Cơ quan quản lý nhà nước về kinh tế

(QK7 Online) - Bộ máy quản lý Nhà nước về kinh tế là một chỉnh thể các bộ phận trong cơ cấu tổ chức quyền lực Nhà nước, có chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn khác nhau, có quan hệ, ràng buộc và phụ thuộc lẫn nhau, được bố trí thành cấp và khâu để thực hiện chức năng nhất định của quản lý Nhà nước về kinh tế nhằm đạt mục tiêu đã đặt ra.
 

Thu hoạch cá ở Sư đoàn 5, Quân khu 7.

Trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam, văn kiện Đại hội XII của Đảng xác định: “Nhà nước đóng vai trò định hướng, xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế, tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng, minh bạch và lành mạnh; sử dụng các công cụ, chính sách và các nguồn lực của Nhà nước để định hướng và điều tiết nền kinh tế, thúc đẩy sản xuất kinh doanh và bảo vệ môi trường; thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội trong từng bước, từng chính sách phát triển. Phát huy vai trò làm chủ của nhân dân trong phát triển kinh tế - xã hội”. Hội nghị lần thứ 6, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”; Nghị quyết 19-NQ/TW ngày 25/10/2017 của  Hội nghị Trung ương 6 khóa XII “về tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập” phù hợp với yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và chủ động hội nhập quốc tế. Sau hơn 30 năm đổi mới, bộ máy quản lý Nhà nước về kinh tế ở nước ta được tổ chức sắp xếp, tương đối đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, phù hợp với hệ thống tổ chức bộ máy Nhà nước. Chức năng của các cơ quan thuộc bộ máy quản lý Nhà nước về kinh tế đã được rà soát, điều chỉnh, bổ sung theo hướng tập trung vào chức năng quản lý Nhà nước về các ngành kinh tế, lĩnh vực kinh tế theo phân công, phân cấp. Cơ chế phối hợp thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về kinh tế cũng được hoàn thiện từng bước bảo đảm quản lý và điều hành nền kinh tế chủ động, linh hoạt, ứng phó kịp thời, hiệu quả với các biến động kinh tế, xã hội trong và ngoài nước; khai thác, huy động được nhiều hơn mọi nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội. Đội ngũ cán bộ quản lý Nhà nước về kinh tế có nhiều tiến bộ, đã hình thành đội ngũ cán bộ quản lý Nhà nước về kinh tế lớn mạnh về nhiều mặt, phát triển cả về số lượng, nâng cao về chất lượng, ngày càng phù hợp về cơ cấu. Tuy nhiên, bộ máy quản lý Nhà nước về kinh tế vẫn còn cồng kềnh, nhiều đầu mối do vậy chức năng, nhiệm vụ của một số cơ quan thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về kinh tế còn chưa được quy định rõ ràng, cụ thể; hiệu lực, hiệu quả hoạt động chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy, mối quan hệ của một số cơ quan, tổ chức chưa thật rõ, còn chồng chéo, trùng lặp. Sự phối hợp giữa các cấp, các ngành, các địa phương có lúc, có nơi thiếu chặt chẽ. Cơ chế phân công, phối hợp toàn diện trong thực hiện các chức năng quản lý Nhà nước về kinh tế còn hạn chế. Công tác cán bộ còn nhiều hạn chế: công tác quy hoạch cán bộ chưa được thực hiện nghiêm túc, còn biểu hiện hình thức, thiếu thực chất, làm chiếu lệ. Tình trạng “lạm phát” quy hoạch cán bộ khá phổ biến; sự dễ dãi, nể nang trong công tác quy hoạch dẫn đến thực trạng có cán bộ chưa thực sự đủ tiêu chuẩn, chưa xứng đáng với vị trí được quy hoạch nhưng vẫn đưa vào quy hoạch; tuyển dụng cán bộ quản lý Nhà nước về kinh tế trong nhiều trường hợp còn thiếu khách quan, khoa học, vi phạm các quy định về tuyển dụng. Tình trạng lợi dụng tuyển dụng cán bộ để đưa người thân vào các cơ quan Nhà nước; tình trạng chạy việc, chạy chức, chạy quyền còn là vấn đề rất bức xúc. Tỷ lệ người phục vụ cao, nhất là ở khối văn phòng; số lãnh đạo cấp phó nhiều; việc bổ nhiệm cấp “hàm” ở một số cơ quan Trung ương chưa hợp lý; một số cán bộ còn có biểu hiện tham nhũng, lãng phí gây thất thoát tài sản của Nhà nước. Để khắc phục những hạn chế trên, xây dựng bộ máy quản lý Nhà nước tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả đáp ứng yêu cầu quản lý Nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; vì vậy, hoàn thiện bộ máy quản lý Nhà nước về kinh tế ở nước ta là vấn đề cấp thiết hiện nay. Một trong sáu nhiệm vụ trọng tâm của nhiệm kỳ Đại hội XII của Đảng là: “Xây dựng tổ chức bộ máy của toàn hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu”. Để thực hiện được các nhiệm vụ này đòi hỏi thực hiện đồng bộ các giải pháp đối với bộ máy quản lý Nhà nước về kinh tế. Tiếp tục hoàn thiện, triển khai tổ chức thực hiện pháp luật liên quan tới tổ chức bộ máy Nhà nước nói chung, bộ máy quản lý Nhà nước về kinh tế nói riêng. Rà soát, bổ sung hoàn thiện và điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, mối quan hệ công tác của các cơ quan trong bộ máy quản lý Nhà nước về kinh tế, hoàn thiện cơ cấu tổ chức của bộ máy quản lý Nhà nước về kinh tế ở Trung ương, ở địa phương. Xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý nhà nước về kinh tế đảm bảo phẩm chất, đủ năng lực vận hành có hiệu quả bộ máy quản lý Nhà nước về kinh tế theo yêu cầu phát triển kinh tế thị trường, mở cửa, hội nhập kinh tế quốc tế…

Vấn đề hoàn thiện bộ máy quản lý Nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đòi hỏi Đảng, Nhà nước cần phải tiếp tục hoàn thiện để bộ máy quản lý Nhà nước về kinh tế hoạt động có hiệu lực, hiệu quả đúng theo thẩm quyền và trách nhiệm như Hiến pháp đã quy định.

Nguyễn Thị Hương

Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu về khái niệm quản lý nhà nước & Một số vấn đề quản lý nhà nước về kinh tế nhé!

Quản lý nhà nước là gì?

Trước khi trả lời câu hỏi “quản lý nhà nước là gì?”, khái niệm mà chúng ta cần làm rõ đầu tiên chính là “quản lý”. Trên thực tế, thuật ngữ quản lý được tiếp cận với nhiều cách thức khác nhau tùy theo từng góc độ khoa học. Mỗi lĩnh vực khoa học sẽ có một cách định nghĩa riêng về quản lý. Tuy nhiên, theo cách hiểu chung nhất, quản lý là sự tác động của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu quản lý. Còn về việc tác động theo cách nào sẽ phụ thuộc vào các lĩnh vực khác nhau, các góc độ khoa học khác nhau, cũng như cách tiếp cận của người nghiên cứu.

Khái niệm quản lý nhà nước

Khái niệm quản lý nhà nước: Cùng với sự xuất hiện của nhà nước, quản lý nhà nước là sự tác động có tổ chức và điều chỉnh bằng quyền lực Nhà nước đối với hành vi hoạt động của con người và các quá trình xã hội nhằm duy trì và phát triển trật tự pháp luật và các mối quan hệ xã hội để thực hiện nhiệm vụ và chức năng của Nhà nước trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ tổ quốc Xã hội chủ nghĩa. Xét theo nghĩa rộng, quản lý nhà nước là tất cả hoạt động của bộ máy nhà nước, bao gồm: hoạt động lập pháp, hành pháp đến tư pháp.

Đặc điểm của quản lý nhà nước là gì?

Dựa trên khái niệm, ta có thể dễ dàng rút ra được một số đặc điểm nổi bật của quản lý nhà nước như sau:

• Mang tính quyền lực tối cao, tính mệnh lệnh đơn phương của nhà nước. Được thiết lập dựa trên cơ sở mối quan hệ “ủy quyền” và “sự phục tùng.
• Mang tính khoa học, tính kế hoạch: Đặc điểm này đòi hỏi nhà nước cần có sự tổ chức các hoạt động quản lý của mình lên đối tượng bị quản lý phải nhất quán, cụ thể dựa trên những kế hoạch đã được vạch ra từ trước và phải được nghiên cứu một cách khoa học.
• Mang tính tổ chức và điều chỉnh: Tính tổ chức ở đây có thể được hiểu là khoa học về cách thức thiết lập mối quan hệ giữa con người với con người phục vụ cho quá trình quản lý xã hội. Còn tính điều chỉnh chính là cách mà nhà nước sử dụng các công cụ pháp luật để buộc đối tượng bị quản lý phải tuân theo những quy luật xã hội khách quan.
• Mang tính liên tục, ổn định: Hoạt động quản lý nhà nước phải diễn ra thường xuyên, liên tục, không bị gián đoạn bắt kịp với sự vận động biến đổi của đối tượng quản lý. Các quyết định của nhà nước phải có tính ổn định, không được thay đổi quá nhanh. Điều này giúp cho các chủ thể quản lý có điều kiện kiện toàn hoạt động của mình và hệ thống hành vi xã hội được ổn định.

>>> Xem thêm:

Kho 500 Đề tài tiểu luận tình huống quản lý nhà nước ngạch chuyên viên 2020

Khái niệm quản lý nhà nước về kinh tế

Quản lý nhà nước về kinh tế là sự tác động mang tính tổ chức và pháp quyền của Nhà nước đối với nền kinh tế quốc dân nhằm mục đích sử dụng hiệu quả nhất nguồn lực kinh tế, các cơ hội để đạt được các mục tiêu về phát triển kinh tế quốc gia đặt ra.

Vì sao nói quản lý nhà nước về kinh tế vừa là một môn khoa học vừa là nghệ thuật, nghề nghiệp?

Quản lý Nhà nước về kinh tế là một bộ môn khoa học bởi nó có đối tượng nghiên cứu, nhiệm vụ nghiên cứu riêng. Đó là các quy luật và các vấn đề mang tính quy luật của các mối quan hệ trực tiếp, gián tiếp giữa các chủ thể tham gia vào hoạt động kinh tế của xã hội. Tính khoa học có nghĩa là hoạt động quản lý của Nhà nước trên thực tế không thể phụ thuộc vào ý chí chủ quan hay sở thích của một cá nhân hay một cơ quan Nhà nước nào mà phải dựa trên các phương pháp, nguyên tắc xuất phát từ thực tiễn và được kiểm nghiệm bằng thực tiễn. 

Quản lý Nhà nước về kinh tế còn là một nghệ thuật và là một nghề vì nó chịu ảnh hưởng rất lớn từ trình độ nghiệp vụ, bản lĩnh, phẩm chất và phong cách làm việc của đội ngũ cán bộ quản lý kinh tế; khả năng thích nghi, phương pháp và hình thức tổ chức của bộ máy quản lý kinh tế của Nhà nước. Tính nghệ thuật thể hiện ở việc linh hoạt xử lý các tình huống thực tiễn kinh tế xảy ra trên cơ sở các nguyên lý khoa học. Bởi bản thân khoa học không thể đưa ra sự giải đáp cho mọi tình huống phát sinh trong hoạt động thực tiễn, nó chỉ có thể chỉ ra các nguyên lý khoa học làm cơ sở cho các hoạt động quản lý thực tế. Còn vận dụng một cách hiệu quả, tối ưu nhất những nguyên lý này vào thực tiễn lại phụ thuộc nhiều vào kiến thức, tài năng của các nhà quản lý kinh tế. Nó đồng thời cũng là một nghề nghiệp bởi bộ máy quản lý Nhà nước là hệ thống tổ chức bao gồm nhiều cơ quan, nhiều bộ phận, cá nhân có những quyền hạn, chức năng khác nhau nhằm đảm bảo tổ chức và quản lý có hiệu quả các lĩnh vực kinh tế. 

Sự cần thiết và vai trò của quản lý nhà nước về kinh tế

Thứ nhất, trong nền kinh tế thị trường, nhiều doanh nghiệp không có đủ khả năng để tự giải quyết các vấn đề của chính mình nảy sinh trong quá trình hoạt động sản xuất, kinh doanh. Vì vậy cần đến sự tác động của Nhà nước nhằm điều chỉnh, giải quyết các “ách tắc”, trở ngại trong hoạt động của doanh nghiệp. Một vài vấn đề chủ yếu như: 

• Hợp đồng, giải quyết hợp đồng
• Môi trường kinh doanh: Nhà nước xây dựng khung pháp lý phù hợp, tạo điều kiện cho doanh nghiệp có một môi trường kinh doanh thuận lợi, không xâm hại lẫn nhau và đồng thời cũng không gây ảnh hưởng đến đời sống của người dân xung quanh. Sự can thiệp của Nhà nước còn nâng cao hiệu lực quản lý vĩ mô nền kinh tế quốc dân, đảm bảo thị trường được vận động ổn định, phát huy tối đa vai trò tự chủ, năng động của các thành phần kinh tế trong sản xuất kinh doanh.

Thứ hai, quản lý nhà nước đóng vai trò hạn chế, ngăn ngừa những các lỗ hổng tiêu cực, các mặt trái của nền kinh tế thị trường. Chẳng hạn như:

• Thị trường cạnh tranh độc quyền, thị trường cạnh tranh không hoàn hảo
• Lạm phát, suy thoái, khủng hoảng kinh tế
• Ranh giới giàu nghèo rõ rệt, bất công xã hội
• Mất ổn định, nảy sinh nhiều vấn đề xã hội khác
• …

Như vậy, Nhà nước cần tạo ra những công cụ điều tiết thị trường ở tầm vĩ mô để sửa chữa và khắc phục, những “khuyết tật” tồn tại và kiềm chế tính tự phát của nền kinh tế thị trường. 

Thứ ba, đối với đặc thù riêng của nền kinh tế của Việt Nam: Việt Nam đang là một quốc gia có xuất phát điểm thấp và phát triển trong điều kiện nền kinh tế có nhiều biến động. Do đó, việc thực hiện tốt vai trò quản lý kinh tế – xã hội là một tất yếu, đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với Nhà nước. Thể hiện rõ nét ở các điểm chính như:

• Thực hiện mục tiêu phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
•  Tạo hành lang pháp luật an toàn bảo vệ lợi ích chính đáng cho mọi thành phần kinh tế tham gia.
• Hỗ trợ người dân trong làm ăn kinh tế.
• Can thiệp vào những lỗ hổng của thị trường
• Bảo vệ môi trường sinh thái

Các phương pháp quản lý nhà nước về kinh tế

Phương pháp quản lý nhà nước về kinh tế là toàn bộ những cách thức tác động có ý đồ lên hệ thống kinh tế nhằm mục đích đạt được các mục tiêu mà Nhà nước đặt ra. Để quản lý hiệu quả, nhà quản lý phải biết lựa chọn phương pháp quản lý đúng đắn, biết cách kết hợp linh hoạt các phương pháp quản lý đó vào từng trường hợp, từng đối tượng, từng giai đoạn cụ thể của nền kinh tế. Các phương pháp quản lý của Nhà nước về kinh tế chủ yếu:

• Các phương pháp kinh tế
• Các phương pháp hành chính
• Các phương pháp giáo dục
• Vận dụng tổng hợp các phương pháp quản lý kinh tế
• Nghệ thuật quản lý kinh tế của nhà nước

Trên đây là toàn bộ những kiến thức hữu ích liên quan đến quản lý nhà nước về kinh tế mà Luận Văn 2S. Mong rằng bài viết hữu ích và giải đáp được tất cả các câu hỏi mà bạn đang khúc mắc.