ c�n tỏ ra rất n�n n�ng, th�c giục Ph�p ngay lập tức phải tấn c�ng x�m lược Việc Nam. Để đ�p lại lời k�u gọi đ�, n�p dưới chi�u b�i giải cứu c�c thừa sai v� những người Thi�n Ch�a gi�o, nhiều động th�i qu�n sự của hải qu�n Ph�p đối với Việt Nam đ� diễn ra, m� cuộc tấn c�ng v�o cửa biển Đ� Nẵng năm 1856 l� một sự kiện ti�u biểu. V� kh�ng phải chờ đợi l�u, đến ng�y 1 th�ng 9 năm 1858, tiếng s�ng x�m lược của thực d�n Ph�p đ� nổ vang tr�n b�n đảo Sơn Tr� v� c�i cớ giải tho�t c�c thừa sai v� người Thi�n Ch�a gi�o cũng được Ph�p d�ng để biện giải cho sự kiện n�y. Như vậy, c� thể n�i rằng c�c thừa sai đ� c� một vai tr� rất lớn trong cuộc x�m lược Việt Nam của thực d�n Ph�p. Mặc d� vấn đề Thi�n Ch�a gi�o kh�ng phải l� nguy�n nh�n cơ bản đưa tới cuộc x�m lược, mục đ�ch của Ph�p khi tiến h�nh can thiệp qu�n sự v�o Việt Nam cũng kh�ng chỉ để giải tho�t c�c thừa sai v� gi�o d�n, tuy nhi�n, cần phải thấy rằng, lời k�u gọi của c�c thừa sai đ� trở th�nh một c�i cớ để l�m cho cuộc x�m lược Việt Nam của thực d�n Ph�p mang m�u sắc ch�nh nghĩa giả tạo, �đấu tranh� v� sự tự do t�n gi�o. N� như l� một kịch bản đ� được thực d�n Ph�p thảo ra từ trước: �cuộc truyền gi�o hay n�i c�ch kh�c cuộc chinh phục phần hồn, cuộc x�m hại văn h�a tất yếu sẽ dẫn tới sự chống trả của ch�nh quyền bản địa v� đ� l� c�i cớ m� c�c thừa sai Ph�p tạo ra để cho cuộc x�m lược mang c�i vẻ hợp l� của n� [3, tr 156] 3. Ch�nh s�ch cấm đạo của triều Nguyễn đ� dẫn đến phong tr�o S�t tả của Văn Th�n đối với những người Thi�n Ch�a gi�o C� thể n�i rằng, ngay từ khi mới c� mặt ở Việt Nam, c�c thừa sai v� đạo Thi�n Ch�a đ� bị sự phản đối quyết liệt của tầng lớp Nho sĩ tr� thức phong kiến. Bởi theo họ: �sự x�m nhập của đạo Thi�n Ch�a đ� l�m tổn thương đến tư tưởng, t�nh cảm của d�n tộc, l�m x�a m�n c�c gi� trị đạo đức c� từ ng�n năm nay � [1, tr 85]. Trong l�ng họ lu�n hiện hữu sự lo lắng về một cuộc đảo lộn trật tự x� hội phong kiến khi người Thi�n Ch�a gi�o l�n nắm quyền. Đến đầu thế kỷ XIX, khi thực d�n Ph�p đang đẩy mạnh việc b�nh trướng thế lực của n� sang phương Đ�ng, tiến h�nh những cuộc x�m lược d� man v� t�n bạo, người ta lại thấy sự tiếp tay của c�c thừa sai v� một bộ phận người Thi�n Ch�a gi�o cho giặc. Ch�nh v� vậy, họ c�ng nh�n người Thi�n Ch�a gi�o với con mắt th� hận, nghi ngờ v� khinh khi. Trong khi đ�, h�ng loạt c�c chỉ dụ cấm đạo của triều đ�nh ra đời, đ� chứng tỏ vua quan triều Nguyễn cũng c� c�ng suy nghĩ với những nho sĩ tr� thức đương thời. V� vậy, như l� một h�nh động y�u nước, gi�p triều đ�nh chống giặc, c�c Văn Th�n đ� quy kết một c�ch m� qu�ng �T�y l� đạo�, �đạo l� T�y�, m� �th� T�y� th� �gh�t đạo�, n�n đ� tiến h�nh h�ng loạt c�c hoạt động t�n s�t người Thi�n Ch�a gi�o m� người ta gọi l� phong tr�o S�t tả của Văn Th�n. Ngay từ năm 1867, sau khi qu�n Ph�p đ�nh chiếm ba tỉnh miền T�y Nam Kỳ, trong phong tr�o chống Ph�p nổi l�n mạnh mẽ khắp cả nước l�c bấy giờ, c�c Văn th�n đ� giương cao ngọn cờ �B�nh T�y s�t tả�. Đến năm 1874, khẩu hiệu �s�t tả� lại một lần nữa xuất hiện trong cuộc khởi nghĩa do Trần Tấn v� Đặng Như Mai l�nh đạo. Tuy nhi�n, tất cả những sự kiện tr�n đ�y chỉ l� m�n dạo đầu của một bi kịch sắp diễn ra v� đạt tới đỉnh điểm của n� sau khi chiếu Cần Vương của vua H�m Nghi được ban ra ng�y 13 th�ng 07 năm 1885, m� hậu quả của n� g�y ra đối với người Thi�n Ch�a gi�o l� kh�ng sao kể hết được. Nhiều gi�o d�n đ� phải bỏ mạng, ly t�n, chạy trốn trước sự truy đuổi, t�n s�t của c�c Văn th�n. H�ng trăm ng�i nh� thờ, tu viện, nh� nguyện, chủng viện�bị ph� hủy. Như vậy, sau hiệp ước Patơnốt (6/6/1884), mặc d� giữa triều đ�nh v� thực d�n Ph�p đ� c� sự thỏa thuận về vấn đề tự do t�n gi�o, nhưng người Thi�n Ch�a gi�o Việt Nam vẫn c�n phải trải qua một giai đoạn b�ch hại nữa, do phong tr�o s�t tả của Văn Th�n g�y ra. Phong tr�o đ� chỉ diễn ra trong một thời gian ngắn những hậu quả của n� để lại th� vượt xa gấp nhiều lần thời gian m� n� tồn tại. V� nếu xem x�t một c�ch thấu đ�o, c� thể thấy rằng, phong tr�o s�t tả của Văn th�n c� li�n quan v� l� hệ quả trực tiếp của ch�nh s�ch cấm đạo dưới triều Nguyễn. 4. Ch�nh s�ch cấm đạo của triều Nguyễn đ� v� t�nh đẩy một bộ phận người Thi�n Ch�a gi�o y�u nước về ph�a giặc: Trong lịch sử d�n tộc ta giai đoạn cuối thế kỉ XIX, ch�ng ta đ� từng chứng kiến trường hợp một bộ phận gi�o d�n phản bội lại lợi �ch d�n tộc, tiếp tay, dẫn đường cho hoạt động x�m lược của thực d�n Ph�p, m� sự gi�p đỡ của người Thi�n Ch�a gi�o khi Ph�p đ�nh chiếm S�i G�n năm 1859 hay khi Ph�p tấn c�ng Bắc K� lần thứ nhất năm 1873� l� những sự kiện ti�u biểu. �� người Thi�n Ch�a gi�o kh�ng chỉ đơn thuần l� kẻ theo t� đạo, tự th�ch thức m�nh với đời sống c�ng d�n v� gia đ�nh, từ chối việc thờ c�ng tổ ti�n m� c�n l� bạn của ngoại quốc, l� kẻ phản bội v� phản nghịch, từng k�u gọi qu�n x�m lược đến chiếm lĩnh nước m�nh� [6, tr 67]. V� cũng kh�ng c� g� bất ngờ khi t�m thấy sự tham gia của nhiều gi�o d�n trong những cuộc nổi loạn chống lại triều đ�nh như vụ L� Văn Kh�i, vụ Pedro Tạ Văn Phụng�. Tuy nhi�n, đ� chỉ l� thiểu số, c�n đại đa số người Thi�n Ch�a gi�o Việt Nam vẫn lu�n giữ tinh thần y�u nước. Mặc d� l� t�n đồ Thi�n Ch�a gi�o nhưng kh�ng phải như vậy m� họ qu�n đi nghĩa vụ của m�nh đối với đất nước. Họ lu�n trung th�nh với lợi �ch quốc gia v� lu�n c� � thức bảo vệ nền độc lập d�n tộc trước sự x�m lược của kẻ th�. Cần khẳng định rằng: �trong sự sinh tử tồn vong của d�n tộc, tr�n ng� ba đường giữa t�n gi�o v� d�n tộc, lương tri Việt Nam của người Thi�n Ch�a gi�o đ� thức tỉnh c�ng d�n tộc. Sự kiện đ� đ� trở th�nh di sản qu� m� người Thi�n Ch�a gi�o Việt Nam đ� lựa chọn: kh�ng chấp nhận mất nước th� Thi�n Ch�a gi�o v� d�n tộc vẫn gắn liền� [5, tr 16]. C� thể dẫn ra đ�y một v�i v� dụ ti�u biểu để chứng minh cho vấn đề n�y. Chẳng hạn như, khi chọn tấn c�ng v�o Đ� Nẵng, thừa sai Pellerin đ� nghi�n cứu rất kỹ những điều kiện thuận lợi ở v�ng đất n�y. Trong đ�, theo �ng ta, một trong những lợi thế lớn nhất khi qu�n Ph�p đổ bộ l�n Đ� Nẵng l� sẽ nhận được sự hỗ trợ của cộng đồng người Thi�n Ch�a gi�o ở đ�y. Nhưng trong thực tế, điều đ� đ� kh�ng xảy ra. Người Thi�n Ch�a gi�o ở Đ� Nẵng hưởng ứng lời k�u gọi của triều đ�nh đ� thực hiện chiến lược �vườn kh�ng nh� trống� nhằm c� lập kẻ th�, đ�ng như lời của đ� đốc Rigault than thở khi bị sa lầy ở Đ� Nẵng: �đ� kh�ng c� một người Thi�n Ch�a gi�o n�o đến với ch�ng t�i� [2, tr 95]. Hay sau khi thất bại ở Đ� Nẵng, Pellerin lại hướng qu�n đội Ph�p tấn c�ng ra Bắc Kỳ, v� theo �ng, ở đ�y � c� nhiều người manh động, lại đ�ng đảo gi�o hữu c� thể l� chỗ dựa cho qu�n đội viễn chinh�. Tuy nhi�n, một lần nữa kế hoạch lại bị thất bại bởi � cuộc nổi dậy của c�c con chi�n đ� kh�ng hề c� như mong đợi� [5, tr 15] Mặc d� vậy, nhưng do lu�n mang trong đầu t�m l� ho�i nghi, lo sợ về sự hiện diện của Thi�n Ch�a gi�o ở Việt Nam v� nguy cơ b�nh trướng của chủ nghĩa thực d�n, kh�ng ph�n biệt rạch r�i giữa những kẻ th�ng qua c�ng cuộc truyền gi�o để tiếp tay cho h�nh động x�m lược với to�n bộ cộng đồng người Thi�n Ch�a gi�o sống ph�c �m trong l�ng d�n tộc, n�n c�c �ng vua triều Nguyễn đ� thi h�nh một ch�nh s�ch cấm đạo nghi�m ngặt. C�c chỉ dụ cấm đạo về cơ bản hướng v�o c�c thừa sai nước ngo�i v� h�ng linh mục bản xứ. Nhưng c� những l�c, khi việc cấm đạo được đẩy l�n cao như dưới thời Minh Mạng v� đặc biệt l� những năm đầu triều vua Tự Đức, th� n� đ� t�c động đến to�n bộ cộng đồng người Thi�n Ch�a gi�o Việt Nam, g�y bao chết ch�c, đau thương v� ly t�n đối với họ. Đứng trước bối cảnh như vậy, người C�ng gi�o biết đi về đ�u? Trong khi một bộ phận phản bội lợi �ch d�n tộc, chạy đến tiếp tay, hỗ trợ cho c�ng cuộc x�m lược của thực d�n Ph�p th� đại bộ phận người C�ng gi�o Việt Nam, mặc d� kh�ng muốn đến với Ph�p, nhưng để bảo to�n t�nh mạng trước sự truy đuổi, t�n s�t của ch�nh quyền, họ đ� kh�ng c�n c�ch n�o kh�c. Như vậy, bằng ch�nh s�ch cấm c�ch v� b�ch hại đạo Thi�n Ch�a, triều đ�nh đ� v� t�nh đẩy một bộ phận người Thi�n Ch�a gi�o y�u nước về ph�a giặc. �Người Thi�n Ch�a gi�o Việt Nam đ� bị đẩy đến ng� ba đường: họ biết đi về đ�u khi Thi�n Ch�a gi�o v� d�n tộc, gi�o hội v� qu� hương bị chủ nghĩa thực d�n đặt v�o thế m�u thuẫn nhau� [5, tr 13]. Điều đ�ng tiếc ở đ�y l� triều đ�nh đ� kh�ng thể t�m ra được một giải ph�p hợp l� để cho người Thi�n Ch�a gi�o được sống y�n ổn v� phục vụ đắc lực hơn cho c�ng cuộc bảo vệ nền độc lập tự chủ cho đất nước. 5. Kết luận Tr�n đ�y l� những nghi�n cứu bước đầu về một số hệ lụy tr�n lĩnh vực ch�nh trị m� ch�nh s�ch cấm đạo Thi�n Ch�a của triều Nguyễn đ� để lại đối với lịch sử d�n tộc ta trong giai đoạn cuối thế kỉ XIX. Cần phải khẳng định rằng, trong bối cảnh thế kỷ XIX, khi m� chủ nghĩa thực d�n đang đe dọa nền độc lập của đất nước ta, thứ t�n gi�o m� n� đưa v�o đang x�m hại một c�ch nghi�m trọng � thức hệ phong kiến v� nền văn h�a d�n tộc, tiếp tay, mở đường cho c�ng cuộc thực d�n, th� ch�nh s�ch cấm đạo Thi�n Ch�a được triều Nguyễn đưa ra c� hạt nh�n hợp l� khi x�t về động cơ v� mục đ�ch của n�, v� �đ� l� y�u cầu tự vệ ch�nh đ�ng của một nh� nước đang nắm ch�nh quyền, l� � thức bảo vệ sự to�n vẹn của nền độc lập d�n tộc c�ng với sự to�n vẹn nền văn h�a truyền thống d�n tộc m� họ ở cương vị g�nh v�c tr�ch nhiệm� [4, tr 179]. Tuy nhi�n, kh�ng phải như vậy m� ch�ng ta đ�nh gi� thiếu x�c thực hoặc phủ nhận t�nh chất thiển cận, sự lầm lẫn v� thiếu thức thời cũng như những hệ lụy từ ch�nh s�ch n�y. Bởi v� �c�i g� của nh� Nguyễn h�y trả về cho nh� Nguyễn� [5, tr 246]. T�I LIỆU THAM KHẢO [1] Phan Văn Cảnh , Phong tr�o Cần Vương ở B�nh Định (1885 - 1887), NXB Đại học Sư phạm, H� Nội, 2005. [2] Trương B� Cần, �Lịch sử ph�t triển C�ng gi�o Việt Nam�, Nguyệt san C�ng gi�o v� D�n tộc, số 118 th�ng 10/2004, tr 90 - 144. [3] Nguyễn Văn Kiệm, Sự du nhập của đạo Thi�n Ch�a gi�o v�o Việt Nam từ thế kỉ XVII đến thế kỉ XIX, Viện nghi�n cứu t�n gi�o, H� Nội, 2001. [4] Trần Nam Tiến, Ngoại giao giữa Việt Nam v� c�c nước phương T�y dưới triều Nguyễn (1802-1858), NXB Đại học Quốc gia th�nh phố HCM, th�nh phố HCM, 2005. [5] Ủy ban khoa học x� hội - Ban t�n gi�o Ch�nh phủ, Một số vấn đề về lịch sử đạo Thi�n Ch�a trong lịch sử d�n tộc Việt Nam, Tp HCM,1988. [6] Yoshiharu Tsuboi, Nước Đại Nam đối diện với Ph�p v� Trung Hoa, NXB Tp HCM, Tp HCM, 1990. SERVED IN A NOBLE CAUSE Vietnamese commandos : hearing before the Select Committee on Intelligence of the United States Senate, One Hundred Fourth Congress, second session ... Wednesday, June 19, 1996 CLIP RELEASED JULY 21/2015 https://www.youtube.com/watch?list=PLEr4wlBhmZ8qYiZf7TfA6sNE8qjhOHDR6&v=6il0C0UU8Qg US SENATE APPROVED VIETNAMESE COMMANDOS COMPENSATION BILL http://www.c-span.org/video/?73094-1/senate-session&start=15807 BẮT ĐẦU TỪ PH�T 4:22:12 - 4:52:10 (13.20 - 13.50) Li�n lạc trang chủ E Mail: , Cell: 404-593-4036 Những người l�nh một thời bị l�ng qu�n: Viết Lại Lịch Sử ֎ Binh Thư Yếu Lược Trần Quốc Tuấn ֎ Một Trang Lịch Sử ֎ Vietnamese Commandos' History ֎ Vietnamese Commandos vs US Government ֎ Lost Army Commandos ֎ Bill of Compensation ֎ Never forget ֎ Viết Lại Lịch Sử Video ֎ Secret Army Secret War Video ֎ Đứng Đầu Ngọn Gi� Video ֎ Con Người Bất Khuất Video ֎ Dấu Ch�n Biệt K�ch Video ֎ Kiểm Lại Hồ Sơ Biệt K�ch Video ֎ The Secret war against Hanoi Richard H. Shultz Jr.֎ Gulf of Tonkin Incident ֎ Pentagon Bạch H�a ֎ The heart of a boy ֎ U.S Debt Clock ֎ Wall Street and the Bolshevik Revolution Antony C. Sutton ֎ Wall Street and the Rise of Hitler Antony C. Sutton ֎ None Dare Call It Conspiracy Gary Allen ֎ Chiến Tranh Tiền Tệ (Currency War) ֎ Confessions of an Economic Hit Man John Perkins ֎ The World Order Eustace Mullin ֎ Trăm Việt tr�n v�ng định mệnh ֎ Ch�nh Đề Việt Nam T�ng Phong (dịch) ֎ OSS v�o Việt Nam 1945 Dixee R. Bartholomew - Feis ֎ Lyndon Baines Johnson Library Musuem ֎ Chủ Nghĩa D�n Tộc Sinh Tồn ֎ Nguồn Gốc D�n Tộc Việt Nam B�nh Nguy�n Lộc ֎ Nghi Thức Ngoại Giao ֎ Lễ Nghi Qu�n C�ch ֎ Sắc lệnh Cờ V�ng ֎ Quốc Tế Cộng Sản ֎ How Does a Bill Become Law?֎ New World Order ֎ Diplomacy Protocol. PDF ֎ The World Order Eustace Mullin ֎ Why Vietnam? Archimedes L. A. Patti ֎ Vietnam War Document ֎ American Policy in Vietnam ֎ Foreign Relations Vietnam Volum-1 ֎ The Pentagon Papers ֎ Pentagon Papers Archives ֎ Vietnam and Southeast Asia Doc ֎ Vietnam War Bibliogaphy ֎ C�ng Ước LHQ về Luật Biển ֎ CIA and NGOs ֎ CIA And The Generals ֎ CIA And The House Of Ngo ֎ Global Slavery ֎ Dấu Binh Lửa ֎ Đại Hội To�n Qu�n? Ph�ng Ngọc Sa ֎ B�ch Việt ֎ Lược Sử Th�ch Ca ֎ Chủ thuyết D�n Tộc Sinh Tồn ֎ Silenced! The Unsolved Murders of Immigrant Journalists in the USA. Juan Gonzales ֎ Society of Professional Journalists: Code of Ethics download ֎ Douglas Mac Arthur 1962 ֎ Douglas Mac Arthur 1951 ֎ John Hanson, President of the Continental Congress ֎ Phương Ph�p Biện Luận ֎ Build your knowledge ֎ To be good writer ֎ Ca Dao -Tục Ngữ ֎ Ch�a B�i Đ�nh ֎ H�n Việt ֎ Top 10 Crime Rates ֎ Lever Act ֎ Espionage Act 1917 ֎ Indochina War ֎ Postdam ֎ Selective Service Act ֎ War Labor Board ֎ War of Industries ֎ War Production Board ֎ WWII Weapon ֎ Supply Enemy ֎ Wold War II ֎ OSS ֎ Richest of The World ֎ Truman Committee ֎ World Population ֎ World Debt ֎ US Debt Clock ֎ ֎ An Sinh X� Hội - C�ch T�m IP Email ֎ Public Holiday ֎ Funny National Days ֎ Oil Clock ֎ GlobalResearch ֎ Realworldorder ֎ Thirdworldtraveler ֎ Thrivemovement ֎ Prisonplanet.com ֎ Infowars ֎ Rally protest ֎ Sơ Lược VềThuyền Nh�n ֎ The Vietnamese Population in USA ֎ VietUni ֎ Funny National Days ֎ 1DayNotes Li�n lạc trang chủ E Mail: , Cell: 404-593-4036 Tặng Kim �u Ch�nh kh� hạo nhi�n! Tổ Quốc t�nh. Thảo Đường Cư Sĩ. Your name: Your email: Your comments: |
