thế giới nhân vật trong truyện ngắn nguyễn ngọc tư

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây  (836.41 KB, 104 trang )

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
 





L
L
Ê
Ê


H
H
Ồ
Ồ
N
N
G
G


T
T
U
U
Y

Y
Ế
Ế
N
N








THẾ GIỚI NHÂN VẬT
TRONG TRUYỆN NGẮN NGUYỄN NGỌC TƢ

CHUYÊN NGÀNH: VĂN HỌC VIỆT NAM
MÃ SỐ: 60.22.34


LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NGỮ VĂN



Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS VŨ TUẤN ANH




Thái Nguyên, năm 2011


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

i


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Các
nội dung nêu trong luận văn là kết quả làm việc của tôi và chưa được công
bố trong bất cứ một công trình nào khác.

Người viết luận văn


Lê Hồng Tuyến











Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ii

Lời cảm ơn

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới PGS. TS Vũ
Tuấn Anh - người đã tận tình hướng dẫn, động viên, tạo điều kiện tốt nhất
cho tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo, cán bộ khoa Ngữ Văn,
đặc biệt là các thầy cô đã nhiệt tình giảng dạy khoá 17 chuyên ngành Văn
học Việt Nam, các cán bộ khoa Sau đại học trường Đại học Sư phạm Thái
Nguyên đã dạy dỗ, tạo điều kiện cho tôi trong quá trình học tập.
Tôi vô cùng cảm ơn sự quan tâm và ủng hộ của gia đình, bạn bè. Đó
chính là nguồn động viên tinh thần rất lớn để tôi theo đuổi và hoàn thành
luận văn này.

Lê Hồng Tuyến



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iii
MỤC LỤC

Trang
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài  1
2. Lịch sử vấn đề  2
3. Phạm vi nghiên cứu  10
4. Phương pháp nghiên cứu 11
5. Cấu trúc của luận văn .11
6. Đóng góp của luận văn  11

PHẦN NỘI DUNG
Chƣơng 1: QUÁ TRÌNH SÁNG TÁC CỦA NGUYỄN NGỌC TƢ.
KHÁI QUÁT VỀ THẾ GIỚI NHÂN VẬT
1.1. Đặc sắc thế giới nhân vật trong truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư 13
1.1.1. Khái niệm chung về thế giới nhân vật  13
1.1.2. Vai trò của nhân vật trong tác phẩm văn học  15
1.2. Nguyễn Ngọc Tư và quá trình sáng tác.   17
1.2.1. Chân dung nhà văn  17
1.2.2. Khái quát về sáng tác của Nguyễn Ngọc Tư  .20
1.2.2.1. Truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư   20
1.2.2.2. Tạp văn Nguyễn Ngọc Tư   23
1.3. Quan niệm sáng tác của Nguyễn Ngọc Tư 25
1.3.1. Về vai trò, trách nhiệm người cầm bút   25
1.3.2. Quan niệm nghệ thuật về con người  27

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iv
Chƣơng 2: NHỮNG KIỂU DẠNG NHÂN VẬT TIÊU BIỂU
TRONG TRUYỆN NGẮN NGUYỄN NGỌC TƢ
2.1. Hình tượng người lao động nghèo vùng sông nước Nam Bộ 33
2.2. Những con người bất hạnh và luôn khát khao yêu thương 44
2.3. Nhân vật những con người nghĩa hiệp, vị tha, giàu đức hi sinh 56
2.4. Nhân vật loài vật .63
Chƣơng 3: NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG NHÂN VẬT TRONG
TRUYỆN NGẮN NGUYỄN NGỌC TƢ
3.1. Miêu tả tâm lí nhân vật như một phương thức nghệ thuật chủ đạo 68
3.1.1. Miêu tả trực tiếp tâm lí nhân vật 68
3.1.2. Nghệ thuật độc thoại nội tâm . 74
3.2. Nghệ thuật miêu tả ngoại hình nhân vật  79

3.3. Tính cách nhân vật được bộc lộ trong hoàn cảnh éo le, ngang trái 84
3.4. Số phận nhân vật được giấu kín đến cuối tác phẩm  87
KẾT LUẬN  91
TÀI LIỆU THAM KHẢO  93
















Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
1.1. Nhà văn trẻ Nguyễn Ngọc Tư mới xuất hiện trên văn đàn chưa
đầy mười năm trở lại đây nhưng chị đã trở thành một "hiện tượng" đặc biệt,
làm hâm nóng văn đàn, trở thành đề tài trong một số cuộc tranh luận văn
chương và được nhiều bạn đọc yêu mến. Là một nhà văn trẻ nhưng chị là
chủ nhân của nhiều giải thưởng có uy tín, tiêu biểu là: Giải Nhất cuộc vận

động sáng tác "Văn học tuổi 20 lần thứ 2" do Nhà xuất bản Trẻ, Hội Nhà văn
thành phố Hồ Chí Minh và báo Tuổi trẻ tổ chức năm 2000 với tập truyện
"Ngọn đèn không tắt"; Giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam các năm
2001; 2004; 2006; Giải Ba cuộc thi sáng tác truyện ngắn 2003-2004 của báo
Văn Nghệ với truyện ngắn "Đau gì như thể"; Giải thưởng văn học
ASEAN năm 2008; Tặng thưởng dành cho tác giả trẻ của Uỷ ban Toàn quốc
liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam. Chị là một trong "Mười gương mặt tiêu
biểu năm 2003" do TW Đoàn trao tặng và là một trong những Hội viên trẻ
tuổi nhất của Hội nhà văn Việt Nam.
Truyện Nguyễn Ngọc Tư được Nhà xuất bản Trẻ mua giữ bản quyền.
Các tác phẩm của chị liên tục được tái bản và được bạn đọc đón nhận nồng
nhiệt. Tập truyện "Ngọn đèn không tắt" đã được tái bản đến trên mười lần.
Đặc biệt, tập truyện ngắn "Cánh đồng bất tận": số lần tái bản đã lên tới
mười sáu lượt, số lượng phát hành lên tới 25.000 bản (số ấn bản cao nhất cho
sách văn học Việt Nam năm 2005; 5000 bản in đầu tiên đã bán hết chỉ trong
một tuần lễ). Với tập truyện ngắn này, chị được trao tặng giải thưởng của
Hội nhà văn Việt Nam năm 2006.
Do đó, trước tiên vì lòng yêu mến của bản thân đối với văn chương
Nguyễn Ngọc Tư cũng như với văn học Nam Bộ, chúng tôi đã quyết định
chọn đề tài luận văn là "Thế giới nhân vật trong truyện ngắn Nguyễn
Ngọc Tư".

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2
1.2. Việc tìm hiểu thế giới nhân vật trong truyện của một tác giả trẻ
như Nguyễn Ngọc Tư là một công việc đòi hỏi người viết một thái độ đánh
giá khoa học. Chúng tôi mạnh dạn căn cứ vào một số tập truyện ngắn đã xuất
bản trong thời gian qua của Nguyễn Ngọc Tư để nghiên cứu, xem như bước
đầu khảo sát thế giới nhân vật trong truyện của cây bút trẻ này qua một

chặng đường sáng tác.
Đời sống văn chương nước ta đang từng ngày từng giờ khởi sắc với sự
đóng góp của một thế hệ nhà văn trẻ, tài năng và tâm huyết, trong đó có
Nguyễn Ngọc Tư. Vì lẽ đó, việc tìm hiểu thế giới nhân vật trong truyện của
cây bút trẻ này là một công việc có ý nghĩa thực tiễn bổ sung kịp thời trong
việc nhận diện và đánh giá một phong cách sáng tác trẻ mang đậm dấu ấn
phương Nam.
Chúng ta dễ dàng nhận thấy nhiều năm trở lại đây, khu vực Nam Bộ
chưa có một nhà văn nào xuất hiện như là một "hiện tượng" của văn học
nước nhà như Nguyễn Ngọc Tư. Hiếm có một nhà văn nào mới sáng tác mà
đã sớm khẳng định được vị trí, vùng sáng tác và phong cách sáng tác chuyên
biệt như Nguyễn Ngọc Tư. Có thể xem Nguyễn Ngọc Tư là nhà văn của
nông thôn và nông dân Nam Bộ, và tác phẩm của chị có ý nghĩa như một thứ
"đặc sản miền Nam". Do vậy, truyện Nguyễn Ngọc Tư rất đáng để chúng ta
tiếp cận từ góc độ nghiên cứu văn học, và điều đó cũng làm giàu thêm những
cảm nhận của chúng ta về tác phẩm của cây bút nữ tài năng này.
2. Lịch sử vấn đề
Nguyễn Ngọc Tư là nhà văn trẻ đã được trao tặng nhiều giải thưởng
văn học có uy tín và nhận được sự yêu mến từ nhiều độc giả. Chị có khối
lượng tác phẩm xuất bản khá lớn chỉ trong một thời gian ngắn. Thế nhưng,
hiện tại, công việc nghiên cứu về thế giới nhân vật trong truyện của chị lại
có vẻ chưa được quan tâm nhiều so với những tiếng vang của dư luận về nhà

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

3
văn này. Nói đúng hơn, theo sự tìm hiểu của người viết, chưa có một luận
văn chính thức nào nghiên cứu về thế giới nhân vật trong truyện Nguyễn
Ngọc Tư. Vì thế, chúng tôi lựa chọn cách tiếp cận "Lịch sử vấn đề" này dưới
con mắt của lí thuyết tiếp nhận, tức là thu thập và phân loại những ý kiến

đánh giá của công chúng khi tiếp cận thế giới nhân vật trong truyện Nguyễn
Ngọc Tư qua từng thời kì với những tập truyện khác nhau.
Là một nhà văn được yêu mến, một "hiện tượng" đang diễn ra, nên
những bài viết tìm hiểu về sáng tác của Nguyễn Ngọc Tư được đăng tải
nhiều trên các phương tiện truyền thông. Số lượng bài viết dồi dào, sắc thái,
"cấp độ" tình cảm khác nhau; người viết có thể là nhà nghiên cứu, nhà phê
bình văn học chuyên nghiệp hay đơn thuần chỉ là một độc giả yêu thích văn
chương, nên công việc sưu tầm của chúng tôi gặp những khó khăn nhất định.
Thành công khởi nghiệp của Nguyễn Ngọc Tư là tác phẩm "Ngọn đèn
không tắt". Tác phẩm đầu tay đã chính thức đưa Nguyễn Ngọc Tư vào nghề
văn. Chị nhanh chóng chiếm được cảm tình của độc giả bằng một văn phong
giản dị mà nhẹ nhàng, một tấm lòng trong trẻo, một sự tài hoa mộc mạc đầy
dấu ấn phương Nam. Từ sự thành công ban đầu đó, người đọc tiếp tục chào
đón những tập truyện khác của chị như: Nước chảy mây trôi; Giao
thừavới một tình cảm đặc biệt. Nhiều nhà văn, nhà nghiên cứu phê bình
văn học đánh giá cao năng lực của Nguyễn Ngọc Tư.
2.1. Các ý kiến đánh giá chung về Nguyễn Ngọc Tư và tác phẩm
Trong số các bài viết về Nguyễn Ngọc Tư trước hết phải kể đến bài
"Nguyễn Ngọc Tư như thế nào?" của nhà văn Dạ Ngân đăng trên báo Văn
nghệ. Nhà văn từng bộc bạch: "Tôi đã viết bài Nguyễn Ngọc Tư như thế
nào? bằng tâm trạng thú vị khi nhớ đến lời khen mà người ta dành cho
Solokhov: "Trên bầu trời văn học Nga, một con đại bàng non vừa cất lên đôi
cánh mênh mông từ sông Đông". Nhà văn rất vui mừng: "Khi tập truyện

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

4
Ngọn đèn không tắt vào giải Nhất cuộc thi "Văn học tuổi 20 lần thứ 2" năm
2000, ban Văn (của báo Văn nghệ) chúng tôi mới thú vị nhận ra chính Văn
nghệ đã in cho tác giả ngôi sao này một truyện rất Nam Bộ (). Nhiều tiếng

khen, nhiều bài báo trong Nam ngoài Bắc phát hiện về Nguyễn Ngọc Tư, một
hiệu ứng đọc ít thấy từ lâu." [51].
Nhà văn Huỳnh Kim cũng nhận xét: "Đọc tập truyện Ngọn đèn không
tắt đoạt giải thật là thích vì văn chương sâu sắc mà dung dị, tinh tế mà lại
tràn trề tánh nết của người dân Nam Bộ trong khi tác giả mới 24 tuổi. Với
tôi, truyện của Nguyễn Ngọc Tư là những câu chuyện nhà quê. Ở trong đó,
ai đọc, dù không hợp gu, cũng như tìm gặp được bóng dáng quê nhà của
riêng mình". [38].
Sau thành công ban đầu ấy (Ngọn đèn không tắt), các tác phẩm của
chị được đăng liên tục trên các báo. Nguyễn Ngọc Tư cho ra đời liên tiếp các
tập truyện ngắn: Ông ngoại (2001); Biển người mênh mông (2003); Giao
thừa (2003); Nước chảy mây trôi (2004); Truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư
(2005); Cánh đồng bất tận (2005); Gió lẻ và 9 câu chuyện khác (2008);
Khói trời lộng lẫy (2010). Càng ngày chị càng dành được nhiều tình cảm yêu
mến của độc giả bởi một giọng văn Nam Bộ chân chất và một phong cách
riêng không lẫn vào ai.
Nhà văn Nguyên Ngọc nhận định: "Mấy năm nay chúng ta đều rất
thích Nguyễn Ngọc Tư. Cô ấy như một cái cây tự nhiên mọc lên giữa rừng
tràm hay rừng đước Nam Bộ vậy, tươi tắn lạ thường, đem đến cho văn học
một luồng gió mát rợi, tinh tế mà chân chất, chân chất mà tinh tế, đặc biệt
"Nam Bộ " một cách như không, chẳng cần chút cố gắng nào cả như các tác
giả Nam Bộ đi trước". [54].
Khi tập truyện "Giao thừa" (2003) ra đời, một độc giả ở Sydney đã
nhận xét: "Bấy lâu nay người ta vẫn tưởng rằng dân miền Nam chỉ biết làm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

5
báo chứ không biết viết tiểu thuyết (hay dân miền Bắc và Trung giỏi viết tiểu
thuyết nhưng dở về báo chí). Nguyễn Ngọc Tư không chỉ là nhà báo mà còn

là một nhà văn, một trong những Hội viên trẻ tuổi nhất trong Hội Nhà văn
Việt Nam." [107].
Nhà văn Chu Lai khẳng định: "Tôi là người đã bỏ phiếu bầu Nguyễn
Ngọc Tư vào Hội Nhà văn, bỏ phiếu ủng hộ cô ấy trong nhiều giải thưởng.
Nguyễn Ngọc Tư là một cây viết đặc biệt của miền Tây Nam bộ, một tài năng
văn học hiếm có hiện nay của Việt Nam". [40].
Một Việt kiều ở Mĩ, GS. Trần Hữu Dũng đã lập một thư viện điện tử
"Tủ sách Nguyễn Ngọc Tư" trên trang web của ông. Giáo sư tự bạch: "Tôi tự
lập trang web với mục đích, trước hết, cho tôi thu thập vào một nơi những
bài của (và về) Nguyễn Ngọc Tư rải rác trên web, và sau đó chia sẻ với
những bạn thích văn Nguyễn Ngọc Tư như tôi". Nguyễn Ngọc Tư được ông
đánh giá là một "đặc sản miền Nam". [18].
Tuy nhiên, những nhận định trái chiều về Nguyễn Ngọc Tư bắt đầu
xuất hiện khi truyện ngắn "Cánh đồng bất tận" ra đời, kéo theo đó là nhiều
ý kiến đánh giá, nhận xét khác nhau được đăng tải rộng rãi trên các báo, tạo
thành một "hiện tượng văn học" đáng chú ý năm 2005.
Nhà thơ Hữu Thỉnh, chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam cho rằng: Trước
"Cánh đồng bất tận", cái hay của Nguyễn Ngọc Tư là cái hay "xinh xẻo
mong manh", còn "Cánh đồng bất tận" đã có đột phá về bút pháp, về dung
lượng cuộc sống trong tác phẩm. Ông nhấn mạnh: "Đây là một tác phẩm văn
chương chứ không phải bút kí hay phóng sự. Tác giả hoàn toàn có quyền hư
cấu, sáng tạo nhằm chuyển tải tốt nhất thông điệp nghệ thuật đến người đọc.
Đảng và Nhà nước hoàn toàn tôn trọng quyền tự do sáng tạo của người nghệ
sĩ. Đây chỉ là vấn đề ứng xử với một tác phẩm văn chương (). Nguyễn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

6
Ngọc Tư là người tha thiết yêu quê hương, không lí gì cô lại có ý xúc phạm
đến quê hương và những người dân xung quanh mình" [92].

PGS.TS Nguyễn Đăng Điệp trong bài tham luận ở "Hội nghị lí luận,
phê bình văn học" lần thứ II đã khẳng định: "Cánh đồng bất tận" không chỉ
là truyện ngắn xuất sắc của Nguyễn Ngọc Tư mà thực sự là một trong những
truyện ngắn xuất sắc của văn học Việt Nam đương đại (Đừng lo Nguyễn
Ngọc Tư còn quá trẻ mà ngại xếp loại, vì khi truyện ngắn này xuất hiện trên
báo Văn nghệ, tác giả đã tròn ba mươi, so với Vũ Trọng Phụng khi viết
Giông tố, Số đỏthì đã bắt đầu "già"!)" .
Tuy nhiên, bên cạnh những bài báo hết lời ca ngợi Nguyễn Ngọc Tư
và "Cánh đồng bất tận" thì cũng có không ít bạn đọc tỏ ra bất ngờ, tiếc nuối
vì Nguyễn Ngọc Tư đã "là một cơn gió mát rượi của đất phương Nam, bỗng
trở thành cơn lốc, xoáy lên, chướng lên trên cánh đồng bất tận. Hay "Cánh
đồng bất tận" đã mở ra trước mắt người đọc một thế giới khốc liệt và tàn
khốc". [53].
Sau khi "Cánh đồng bất tận" ra đời được 5 tháng, hàng loạt sự kiện
gây xôn xao dư luận. Đầu tiên là việc ban Tuyên giáo tỉnh uỷ tỉnh Cà Mau
yêu cầu Hội VHNT tỉnh kiểm điểm nghiêm khắc nhà văn Nguyễn Ngọc Tư.
Tiếp theo, ông Nguyễn Hữu Thành, phó trưởng ban Tuyên giáo tỉnh uỷ tiếp
tục kí báo cáo số 41 ngày 12/4/2006 về việc "Đại biểu HĐND và truyện
ngắn "Cánh đồng bất tận" với câu chữ khá nặng nề: "Với tư cách là cán
bộ, viên chức Nhà nước, đại biểu HĐND mà trả lời thiếu trách nhiệm, coi
thường cơ quan quyền lực ở địa phương, làm mất uy tín HĐND, làm giảm
sút niềm tin của cử tri đối với đại biểu HĐND và xem thường nông dân Việt
Nam". Theo đó, báo cáo đề nghị Đảng, Đoàn nơi Nguyễn Ngọc Tư sinh hoạt
giáo dục, kiểm điểm nghiêm khắc về việc phát ngôn thiếu trách nhiệm, đề
nghị Hội VHNT Tỉnh thường xuyên có định hướng chính trị cho hội viên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

7
(trong đó có Nguyễn Ngọc Tư) được học tập lí luận chính trị và chuyên môn

nghiệp vụ để nâng cao ý thức trách nhiệm của người cầm bút cách mạng.
Ngày 9/4/2006, phó Giám đốc sở Văn hoá - Thể thao Cà Mau - ông
Vưu Nghị Lực viết một bài đăng trên báo Tuổi trẻ với tiêu đề "Có một vũng
lầy bất tận", với lời lẽ gay gắt, nặng nề: "Cây bút nữ xứ Cà Mau ơi ().
Những chuyện mà cô kể không còn là chuyện của cánh đồng nữa, tôi nghĩ đó
là "vũng lầy bất tận" thì đúng hơn" [45]. Cũng trong bài báo này, ông viết:
"Cánh đồng của Nguyễn Ngọc Tư là ở đâu vậy; một cánh đồng bệnh hoạn về
nhân cách, tồn tại không kỉ, không cương, không pháp luật. Có một thứ cánh
đồng của ngày hôm nay như thế sao? Càng khó chấp nhận hơn khi đọc mấy
lời Nguyễn Ngọc Tư trả lời phỏng vấn trên một tờ báo rằng viết "Cánh đồng
bất tận" là "Thấy cần đổi mới mình đi"; "Chỉ là đánh ùm một tiếng mà thôi".
Ngọc Tư nghĩ "Con người sống nên mở lòng ra, sống nhân ái với nhau;
Nhưng Ngọc Tư viết thì rất ác, cố ý từ chối đạo lí làm người. Đọc văn thì
thấy lòng người viết văn. Xua đuổi, bôi tro trát trấu lên phận nghèo, chửi
mắng bọn ngu dốt dân mình, bắt nhân vật ai cũng đê hèn" [45].
Trước vụ việc Nguyễn Ngọc Tư bị kiểm điểm, báo Tuổi trẻ đã tổ chức
một diễn đàn về "Cánh đồng bất tận". Các ý kiến trao đổi, phản hồi liên tục
được cập nhật vào Tuoitreoline. Sau năm ngày mở ra diễn đàn, đã có 868
bạn đọc tham gia góp ý kiến, viết bài. Trong đó có 13 phê phán trên 855 ý
kiến ủng hộ tác phẩm của Nguyễn Ngọc Tư. Hàng loạt các nhà văn uy tín đã
lên tiếng bênh vực Nguyễn Ngọc Tư: Hữu Thỉnh, Chu Lai, Trung Trung
Đỉnh, Dạ Ngân, Nguyễn Quang Sáng, Phạm Xuân Nguyên, Khắc Phêvới
nhiều cảm xúc kinh ngạc, bất bình, phẫn nộ trước những lời phê phán, đồng
thời sẻ chia, động viên đối với cây bút trẻ đầy tài năng này.
Tựu trung lại, có hai luồng ý kiến:
Một bên ủng hộ lối viết dữ dội đến khốc liệt, ủng hộ việc khai thác và
phản ánh hiện thực chân thực đến trần trụi như thế, nghĩa là ủng hộ một

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn


8
Nguyễn Ngọc Tư "mới". Còn phía bên kia, lại cảm thấy tiếc nuối vì chị đã
đánh mất đi chất trong trẻo, nhẹ nhàng, đầy ân tình trong những sáng tác
trước đó. Như chính tác giả thừa nhận "Cánh đồng bất tận" chỉ là việc "xen
canh", một ngã rẽ bất ngờ để thử thách và làm mới bản thân. Sự chuyển đổi
đột ngột về giọng điệu này khiến những độc giả đã quá quen thuộc với lối
viết hiền lành, mộc mạc của chị bị sốc. Và trong thực tế, theo dõi những tác
phẩm ra đời sau "Cánh đồng bất tận", chúng tôi vẫn nhận thấy một Nguyễn
Ngọc Tư của nông thôn Nam Bộ hiền lành, chân chất nhưng ngày càng sâu
sắc và ám ảnh hơn với nỗi đau, nỗi buồn man mác trước số phận những con
người bé nhỏ, thiệt thòi, những mối tình lỡ dở, cùng với giọng văn bình dân,
đậm chất Nam Bộ.
2.2. Những bài nghiên cứu, phê bình có liên quan đến vấn đề thế
giới nhân vật trong truyện Nguyễn Ngọc Tư:
Xung quanh vấn đề "thế giới nhân vật" trong truyện ngắn Nguyễn
Ngọc Tư, có nhiều bài viết có giá trị khoa học bởi sự tâm huyết và đồng điệu
của nhà phê bình. Trong bài "Nguyễn Ngọc Tư, một nhà văn trẻ Nam Bộ"
của Huỳnh Công Tín, tác giả thừa nhận "Vùng đất và con người Nam Bộ
trong sáng tác của chị được dựng lại bằng chính chất liệu của nó là ngôn từ
và văn phong nhiều chất Nam Bộ" [95], Huỳnh Công Tín cũng đánh giá cao
khả năng miêu tả tâm lí người và vật hết sức sắc sảo của Nguyễn Ngọc Tư.
Nhà văn Nguyễn Hữu Quý nhận xét: "Nguyễn Ngọc Tư cũng viết về
cái xấu. Nhưng sau những dòng văn quằn quại ấy là thông điệp mà Nguyễn
Ngọc Tư muốn gửi đến chúng ta: Trong cuộc sống này, những người tốt,
những người vô tội chưa chắc đã được sống đàng hoàng, được đền đáp xứng
đáng, được hưởng hương vị ngọt ngào của cuộc đời. Xã hội phải thiết lập sự
công bằng và phải biết bảo vệ, nâng niu cái tốt. Cũng cần nhớ rằng kẻ xấu,
cái ác vẫn còn nhởn nhơ có mặt ở mọi nơi". [77].

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn


9
Phạm Xuân Nguyên cho rằng: "Cánh đồng bất tận" là một truyện
hay, nó chứng tỏ bút lực của Nguyễn Ngọc Tư trong việc đào sâu vào thể
hiện cuộc sống và khơi sâu vào thân phận con người. Viết được một truyện
như thế chứng tỏ Tư có tài năng văn chương và có lòng thương người. Đúng
vậy, thương người bằng nỗi đau của con người, bằng cái nhìn thẳng vào
những vùng sáng tối chồng chéo trên những khuôn mặt người và trong
những cõi lòng người". [57]
Nhà văn Nguyễn Văn Viện nhận xét: "Với "Cánh đồng bất tận",
Nguyễn Ngọc Tư đã chứng tỏ cô thực sự là một nhà văn với tất cả tính
chuyên nghiệp trong cách viết và ngôn ngữ sử dụng. Tôi chọn "Cánh đồng
bất tận" còn vì ở đó, tôi thấy cái ác, lòng thù hận đã được cứu chuộc và tha
thứ bởi sự chấp nhận của số phận, không phải cam chịu mà là sự bao dung
hiểu biết cuộc đời" [79].
Phạm Thị Thái Lê trong bài viết: "Hình tượng con người cô đơn trong
truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư" cũng chỉ ra môtíp "người nghệ sĩ cô đơn"
thường thấy trong truyện ngắn của chị trong hành trình đi tìm cái Đẹp ở đời:
chấp nhận đánh đổi và hi sinh. Phạm Thị Thái Lê kết luận: "Quan niệm của
Nguyễn Ngọc Tư rất khác. Cô đơn luôn là nỗi đau, là bi kịch tinh thần lớn
nhất của con người. Nhưng đọc Nguyễn Ngọc Tư, chúng ta cảm nhận rất rõ
niềm cô đơn mà không thấy sự bi quan tuyệt vọng. Nhân vật của chị ý thức
về sự cô đơn. Họ chấp nhận bởi họ tìm thấy trong nỗi đau ấy một lẽ sống.
Và, từ trong nỗi đau ấy, họ vươn lên làm người. Cô đơn trong quan niệm của
Nguyễn Ngọc Tư là động lực của cái Đẹp, cái Thiện." [42]
Trần Phỏng Diều với bài viết "Thị hiếu thẩm mĩ trong truyện ngắn
Nguyễn Ngọc Tư" đã nhấn mạnh: "Đi tìm thị hiếu thẩm mĩ trong truyện ngắn
Nguyễn Ngọc Tư thực chất là đi tìm những hình tượng văn học trong sáng
tác của tác giả. Các hình tượng văn học này cứ trở đi trở lại và trở thành


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

10
một ám ảnh khôn nguôi, buộc người viết phải thể hiện ra tác phẩm của
mình." Ông đã chỉ ra: "Thị hiếu thẩm mĩ trong Nguyễn Ngọc Tư cũng chính
là hình tượng người nghệ sĩ; hình tượng người nông dân và hình tượng con
sông đưa mình uốn khúc chở nặng tình người". [15]
Điểm lại các bài nghiên cứu, phê bình về sáng tác của Nguyễn Ngọc
Tư, chúng tôi nhận thấy:
Đa phần các bài viết đều trên tinh thần giới thiệu một tập truyện của
chị vừa xuất bản, hay phê bình một truyện ngắn cụ thể nào đó. Có rất ít
những bài phê bình mang tính khái quát về văn chương Nguyễn Ngọc Tư.
Đa số là những bài nhận xét, đánh giá có nhiều cảm thụ tinh tế hơn là những
nhận định khoa học.
Hầu hết các bài viết đều khẳng định tài năng và giá trị tác phẩm của
Nguyễn Ngọc Tư. Chị là một nhà văn Nam Bộ, luôn trăn trở với cuộc sống
và số phận con người nói chung và người nông dân vùng đồng bằng sông
nước nói riêng. Nguyễn Ngọc Tư là nhà văn trẻ có bản lĩnh, không ngần ngại
động chạm đến những vấn đề phức tạp. Đồng thời, có cái nhìn tinh tế, cách
khai thác và thể hiện cuộc sống - con người một cách độc đáo, ám ảnh người
đọc. Về thế giới nhân vật trong truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư, có một số bài
viết đã đề cập đến, nhưng thường đặt nó trong tổng thể thế giới nghệ thuật
của Nguyễn Ngọc Tư mà ít có những khảo sát kĩ lưỡng. Tuy vậy, đây cũng
là một số gợi ý để chúng tôi triển khai đề tài của luận văn.
3. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu thế giới nhân vật trong truyện Nguyễn
Ngọc Tư qua những tập truyện mang tính dấu mốc, cụ thể là các tập truyện
ngắn sau:
- Giao thừa, Nhà xuất bản Trẻ, 2003
- Truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư, NXB Văn hoá, 2005


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

11
- Cánh đồng bất tận, NXB Trẻ, 2005
- Gió lẻ và 9 câu chuyện khác, NXB Trẻ, 2008
Đây là những văn bản tập hợp những tác phẩm đặc sắc, có giá trị và
tiêu biểu cho văn chương Nguyễn Ngọc Tư. Tuy nhiên, luận văn cũng chú ý
đến nghiên cứu những tác phẩm khác trong cả quá trình sáng tác của Nguyễn
Ngọc Tư, thấy được sự vận động trong truyện ngắn của chị.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài này, chúng tôi chủ yếu sử dụng những phương
pháp sau:
4.1. Phương pháp thống kê - phân loại.
4.2. Phương pháp so sánh - đối chiếu.
4.3. Phương pháp hệ thống - loại hình.
4.4. Phương pháp phân tích.
5. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Thư mục tham khảo, phần Nội
dung được chia làm ba chương:
Chương 1: Quá trình sáng tác của Nguyễn Ngọc Tư. Khái quát về
"Thế giới nhân vật".
Chương 2: Những kiểu dạng nhân vật tiêu biểu trong truyện ngắn
Nguyễn Ngọc Tư.
Chương 3: Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong truyện ngắn
Nguyễn Ngọc Tư.
6. Đóng góp của luận văn
Luận văn này tập trung tìm hiểu "Thế giới nhân vật trong truyện ngắn
Nguyễn Ngọc Tư" nhằm mục đích: Bước đầu chỉ ra những đặc điểm cơ bản
của thế giới nhân vật trong truyện Nguyễn Ngọc Tư, đồng thời tìm ra những

nét độc đáo, đặc sắc trong nghệ thuật xây dựng nhân vật của nhà văn.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

12
Việc khảo sát và nghiên cứu thế giới nhân vật truyện Nguyễn Ngọc Tư
chưa nhiều và chưa có hệ thống. Tính đến thời điểm luận văn này được tiến
hành thì chưa có một công trình nghiên cứu hoàn chỉnh nào về đề tài này ra
đời. Do đó, chúng tôi mong muốn bổ sung thêm một số nhận định có ý nghĩa
khoa học bên cạnh những ý kiến đã có về vấn đề này và đóng góp một chút
công sức nhỏ bé của mình vào việc nghiên cứu nhà văn trẻ đầy triển vọng
Nguyễn Ngọc Tư, một điểm sáng của truyện ngắn Việt Nam đương đại.

















Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn


13
PHẦN NỘI DUNG
CHƢƠNG 1
QUÁ TRÌNH SÁNG TÁC CỦA NGUYỄN NGỌC TƯ. KHÁI QUÁT VỀ
THẾ GIỚI NHÂN VẬT
1.1. Đặc sắc thế giới nhân vật trong truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tƣ
1.1.1. Khái niệm chung về thế giới nhân vật
Thế giới nhân vật là sự sáng tạo nghệ thuật, là sản phẩm của hoạt động
có ý thức của nhà văn. Thế giới đó không chỉ tồn tại trong tác phẩm văn học
mà còn tồn tại trong trí tưởng tượng của độc giả. Nó có thể thống nhất nhưng
không đồng nhất với thực tại.
Theo Từ điển Tiếng Việt (Viện ngôn ngữ học): Nhân vật là đối tượng
(thường là con người) được miêu tả thể hiện trong tác phẩm văn học nghệ
thuật [109,705].
Các tác giả cuốn Từ điển thuật ngữ văn học cho rằng: Nhân vật văn
học là con người cụ thể được miêu tả trong các tác phẩm văn học. Nhân vật
văn học có thể có tên riêng (Tấm Cám, chị Dậu, anh Pha), cũng có thể
không có tên riêng như "thằng bán tơ", "một mụ nào" trong Truyện Kiều
[27,162].
Còn theo cuốn Giáo trình lý luận văn học thì nhân vật văn học được
quan niệm rộng hơn: Đó không chỉ là con người có tên hoặc không có tên,
mà có thể là những sự vật, loài vật khác nhau, ít nhiều mang bóng dáng tính
cách của con người, được dùng như những phương thức khác nhau để biểu
hiện con người. Đó là nhân vật dế mèn, võ sĩ bọ ngựa, con mèo lười trong
truyện thiếu nhi của Tô Hoài; là vầng trăng, bông hoa hồng trong thơ Bác
v.v Cũng có khi đó không phải là những con người, sự vật cụ thể mà chỉ là
một hiện tượng về con người hoặc có liên quan đến con người, được thể
hiện nổi bật trong tác phẩm [46,126].


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

14
Nhân vật văn học là sản phẩm tinh thần của nhà văn, là nơi thể hiện
quan niệm nghệ thuật và lí tưởng thẩm mĩ của nhà văn về con người. Nhân
vật văn học là một chỉnh thể vận động, có tính cách, được bộc lộ dần trong
không gian, thời gian và mang tính quá trình. Muốn xây dựng nhân vật thành
công, nhà văn phải có một quá trình thai nghén, có một khả năng đồng cảm,
có quá trình thâm nhập thực tế. Nghĩa là quá trình sáng tạo ra một nhân vật
đòi hỏi nhà văn phải huy động toàn bộ tư cách nghệ sĩ và năng lực tinh thần
của cá nhân. Nếu như trong tiểu thuyết, nhân vật là con người nếm trải, được
biểu hiện trong cả quá trình, đi qua nhiều cảnh ngộ, nhiều mối quan hệ và có
sự thay đổi diện mạo, số phận thì trong truyện ngắn, nhân vật thường có số
lượng ít, chỉ xuất hiện trong các tình huống nên bản thân nhân vật rất đa
dạng, linh hoạt. Vì truyện ngắn chỉ là một "lát cắt" của cuộc sống, chỉ
miêu tả một đoạn đời của nhân vật nên nó đời hỏi phải chọn lọc chi tiết,
bộc lộ rõ quan điểm. Như vậy, nhân vật luôn là yếu tố hàng đầu của truyện
ngắn nói chung.
Nhân vật văn học hết sức đa dạng, phong phú. Nó được thể hiện trong
tác phẩm văn học dưới nhiều hình thức khác nhau. Đó có thể là những con
người được miêu tả đầy đủ cả ngoại hình lẫn nội tâm, tính cách như nhân vật
Chí Phèo trong tác phẩm cùng tên của nhà văn Nam Cao, nhân vật chị Dậu
trong tác phẩm Tắt đèn của nhà văn Ngô Tất Tố, nhân vật Xuân tóc đỏ trong
tiểu thuyết Số đỏ của nhà văn Vũ Trọng Phụng; có khi nhân vật chỉ hiện
lên trong tác phẩm qua một vài chi tiết như tiếng nói, giọng điệu, hành
động, cảm xúc, suy nghĩ v.vnhư hình ảnh người câu cá trong bài thơ
Thu điếu của Nguyễn Khuyến, hình ảnh cô hái mơ trong bài thơ cùng tên
của Nguyễn Bính v.v
Nhân vật văn học thường được xây dựng từ những nguyên mẫu ngoài
đời, có khi là từ những điển hình xã hội, nhưng nó được xây dựng qua trí


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

15
tưởng tượng, sự sáng tạo và tài năng của người nghệ sĩ, phục vụ cho dụng ý
nghệ thuật của mình, mang phong cách riêng của mình. Vì vậy, khi tìm hiểu
nhân vật văn học, cần lưu ý: Nhân vật văn học là một đơn vị nghệ thuật đầy
tính ước lệ, không thể đồng nhất nó với con người có thật trong đời sống.
[27,200].
Tóm lại: Nhân vật văn học là một hình tượng nghệ thuật do nhà văn
sáng tạo nên. Nhân vật văn học rất phong phú, nó có thể là loài vật, đồ
vậtnhưng chủ yếu là con người. Sự thể hiện nhân vật cũng ở những hình
thức rất đa dạng. Dù nhân vật là thế giới loài người hay loài vật nó đều có
vai trò rất quan trọng trong sáng tác của nhà văn, nó làm nên linh hồn của
tác phẩm.
1.1.2. Vai trò của nhân vật trong tác phẩm văn học
Tác phẩm văn học không thể không có nhân vật. Bởi nhân vật là linh
hồn của tác phẩm, là phương tiện cơ bản để nhà văn khái quát hiện thực. Nhà
văn sáng tạo ra nhân vật là để thể hiện nhận thức về con người cũng như
những quy luật của cuộc sống. Một tác phẩm văn học được đánh giá là có giá
trị, có chiều sâu, có sức sống lâu bền khi tác phẩm ấy khắc họa rõ nét, chân
thực và sinh động hình tượng nhân vật. Có lẽ vì vậy mà người đọc không dễ
gì quên được hình ảnh một nàng Kiều, một chị Dậu, một Chí Phèo v.vHọ
là những điển hình bất hủ trong văn học.
Nhân vật trong tác phẩm văn học là sản phẩm sáng tạo của, là kết quả
của quá trình khám phá, chiêm nghiệm. Cũng bởi vậy mà nó mang dấu ấn
của cá nhân sáng tạo ra nó. Khi dấu ấn ấy được lặp đi lặp lại trong nhiều
sáng tác của nhà văn, sẽ dần dần hình thành nên phong cách nghệ thuật và tư
tưởng nghệ thuật của nhà văn ấy. Bởi vậy, giáo sư Nguyễn Đăng Mạnh đã
khẳng định: Trong thế giới nghệ thuật của nhà văn thường có một hình

tượng tâm huyết cứ trở đi trở lại nhiều lần như là một "ám ảnh" đối với nhà

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

16
văn. Những hình tượng như thế càng có tính phổ biến bao nhiêu, càng có ý
nghĩa tư tưởng sâu sắc và cơ bản bấy nhiêu. [48]. Như vậy, nhân vật chính
là căn cứ quan trọng giúp người đọc có thể hiểu được phong cách nghệ thuật
và tư tưởng nghệ thuật của nhà văn, điều này đặc biệt có ý nghĩa quan trọng
khi nghiên cứu tác phẩm cũng như tác gia văn học.
Các nhà văn lớn bao giờ cũng tạo ra cho mình một thế giới nhân vật
mang đậm dấu ấn cá nhân. Nếu như thế giới nhân vật của nhà văn Nguyễn
Tuân là những nho sĩ cuối mùa, những đào hát, bồi tàu, họa sĩnhất mực tài
hoa, có thiên lương trong sáng, sống ngông nghênh kiêu bạc, qua đó thể hiện
tinh thần yêu nước, thái độ bất hoà với xã hội thực dân, ngợi ca những giá trị
văn hoá cổ truyền của dân tộc thì thế giới nhân vật của Nguyên Hồng là
những con người lao động nghèo khổ dưới chế độ thực dân nửa phong kiến -
những đứa trẻ vất vưởng đầu đường xó chợ, những người lao động đầu tắt
mặt tối, những kẻ vì túng quẫn mà trở thành lưu manh, những cô gái quê
nghèo khổ cùng đường phải làm gái mại dâmQua hệ thống nhân vật này ta
hiểu được tư tưởng nghệ thuật của nhà văn, đó chính là thái độ tố cáo chế độ
xã hội gay gắt và tấm lòng nhân đạo luôn yêu thương trân trọng những con
người nghèo khổ. Còn nhà văn trào phúng Vũ Trọng Phụng thì lại sáng tạo
trong thế giới nghệ thuật của mình một loạt những nhân vật phản diện, dâm
ô, đểu cáng, đồi bại, nhố nhăng, đảo điên quay cuồng với bao điều kì quặc
"vô nghĩa lí"đó chính là bức tranh hiện thực, là bộ mặt của xã hội tư sản
thành thị Việt Nam thời Pháp thuộc mà nhà văn muốn phản ánh.
Như vậy, nhân vật văn học thể hiện cách hiểu của nhà văn về con
người theo một quan điểm nhất định, là nơi để nhà văn gửi gắm, kí thác
những tâm tư, ước vọng, cùng những vấn đề triết lí nhân sinh. Qua hệ thống

nhân vật, người đọc thấy được tư tưởng nghệ thuật và phong cách nghệ thuật
của nhà văn. Cùng nói về con người trong xã hội hiện đại, nhà văn Nguyễn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

17
Huy Thiệp thấy con người cô đơn giữa dòng đời nhộn nhịp, sự "khủng hoảng
làm người"; Phan Thị Vàng Anh phơi bầy những bất ổn trong lối sống và chỉ
ra những mâu thuẫn trong cuộc đời; Nguyễn Thị Thu Huệ khai thác những
mặt trái của con người trong đời sống hiện đại và phức tạp Nguyễn Ngọc
Tư với một phong cách riêng đã thể hiện những quan niệm nghệ thuật về con
người qua một thế giới nhân vật độc đáo.
1.2. Nguyễn Ngọc Tƣ và quá trình sáng tác
1.2.1. Chân dung nhà văn
Tác giả tên thật là Nguyễn Ngọc Tư, sinh năm 1976, quê quán ở xã
Tân Duyệt, huyện Đầm Dơi, tỉnh Cà Mau. Hiện chị sống và công tác tại
thành phố Cà Mau. Nguyễn Ngọc Tư là một trong những Hội viên trẻ tuổi
nhất hiện nay của Hội Nhà Văn Việt Nam. Chị từng đạt giải Nhất cuộc vận
động sáng tác "Văn học tuổi 20 lần thứ 2" do nhà xuất bản Trẻ, Hội Nhà văn
thành phố Hồ Chí Minh, báo Tuổi trẻ tổ chức năm 2000 với tập truyện
"Ngọn đèn không tắt" và Giải thưởng văn học của Hội nhà văn Việt Nam
năm 2001 cũng với tập truyện ngắn này. Tập sách này đã được chọn in lại
trong "Tủ sách vàng" của Nhà xuất bản Kim Đồng năm 2003. Nguyễn
Ngọc Tư đạt giải Ba cuộc thi sáng tác truyện ngắn 2003 - 2004 của báo Văn
nghệ với truyện ngắn "Đau gì như thể"; giải thưởng văn học ASEAN
năm 2008 Chị cũng là tác giả trẻ nhất có tên trong tuyển tập truyện ngắn
Việt Nam được dịch và in ở Mĩ, do đó chị đã vinh dự được chọn lên hình của
chương trình "Người đương thời" năm 2005. Nhiều truyện ngắn của chị
được dịch ra tiếng Anh, tiếng Nhật để giới thiệu với độc giả ở nước ngoài.
Nguyễn Ngọc Tư đến với truyện ngắn bằng con đường khá đặc biệt so

với nhiều nhà văn khác: những trang viết được bắt đầu từ chính sự vất vả
nhọc nhằn trong cuộc sống. Nhiều độc giả tò mò muốn tìm hiểu đời tư của
nữ văn sĩ ngoài hai mươi tuổi bất chợt rực sáng tài năng từ một vùng thôn dã

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

18
tận rẻo đất cực Nam của tổ quốc đã không thể tin Tư mới học hết lớp 9 phổ
thông, cấp 3 bổ túc, sống giản dị với người chồng thợ bạc chẳng bao giờ đọc
truyện vợ viết. Thuở nhỏ, chị vừa học vừa phải đảm đương việc nhà. Học hết
bậc THCS, Nguyễn Ngọc Tư phải rời xa mái trường để chăm sóc ông ngoại
già yếu; phụ má hái rau ra chợ bán. Những trang văn đầu tiên của chị ra đời
trong hoàn cảnh này. Sau này, khi được hỏi xuất phát từ đâu mà viết văn, chị
tâm sự: "Viết vì nhiều thứ lắm, phần vì sự thôi thúc và để giải toả những cảm
xúc dồn nén bên trong, phần vì buồn quá, không biết nói chuyện cùng ai nên
tìm cách trút vào trang viết". Ba truyện đầu tay được chọn đăng sau khi thân
phụ của chị mang gửi Tạp chí "Bán đảo Cà Mau". Sau đó, chị được nhận
vào làm văn thư và học làm phóng viên cho Tạp chí này. Chị vừa làm báo,
vừa viết văn, có khi "suy nghĩ về sáng tác giữa những đợt cơm sôi trong lúc
lo nấu ăn cho chồng và nhóm thợ bạc". Ngọc Tư không ngại khó khăn, đi
đến những vùng sâu vùng xa. Trong một chuyến đi thực tế ở cửa biển Khánh
Hội, sông Đốc sau khi cơn bão số 5 ập vào đất Mũi, những cảnh làng quê
hoang tàn, xác xơ, cuộc sống ngư phủ nghèo nàn, cảnh vợ mất chồng, mẹ
khóc con đã trở thành kí sự "Nỗi niềm sau cơn bão" - tác phẩm đạt giải Ba
báo chí của tỉnh năm 1997. Giải thưởng đã khẳng định hướng đi đúng đắn và
có ý nghĩa khích lệ chị trong quá trình sáng tác: "Được giải thưởng qui ra
lúa hổng là bao nhưng đã cho mình chút hi vọng là nếu mình ráng có thể viết
tốt hơn".
Nguyễn Ngọc Tư thực sự được độc giả cả nước biết đến khi chị đạt
giải Nhất cuộc vận động sáng tác "Văn học tuổi 20 lần thứ 2" của Hội Nhà

văn thành phố Hồ Chí Minh với tập truyện ngắn "Ngọn đèn không tắt" năm
2000. Cũng từ đó, các tập truyện của chị liên tiếp ra đời và được độc giả đón
nhận nồng nhiệt. Năm 2003 chị được nhận giải thưởng của Hội Nhà văn Việt
Nam; được bình chọn là một trong "Mười gương mặt tiêu biểu trong năm"

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

19
do trung ương Đoàn trao tặng và được kết nạp vào Hội Nhà văn Việt Nam,
trở thành Hội viên trẻ tuổi nhất (27 tuổi). Rồi liên tiếp các tập truyện của chị
được xuất bản. Có thể nói kể từ khi Cánh đồng bất tận ra đời thì Nguyễn
Ngọc Tư đã thật sự khẳng định được tên tuổi và tài năng của mình trên văn
đàn Việt Nam.
Ngoài ra, những truyện ngắn mới nhất của chị cũng thường xuyên
được đăng trên các báo trong cả nước và được cập nhật liên tục trên trang
web "Viet-studies" của GS. Trần Hữu Dũng. Điều đó chứng tỏ Nguyễn Ngọc
Tư là cây bút có sức sáng tạo dồi dào và có nhiều hứa hẹn.
Không chỉ gặt hái thành công ở thể loại truyện ngắn, Nguyễn Ngọc Tư
còn rất xuất sắc trong mảng tạp văn khi cho ra đời ngay sau "Cánh đồng bất
tận" cuốn tạp văn "nặng kí" mang tên "Tạp văn Nguyễn Ngọc Tư" (2005)
(đến nay đã tái bản tới lần thứ tám). Sau đó là các cuốn: "Sống chậm thời
@" (in chung với Lê Thiếu Nhơn - 2006); "Ngày mai của những ngày
mai" (2007); và gần đây nhất là cuốn: "Yêu người ngóng núi" (2009) được
độc giả và giới phê bình văn học đánh giá cao.
Trong mấy năm gần đây, Nguyễn Ngọc Tư đã trở thành một "hiện
tượng" đặc biệt của văn học nước nhà. Các sáng tác của chị gây một sự phản
hồi nhiều chiều trong dư luận độc giả, giới phê bình, cũng như những nhà
tuyên huấn, chính trị. Điều đó cho thấy chị là cây bút có nhiều hứa hẹn.
Những đột phá trong cách viết luôn đem lại những chuyển động trong cách
đọc. Có thể nói không quá rằng: nhờ các sáng tác của Nguyễn Ngọc Tư, nhờ

những cuộc tranh luận gay gắt trên văn đàn, văn hoá đọc của độc giả đã được
nâng cấp lên một nấc thang mới. Năm 2005 là năm của Nguyễn Ngọc Tư và
năm lên ngôi của văn hoá đọc. Tác phẩm "Cánh đồng bất tận" đạt kỉ lục về
xuất bản. Những thành công liên tục mà chị đã đạt được cho thấy Nguyễn
Ngọc Tư là một nhà văn miệt mài lao động và tích luỹ vốn sống để nuôi

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu  Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

20
dưỡng cảm hứng và năng lực sáng tác chứ không chỉ nhờ vào tài năng thiên
bẩm. Cho đến nay, qua chặng đường chưa đầy 10 năm cầm bút, tung hoành ở
cả hai thể loại truyện ngắn và tạp văn, Nguyễn Ngọc Tư đã khẳng định được
vị trí và tên tuổi của mình trong đội ngũ sáng tác trẻ đương đại. Chị đã định
hình cho mình một phong cách sáng tác mang đậm dấu ấn Nguyễn Ngọc Tư
- "đặc sản miền Nam".
1.2.2. Khái quát về sáng tác của Nguyễn Ngọc Tƣ
1.2.2.1. Truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư
Sau khi tập truyện ngắn "Ngọn đèn không tắt" đạt giải Nhất cuộc vận
động sáng tác "Văn học tuổi 20 lần thứ 2", Nguyễn Ngọc Tư liên tiếp giới
thiệu với độc giả những tập truyện ngắn đặc sắc khác như:
- Giao thừa, NXB Trẻ, 2003.
- Biển người mênh mông, NXB Kim Đồng, 2003.
- Nước chảy mây trôi, NXB Văn nghệ TP HCM, 2004.
- Truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư, NXB Văn hoá Sài Gòn, 2005.
- Cánh đồng bất tận, NXB Trẻ, 2005.
- Gió lẻ và 9 câu chuyện khác, NXB Trẻ, 2008.
- Khói trời lộng lẫy, NXB Thời đại, 2010.
Tìm hiểu Nguyễn Ngọc Tư ở thể loại truyện ngắn, thiết nghĩ chúng ta
cần đặt chị trong môi trường văn chương khu vực đồng bằng sông Cửu Long
để có cái nhìn toàn diện và khách quan hơn. Đọc sáng tác của các tác giả

đồng bằng sông Cửu Long, người ta dễ dàng nhận ra bản sắc văn hoá đa
dạng của một vùng đất cũng như những nét tính cách độc đáo của tính cách
và con người Nam bộ. Nguyễn Ngọc Tư cũng không là ngoại lệ. Truyện
ngắn của chị là bức tranh đời sống và tâm hồn con người Nam bộ, là địa hạt
mà ở đó chị chứng tỏ được khả năng bao quát, phát hiện và thể hiện những
góc khuất trong thế giới nội tâm con người. Có thể nói, tính cách Nam bộ là