Phần tích tầm quan trọng của việc sử dụng các phương pháp nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh
|
Các phương pháp cụ thể Show
Với ý nghĩa chung nhất, phương pháp được hiểu là cách thức đề cập tới hiện thực, cách thức nghiên cứu các hiện tượng của tự nhiên và của xã hội. Phương pháp là hệ thống các nguyên tắc điều chỉnh nhận thức và hoạt động cải tạo thực tiễn xuất phát từ các quy luật vận động của khách thể được nhận thức. Giữa phương pháp nghiên cứu và nội dung nghiên cứu có mối liên hệ mật thiết và chi phối lẫn nhau: phương pháp phải trên cơ sở vận động của bản thân nội dung; nội dung nào phương pháp đấy. Vì vậy, ngoài các nguyên tắc phương pháp luận chung, với một nội dung cụ thể cần phải vận dụng một phương pháp nghiên cứu cụ thể phù hợp. Trong đó, việc vận dụng phương pháp lịch sử (nghiên cứu sự vật và hiện tượng theo quá trình phát sinh, tồn tại, phát triển) và phương pháp lôgích (nghiên cứu một cách tổng quát nhằm tìm ra được cái bản chất vốn có của sự vật, hiện tượng và khái quát thành lý luận) là hết sức cần thiết trong nghiên cứu, giảnq dạy, học tập tư tưởng Hồ Chí Minh. Vận dụng phương pháp liên ngành trong nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh. Là một nhà khoa học, nhà tư tưởng, Hồ Chí Minh đã thể hiện tư tưởng của mình như một hệ thống, bao quát nhiều lĩnh vực: tư tưởng triết học, tư tưởng kinh tế, tư tưởng chính trị, tư tưởng quân sự, tư tưởng văn hóa, tư tưởng đạo đức..., trong mỗi lĩnh vực lại có thể tìm thấy những hệ thống nhỏ. Trước một đối tượng nghiên cứu đa dạng và phong phú nhiều mặt như vậy thì không một lĩnh vực nào có đủ năng lực bao quát hết để đưa ra một bức tranh tổng thể về tư tưởng Hồ Chí Minh. Vì thế, cần thiết phải áp dụng các phương pháp liên ngành khoa học xã hội nhân văn, lý luận chính trị để nghiên cứu hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh, cũng như mỗi tác phẩm lý luận riêng biệt của Người. Để nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh đạt được trình độ khoa học ngày một cao hơn cần phải đổi mới và hiện đại hóa các phương pháp nghiên cứu cụ thể, trên cơ sở không ngừng phát triển, hoàn thiện về lý luận và phương pháp luận khoa học nói chung. Trong nghiên cứu hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh hiện nay, các phương pháp cụ thể thường được áp dụng có hiệu quả là: phân tích, tổng hợp, so sánh, đối chiếu, thống kê trắc lượng, văn bản học, điều tra điền dã, phỏng vấn nhân chứng lịch sử, V.V.. Mỗi phương pháp khi vận dụng vào nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh có những đặc điểm và đặt ra các yêu cầu khác nhau. Việc vận dụng các phương pháp và kết hợp các phương pháp cụ thể phải căn cứ vào nội dung nghiên cứu.
- Nắm được đối tượng, phương pháp nghiên cứu; - Hiểu được ý nghĩa của việc học tập nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh. II. Yêu cầu- Nắm được khái niệm tư tưởng Hồ Chí Minh; đối tượng và phương pháp; - Nắm được mối quan hệ môn học này với môn học “Những nguyên lý cơ bản của CNM-LN” và “Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam”; - Nắm được ý nghĩa của việc học tập nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh. III. Nội dungĐại hội VII ĐCSVN đã khẳng định: Đảng ta lấy chủ nghĩa Mác - Lê-nin, Tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động của Ðảng. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX, đã tổng kết như là một định nghĩa: “Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, là kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại”. Trong định nghĩa này, Đảng ta đã bước đầu làm rõ:
Dựa vào định hướng cơ bản của Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX, các nhà nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh đã đưa ra định nghĩa: “Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, từ cách mạng dân chủ nhân dân đến cách mạng xã hội chủ nghĩa; là kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể nước ta, đồng thời là sự kết tinh tinh hoa văn hóa dân tộc và trí tuệ thời đại nhằm giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người”1 Có hai phương thức tiếp cận tư tưởng Hồ Chí Minh: 1.Tư tưởng Hồ Chí Minh như một hệ thống tri thức tổng hợp. 2.Tư tưởng Hồ Chí Minh là hệ thống các quan điểm về cách mạng Việt Nam. Tài liệu này vận dụng phương pháp tiếp cận thứ hai. Nội dung cốt lõi của tư tưởng Hồ Chí Minh là tư tưởng độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội nhằm giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người. 2. Đối tượng và nhiệm vụ của môn học tư tưởng Hồ Chí Minh a. Đối tượngnghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của tư tưởng Hồ Chí Minh: - Hệ thống quan điểm, lý luận về cách mạng Việt Nam trong thời đại mới mà cốt lõi là tư tưởng độc lập dân tộc gắn với chủ nghĩa xã hội. - Là quá trình vận dụng, hiện thực hóa các quan điểm, lý luận đó trong thực tiễn cách mạng Việt Nam - Về mối quan hệ biện chứng của tư tưởng độc lập tự do với tư tưởng giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người; - Về độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội, về các quan điểm cơ bản trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh. b. Nhiệm vụ nghiên cứu Nhiệm vụ của bộ môn tư tưởng Hồ Chí Minh là làm rõ: - Cơ sở khách quan và chủ quan hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh - Các giai đoạn hình thành, phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh; - Nội dung, bản chất cách mạng và khoa học, của các quan điểm trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh; - Vai trò nền tảng kim chỉ nam hành động của Tư tưởng Hồ Chí Minh với cách mạng Việt Nam; - Quá trình nhận thức, vận dụng, phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh qua các giai đoạn cách mạng của Đảng và Nhà nước ta. - Các giá trị tư tưởng lý luận của Hồ Chí Minh đối với kho tàng tư tưởng, lý luận của cách mạng thế giới của thời đại. 3. Mối quan hệ với môn học Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin và môn Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nama. Quan hệ với môn học Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin
b. Quan hệ với môn học Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam
II. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUCơ sở thế giới quan, phương pháp luận khoa học chủ nghĩa Mác Lênin và các quan điểm có giá trị phương pháp luận của Hồ Chí Minh. Các nguyên lý triết học Mác – Lênin, với tư cách là phương pháp luận chung của các ngành khoa học. Một số phương pháp luận trong nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh a. Đảm bảo sự thống nhất nguyên tắc tính Đảng và tính khoa học - Trên lập trường quan điểm, phương pháp luận của nghĩa Mác-Lênin và đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam; bảo đảm tính khách quan khi phân tích, lý giải và đánh giá tư tưởng Hồ Chí Minh, tránh áp đặt hoặc cường điệu hóa tư tưởng của người. - Tính đảng và tính khoa học thống nhất với nhau trong sự phản ánh trung thực khách quan, tư tưởng Hồ Chí Minh trên cơ sở lập trường, phương pháp luận và định hướng chính trị. b. Quan điểm thực tiễn và nguyên tắc lý luận gắn với thực tiễn - Chủ nghĩa Mác-Lênin khẳng định: thực tiễn là nguồn gốc, động lực và mục đích của nhận thức, là tiêu chuẩn của chân lý. - Trong cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Hồ Chí Minh luôn luôn bám sát thực tiễn cách mạng dân tộc và thế giới, coi trọng tổng kết thực tiễn, coi đây là biện pháp nâng cao năng lực hoạt động thực tiễn, và là điều kiện để nâng cao trình độ lý luận. - Người cũng đặc biệt coi trọng việc kết hợp lý luận với thực tiễn, lời nói đi đôi với việc làm. - Hồ Chí Minh khẳng định: thực tiễn không có lý luận hướng dẫn thì thành thực tiễn mù quáng, dễ mắc chủ quan; lý luận mà không liên hệ với thực tiễn là lý luận suông. Vì vậy, nghiên cứu, học tập tư tưởng Hồ Chí Minh cần quán triệt quan điểm lý luận gắn liền với thực tiễn, học đi đôi với hành. c. Quan điểm lịch sử - cụ thể - Cùng với chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử phải được vận dụng vào việc nghiên cứu, học tập tư tưởng Hồ Chí Minh. - Quan điểm lịch sử - cụ thể nghĩa là xem xét một hiện tượng nhất định đã xuất hiện trong lịch sử như thế nào, hiện tượng đó đã trải qua những giai đoạn phát triển chủ yếu nào và đứng trên quan điểm của sự phát triển đó để xem xét hiện nay nó đã trở thành như thế nào ? d. Quan điểm toàn diện và hệ thống - Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về cách mạng Việt Nam, do vậy phải luôn quan triệt mối quan hệ qua lại của các yếu tố, các nội dung khác nhau trong hệ thống tư tưởng đó, và phải lấy hạt nhân cốt lõi là tư tưởng Hồ Chí Minh là tư tưởng độc lập, tự do dân chủ và chủ nghĩa xã hội. - Trong nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh, cần nắm vững hệ thống các quan điểm của người. Nếu tách rời một yếu tố nào đó khỏi hệ thống thì sẽ hiểu không đầy đủ tư tưởng Hồ Chí Minh. e. Quan điểm kế thừa và phát triển. Nghiên cứu, học tập tư tưởng Hồ Chí Minh đòi hỏi không chỉ biết kế thừa, vận dụng mà còn phải biết phát triển sáng tạo tư tưởng của người trong điều kiện lịch sử mới, trong bối cảnh cụ thể của đất nước và quốc tế. g. Kết hợp các tác phẩm với thực tiễn chỉ đạo cách mạng của Hồ Chí Minh. - Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh không chỉ căn cứ vào các tác phẩm, bài viết, bài nói mà cần coi trọng thực tiễn của người, thực tiễn cách mạng dưới sự tổ chức lãnh đạo của Đảng do Người đứng đầu. - Chân lý là cụ thể, cách mạng là sáng tạo. Sự sáng tạo của Hồ Chí Minh trước hết là sự sáng tạo về tư duy lý luận, về chiến lược, về đường lối cách mạng, điều đó giữ vai trò quyết định hàng đầu dẫn đến thắng lợi cách mạng. - Tư tưởng lý luận cách mạng Hồ Chí Minh đã góp phần làm phong phú thêm và phát triển lý luận cách mạng của thời đại. 2. Các phương pháp cụ thể- Phương pháp lịch sử (quá trình phát sinh, tồn tại, phát triển). - Phương pháp lôgic (tìm ra bản chất và khái quát thành lý luận). - Phương pháp liên ngành trong khoa học xã hội – nhân văn. - Các phương pháp khác như: phân tích, tổng hợp, so sánh, đối chiếu, thống kê, văn bản học, điều tra xã hội học, phỏng vấn nhân chứng lịch sử... III. Ý NGHĨA CỦA VIỆC HỌC TẬP, NGHIÊN CỨU MÔN HỌC ĐỐI VỚI SINH VIÊN HỌC SINHHọc tập, nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh để bồi dưỡng củng cố cho sinh viên, thanh niên lập trường quan điểm cách mạng trên nền tảng chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, tích cực, chủ động đấu tranh phê phán những quan điểm sai trái, bảo vệ chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và nhà nước ta, biết vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào giải quyết các vấn đề đặt ra trong cuộc sống. 2. Bồi dưỡng phẩm chất đạo đức và rèn luyện bản lĩnh chính trịTư tưởng Hồ Chí Minh giáo dục đạo đức, tư cách cán bộ, đảng viên và toàn dân biết sống hợp đạo lý, yêu cái tốt, ghét cái ác, cái xấu, học tập tư tưởng Hồ Chí Minh giúp nâng cao lòng tự hào về người, về Đảng Cộng sản về Tổ quốc Việt Nam, tự nguyện “sống chién đấu, lao động và hoạt động theo gương Bác Hồ vĩ đại”. Câu hỏi ôn tập1. Trình bày khái niệm tư tưởng Hồ Chí Minh, đối tượng, phương pháp nghiên cứu, ý nghĩa của việc học tập nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh. 2. Cho biết mối quan hệ giữa môn học này với môn học “Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin” và môn “Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam”. Chương 1
CHƯƠNG II TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VẤN ĐỀ DÂN TỘC VÀ CÁCH MẠNG GIẢI PHÓNG DÂN TỘC Nắm vững được những nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc và cách mạng giải phóng dân tộc. Thấy được những luận điểm sáng tạo, đặc sắc có ý nghĩa lý luận và thực tiễn to lớn. Làm rõ nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc và cách mạng giải phóng dân tộc và những luận điểm sáng tạo, đặc sắc có ý nghĩa lý luận và thực tiễn to lớn.
CHƯƠNG 3 TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CHỦ NGHĨA XÃ HỘI VÀ CON ĐƯỜNG QUÁ ĐỘ LÊN CNXH Ở VIỆT NAM- Thấy được quan điểm của Hồ Chí Minh về tính tất yếu, của quá trình đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam; - Nắm vững được quan điểm của Hồ Chí Minh về bản chất, đặc trưng, mục tiêu, động lực của chủ nghĩa xã hội; - Hiểu dược con đường và biện pháp quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. II. Yêu cầu- Làm rõ được những quan điểm của Hồ Chí Minh về tính tất yếu của chủ nghĩa xã hội; - Khái quát được những đặc trưng bản chất, mục tiêu, đặc điểm của thời kỳ quá độ ở Việt Nam; - Nắm đưộc các nhiệm vụ, bước đi và biện pháp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta; - Xây dựng niềm tin khoa học, quyết tâm thực hiện tốt đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước. III. Nội dung
CHƯƠNG 4 TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM- Làm cho người học nắm được những quan niệm của Hồ Chí Minh về vai trò, và bản chất của Đảng Cộng sản Việt Nam; tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng trong sạch vững mạnh; - Thấy được những sáng tạo của Hồ Chí Minh trong tổ chức, xây dựng Đảng Cộng sản. Nhằm củng cố niềm tin khoa học vào Đảng, vào chế độ, để vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng ở Việt Nam hiện nay. II. Yêu cầu- Làm rõ cơ sở khoa học, nội dung quan niệm của Hồ Chí Minh về:+ Vai trò, và bản chất của Đảng Cộng sản Việt Nam; + Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng trong sạch vững mạnh; + Thấy được sáng tạo của Hồ Chí Minh về tổ chức, xây dựng Đảng Cộng sản; + Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác xây dựng Đảng ở nước ta.
CHƯƠNG V TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠI ĐOÀN KẾT DÂN TỘC VÀ ĐOÀN KẾT QUỐC TẾ
- Làm rõ cơ sở khoa học và nội dung những quan điểm của Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc. đoàn kết quốc tế - Vận dụng tư tưởng đó vào công cuộc đổi mới hiện nay của Đảng ta.
Chương 6Làm cho người học nắm được những quan điểm cơ bản của Hồ Chí Minh về dân chủ; về Nhà nước của dân, do dân và vì dân. Thấy được những sáng tạo của Hồ Chí Minh về Nhà nước. Nhằm củng cố niềm tin khoa học vào Đảng, vào chế độ, để vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào công tác xây dựng hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay. Làm rõ cơ sở khoa học và nội dung những quan điểm của Hồ Chí Minh về dân chủ, xây dựng Nhà nước của dân, do dân và vì dân. Thấy được yêu cầu khách quan và những nội dung cơ bản của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong đảm bảo dân chủ, trong công tác xây dựng Nhà nước ở nước ta.
Chương 7- Nắm được những quan điểm cơ bản của Hồ Chí Minh về văn hóa, đạo đức, và xây dựng con người mới. - Thấy được những nguyên tắc cơ bản trong việc xây dựng nền đạo đức cách mạng, xây dựng nền văn hoá mới, con người mới theo tư tưởng Hồ Chí Minh. II. Yêu cầu- Làm rõ tư tưởng về vị trí, vai trò, tính chất, chức năng, quan điểm về một số lĩnh vực chính của văn hóa. - Làm rõ quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò và sức mạnh của đạo đức; những chuẩn mực đạo đức cách mạng của con người Việt Nam và những nguyên tắc xây dựng đạo đức mới. - Làm rõ một số vấn đề cơ bản mà sinh viên cần học tập, làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức của Hồ Chí Minh. - Làm rõ tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng con người mới. III. Nội dung
Chương 6Làm cho người học nắm được những quan điểm cơ bản của Hồ Chí Minh về dân chủ; về Nhà nước của dân, do dân và vì dân. Thấy được những sáng tạo của Hồ Chí Minh về Nhà nước. Nhằm củng cố niềm tin khoa học vào Đảng, vào chế độ, để vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào công tác xây dựng hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay. Làm rõ cơ sở khoa học và nội dung những quan điểm của Hồ Chí Minh về dân chủ, xây dựng Nhà nước của dân, do dân và vì dân. Thấy được yêu cầu khách quan và những nội dung cơ bản của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong đảm bảo dân chủ, trong công tác xây dựng Nhà nước ở nước ta.
|
