Cách sắp xếp bố cục trong vẽ tranh đề tài như thế nào là hợp lý nhất

Skkn mi thuat; bố cục hình khối và màu sắc trong tranh hiện đại

  • doc
  • 21 trang
Bố cục hình khối và màu sắc trong tranh hiện đại

A. MỞ ĐẦU
I. LÝ do chän ®Ò tµi:
Cuộc sống con người ngày càng phát triển về mọi mặt và hướng đến chân
thiện mỹ. Mỹ thuật dần đi vào cuộc sống của con người trong mọi hoạt động, mọi
công việc. Ví dụ như: làm một ngôi nhà, may một bộ đồ đẹp, chọn màu sắc cho
một chiếc xe máy yêu thích,Như vậy thuật ngữ mỹ thuật từ lâu đã đi vào con
người, đó là cách làm đẹp không thể thiếu.
Mục tiêu của môn Mĩ thuật là giáo dục thẩm mĩ, giáo dục cảm thụ về Cái
đẹp thông qua ngôn ngữ mĩ thuật (đường nét, hình khối màu sắc ...). Cái đẹp
bao gồm cả hình thức và nội dung, hình thức thể hiện nội dung theo quan điểm
Nghệ thuật vị nhân sinh có nghĩa là nghệ thuật phải gắn với cuộc sống, bắt nguồn
từ cuộc sống và phục vụ cuộc sống. Thông qua môn học giáo dục cho học sinh thị
hiếu thẩm mĩ, tình cảm thẩm mĩ. Tình yêu đối với Cái đẹp và ý thức vươn tới
Cái đẹp.
Với lòng yêu thích say mê nghệ thuật, muốn tìm tòi, khám phá những cái
mới lạ trong hội hoạ. Đồng thời để giúp cho quá trình giảng dạy môn Mĩ thuật sau
này đạt được hiệu quả cao tôi đã chọn đề tài: Tìm hiểu bố cục hình khối và bố
cục màu sắc trong tranh hiện đại - áp dụng vào giờ dạy mĩ thuật ở cấp
THCS
Để làm được đề tài nghiên cứu này tôi đã dựa vào những lý do sau đây:
- Lý do thứ nhất: Bản thân rất yêu thích tranh bố cục và thể loại vẽ bố cục.
Đề tài Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 1

Bố cục hình khối và màu sắc trong tranh hiện đại

- Bố cục trong tranh là yếu tố quan trọng nhất và cũng là thước đo đánh giá
một người hoạ sĩ.
- Mở rộng hiểu biết về lĩnh vực hội hoạ nói chung và bố cục nói riêng.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU.
1. Ph¹m vi nghiªn cøu:
- Trong ®Ò tµi nµy t«i xin ®i s©u vµo t×m hiÓu vÒ bè côc h×nh khèi, mµu s¾c
trong tranh vÏ. §Ó tõ ®ã ¸p dông vµo d¹y m«n vÏ tranh, vÏ theo mÉu ë cÊp THCS.
2. §èi tîng nghiªn cøu:
- T×m hiÓu vÒ bè côc h×nh khèi vµ bè côc mµu s¾c trong tranh hiÖn ®¹i
- VËn dông quy luËt vÒ bè côc vµo bíc ®êng s¸ng t¹o. §Æc biÖt lµ øng dông
d¹y m«n mÜ thuËt ë cÊp bËc THCS.
III. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI.
Môn Mỹ thuật ở THCS góp phần hình thành ở học sinh những phẩm chất
tốt đẹp của con người lao động mới, biết thưởng thức cái hay cái đẹp trong cuộc
sống. Chính vì thế môn Mỹ thuật ở THCS có mục đích, nhiệm vụ sau:
1. Mục đích:
Môn Mỹ thuật ở THCS không nhằm đào tạo hoạ sĩ sáng tác hay những
người chuyên làm về mỹ thuật. Môn Mỹ thuật ở THCS nhằm giáo dục thẩm mỹ
cho học sinh là chủ yếu: tạo điều kiện cho học sinh tiếp xúc, làm quen, thưởng

Đề tài Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 2

Bố cục hình khối và màu sắc trong tranh hiện đại

thức cái đẹp, tập tạo ra cái đẹp, vận dụng cái đẹp vào sinh hoạt học tập hằng ngày
và những công việc mai sau.
Môn Mỹ thuật ở THCS nhằm nâng cao hơn nữa về năng lực quan sát, khả
năng tư duy hình tượng, sáng tạo, phương pháp làm việc khoa học, nhằm hình
thành ở các em phẩm chất con người lao động mới đáp ứng đòi hỏi của xã hội ngày
càng cao.
2. Nhiệm vụ:
Giáo dục thẩm mỹ cho học sinh thông qua ngôn ngữ tạo hình.
Cung cấp cho học sinh một số kiến thức phổ thông về Mỹ thuật.
Giúp học sinh nhận thức sâu sắc hơn về nền Mỹ thuật của dân tộc và thế
giới.
Tạo điều kiện cho học sinh tiếp thu tốt hơn tri thức các môn học khác.
Định hướng cho một bộ phận học sinh học tiếp ngành Mỹ thuật, hay tạo điều
kiện cho các em thi vào các trường chuyên nghiệp có liên quan đến Mỹ thuật sau
này dễ dàng hơn ( kiến trúc, mỹ thuật ứng dụng, )
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
- Để giải quyết được đề tài này tôi đã vận dụng tổng hợp các phương pháp sau:
1. Phương pháp phân tích.
2. Phương pháp tổng hợp khái quát.

Đề tài Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 3

Bố cục hình khối và màu sắc trong tranh hiện đại

3. Phương pháp so sánh
4. Phương pháp khảo sát điều tra.
Tuy nhiên không có phương pháp nào là vạn năng vì vậy để sử dụng các phương
pháp sao cho đạt hiệu quả cao nhất trong quá trình nghiên cứu và triển khai đề tài
này tôi đã vận dụng phối hợp linh hoạt các phương pháp nghiên cứu trên.
V. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI.
- Tìm tòi, khám phá những cái mới lạ trong hội hoạ. Đồng thời để giúp cho
quá trình giảng dạy môn Mĩ thuật sau này đạt được hiệu quả cao.
- Đề xuất những giải pháp để khắc phục những hạn chế, nhằm nâng cao hiệu
quả của việc giảng dạy Mĩ thuật ở cấp THCS.

B. NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TÌM HIỂU BỐ CỤC HÌNH KHỐI, MÀU SẮC
TRONG TRANH HIỆN ĐẠI ÁP DỤNG VÀO GIỜ DẠY MĨ THUẬT
BẬC THCS.
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN
1. Thực tiễn của vấn đề đặt ra.
Vạn vật xung quanh ta muôn hình muôn vẻ đa dạng và phong phú về hình dáng,
đường nét và màu sắc. Yếu tố tác động vào thị giác của con người gây ra những
cảm giác Vui - Buồn - Yêu - Ghét.

Đề tài Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 4

Bố cục hình khối và màu sắc trong tranh hiện đại

" Hội hoạ là một bài thơ của ánh sáng và không gian "
(Hê Ghen)
Cố thủ tướng Phạm Văn Đồng đã nói: "Nghệ thuật là hiểu biết, khám phá
và sáng tạo"
Chính vì vậy đề tài: "Tìm hiểu về bố cục hình khối, bố cục màu sắc trong
tranh hiện đại " Với mục đích cho học sinh hiểu về cái đẹp của bố cục, bố cục
trong tranh quyết định đến sự thành công của bức tranh. Để học sinh thấy được sự
quan trọng của bố cục trong tranh. Từ đó rút ra được phương pháp giảng dạy tối ưu
nhất cho việc hình thành kiến thức cho học sinh và gây ra hứng thú học tập môn
Mĩ thuật cho các năm tiếp theo và mãi mãi.
Rèn cho học sinh kĩ năng vẽ tranh, sưu tầm và tự làm bố cục theo ý thích.
2. Tầm quan trọng của bố cục và hình khối, màu sắc trong tranh.
Nghệ thuật hội hoạ là một loại hình nghệ thuật sử dụng đường nét, bố cục, màu
sắc, ánh sáng... để ghi lại và biểu hiện tình cảm, tư tưởng của người vẽ và thế giới
xung quanh tạo thành các tác phẩm mĩ thuật. Cuộc sống xung quanh ta luôn có
nhịp điệu. Nghệ thuật muốn có tác động tới tâm hồn, tình cảm của con người thì
nghệ thuật phải bắt cho được nhịp điệu của cuộc sống.
Nói đến cái đẹp trong tranh chính là nói tới giá trị nghệ thuật mà nói tới giá trị
nghệ thuật thì không thể không nói tới vai trò của ngôn ngữ mà ngôn ngữ trong
nghệ thuật chính là bố cục, màu sắc và đường nét.

Đề tài Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 5

Bố cục hình khối và màu sắc trong tranh hiện đại

Khi đi sâu vào bố cục màu sắc và hình khối trong tranh áp dụng vào dạy Mĩ
thuật ở cấp THCS tôi đã suy nghĩ nhiều về nghệ thuật phối cảnh và sự phát triển
cao của nó, sự đóng góp cho nghệ thuật phối cảnh có biết bao hoạ sĩ tài năng trên
thế giới đã làm cho nghệ thuật bố cục thêm phong phú. Mỗi hoạ sĩ hay tác phẩm
đều có phong cách và vẻ đẹp riêng, có cách thể hiện về đường nét, màu sắc, bố
cục. Cách gửi gắm tâm hồn của tác giả vào tranh lại ở những góc độ khác nhau
nhưng tất cả các yếu tố ấy lại hoà quện vào nhau mang đến cho người xem sự thích
thú, ấn tượng, sâu sắc.
Một bức tranh đẹp thì điều quan trọng nhất góp phần vào sự thành công của
bức tranh không gì khác ngoài bố cục và màu sắc trong tranh.
Mỗi người học vẽ hay là một hoạ sĩ tất cả đều giỏi, đêu biết song cái quan trọng
nhất và đưa người hoạ sĩ lên tầm cao thì người hoạ sĩ đó phải biết về bố cục và
tranh của ông phải có bố cục đẹp màu sắc phải trong sáng.
Đối với học sinh việc vận dụng kiến thức từ bố cục cơ bản vào vẽ tranh không
phải là dễ cho nên giáo viên phải hướng dẫn từ từ đưa những câu hỏi gợi mở để
bước đầu cho các em thấy được quy luật về bố cục hướng các em vào trọng tâm,
nắm bắt nhanh về chủ đề, nội dung các em bắt tay vào vẽ đạt hiệu quả cao.
II. VÀI NÉT VỀ BỐ CỤC:
1. Các khái niệm về bố cục:
- Bố cục là cách sắp xếp (sắp đặt) các yếu tố tạo hình sao cho hợp lí, lô gíc và
đạt được hiệu quả cao nhất trong một tác phẩm hội hoạ.
Đề tài Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 6

Bố cục hình khối và màu sắc trong tranh hiện đại

- Bố cục là sự tổng hoà các yếu tố tạo hình trên bề mặt, khuôn khổ một bức
tranh thông qua sự diễn tả, phối hợp điều hoà của người vẽ tạo ra sức biểu cảm của
tác phẩm hội hoạ và truyền đạt trực tiếp đến người xem.
2. Một số yêu cầu về tranh bố cục:
Mỗi chúng ta đều có cách nhìn, cách đánh giá và cách sáng tạo riêng điều đó
được thể hiện trên tác phẩm của mình. Bởi vậy bố cục tranh luôn được khai thác
biến đổi ở nhiều phong cách đa dạng với nhiều lối cảm xúc khác nhau.
Trong bố cục không có sự áp đặt phải làm theo một khuôn mẫu có sẵn mà có
nghĩa phải sáng tạo, bay bổng, phải vươn tới nhiều ý tưởng bằng những nội dung
và hình thức phong phú không bị ràng buộc bởi cái có sẵn mà phải tìm ra những
hướng mới. Bởi vì vẻ đẹp trong một bố cục của tác phẩm hội hoạ không chỉ được
xây lên bằng hình thể, đường nét, đậm nhạt, màu sắc mà còn bằng chất cảm, đó là
cảm xúc trước cái đẹp của cuộc sống được thông qua ý niệm thẩm mĩ và năng lực
sáng tạo nghệ thuật của một người học vẽ. Bố cục là cách sắp xếp các hình tượng,
màu sắc sao cho hợp lí, thuận mắt và đạt hiệu quả cao.
Trong quá trình xây dựng tranh, bố cục chính là phương pháp miêu tả, cách sắp
đặt đề tài để làm rõ ý nghĩa của bức tranh. Khi nghĩ đến chủ đề người vẽ phải nghĩ
ngay đến bố cục để hoàn thành tác phẩm của mình.
Nói chung bố cục nào cũng có đặc trưng về tính cân đối, về tỷ lệ, về hình, về
không gian xa gần (theo luật xa gần), về ước lệ theo thói quen xem tranh của mỗi
người.
Đề tài Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 7

Bố cục hình khối và màu sắc trong tranh hiện đại

Để một bức tranh đẹp thì bức tranh đó phải có bố cục, màu sắc đẹp, cân đối
và hài hoà.
III. BỐ CỤC HÌNH KHỐI VÀ MÀU SẮC TRONG TRANH.
1. Bố cục hình khối trong tranh:
Trong lịch sử Mĩ thuật thế giới về các thế kỉ trước đã có các hoạ sĩ nổi tiếng
như: Leona de Vinci, Mikenlăng, Raphael...Đã tạo được nhiều tuyệt phẩm vô giá.
Trong đó nghệ thuật đã đạt đến đỉnh cao của mọi thời đại.
Yếu tố cơ bản của bố cục là nghệ thuật tạo hình đã nói lên được độ sâu sắc nội
dung tư tưởng của tranh. Trước tiên là sự sáng tạo được những bố cục hình thể
phục vụ đắc lực cho nội dung tranh. Nếu chỉ vẽ tự nhiên sẽ không có sự cân bằng
và nhịp nhàng dù chỉ là một mảng sáng, các đường nét và chu vi...Tất cả đều được
quan sát và tính toán cụ thể. Trong mỗi bố cục người vẽ phải chú ý đến hình mảng
của từng bức tranh, mỗi hình vẽ chiếm một vị trí, một thế trong không gian và có
một tiếng nói tạo hình nhất định. Những hình tam giác của kim tự tháp vững như
trái núi, hình tròn cho ta cảm giác vận động quay tròn...Vị trí của các hình tạo nên
sự vững chãi cho bố cục tả sự vận động của nhân vật theo chủ đề của tranh và ý
định của người vẽ.
Ví dụ:

Raphael với bố cục tranh Đức Mẹ và Hài Đồng
Vêlatxkê trong tranh Chân dung Mácgơrits

Đề tài Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 8

Bố cục hình khối và màu sắc trong tranh hiện đại

Tranh: Đức Mẹ và Hài Đồng
Họa sỹ: Raphael

Đặc biệt là tranh của Mếch Xích đã tạo nên sự chuẩn mực về bố cục cho nền
hội hoạ với cách diễn tả nhân vật, quan niệm vê không gian và cách bố cục tranh
hoành tráng.
2. Màu sắc trong tranh bố cục:
Màu sắc là một phần quan trọng trong hội hoạ. Ở đây khi bố cục tranh phải đi
sâu hơn về màu sắc nhưng đồng thời cũng phải đi đôi với sự cân đối tỷ lệ, hình
mảng.

Đề tài Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 9

Bố cục hình khối và màu sắc trong tranh hiện đại

Màu sắc là tiếng nói, tình cảm của người vẽ là tâm hồn của một dân tộc về mặt
phong tục, tâm lí. Trong thiên nhiên mỗi vật đều có màu sắc bản thân của mình khi
được ánh sáng chiếu vào tạo ra sự phản xạ và phản quang rọi đến mắt người nhìn:
Bụi tre xanh, mái ngói đỏ, đống rơm vàng... Khi có ánh nắng chiếu vào thì màu sắc
lại có sự biến đổi. Người vẽ phải dựa vào quy luật thiên nhiên mà biến hoá màu sắc
trong tranh theo ý muốn của mình. Bàn tay người vẽ phải tạo ra những màu vật
cầm, nắm được kia thành hoà sắc có âm vang, có trầm bổng, có nóng lạnh thì mới
miêu tả được cảnh thiên nhiên và đời sống hiện thực của con người và ước mơ,
tâm hồn người hoạ sĩ.
Ví dụ: Tranh Đông Hồ mặc dù màu sắc được lấy từ những nguyên liệu có sẵn
trong thiên nhiên nhưng nhìn từ xa vẫn tạo ra một ảo thị ánh sáng chói chang.
Tóm lại: Màu sắc biểu hiện tình cảm của người vẽ đựơc truyền đến người xem
bằng cảm nhậnVui, Buồn, Hờn, Giận... Màu sắc trong tranh có chức năng truyền
cảm. Khi dùng màu để vẽ tranh ta phải xác định được hoà sắc của bức tranh.
Ví dụ: Cảnh thanh bình ta dùng màu sắc êm dịu đưa con người vào trạng thái
bình yên vui vẻ, còn đề tài chiến tranh thì dùng hoà sắc tương phản, dữ dội... Trong
việc dùng màu để vẽ tranh bố cục thì độ đậm nhạt là vấn đề then chốt, độ đậm nhạt
tạo nên xa gần, sáng tối, gợi hình khối trong không gian. Vậy khi sử dụng màu sắc
trong tranh bố cục người vẽ phải tìm và tạo ra một sự hoà hợp và sinh động giữa
các màu trong một bức tranh.
IV. CÁC HÌNH THỨC BỐ CỤC THÔNG THƯỜNG:

Đề tài Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 10

Bố cục hình khối và màu sắc trong tranh hiện đại

- Trong hội hoạ có rất nhiều cách sắp xếp hình mảng nhưng với đối tượng là
HS chỉ cần nắm vững một số hình thức bố cục cơ bản sau:
1. Bố cục hình chóp:
Bố cục kiểu này tạo ra sự vững chãi, tin tưởng khoẻ khoắncủa toàn bộ bức
tranh, bố cục. Phần dưới chắc khoẻ và đầy ắp, phần trên thoáng và rộng thường
diễn tả bầu trời hoặc không gian.
Ví dụ:

Tranh:Thầy đồ
Họa sỹ: Lê Huy Miến

Đề tài Sáng kiến kinh nghiệm

Tranh:Chơi ô ăn quan
Họa sỹ: Nguyễn Phan Chánh

Tranh:Hai thiếu nữ và em bé
Họa sỹ: Tô Ngọc Vân

Trang 11

Bố cục hình khối và màu sắc trong tranh hiện đại

Ba bức tranh trên ta thấy mỗi tác giả khai thác nội dung, dạng bố cục này một
cách khác nhau đã tạo nên mỗi cái riêng đặc biệt, song các hoạ sĩ đều rất thành
công theo hình thức bố cục này.
2. Bố cục hình tròn: ( E líp )
Nói đến hình tròn ta hiểu rằng bố cục trọng tâm xoay tròn tạo cảm giác tập
trung vào hình tượng nhân vật điển hình. Mảng chính và các mảng phụ phải đồng
nhất nhằm nêu bật chủ đề chính. Dạng bố cục này tạo cảm giác mềm mại, nhịp
nhàng, uyển chuyển giữa các mảng hình và toàn bộ bức tranh.
Ví dụ:Bức tranh: Hoà bình và hữu nghị của Nguyễn Khang.
Bức tranh: Trong hầm địa đạo của Hoàng Trầm

Tranh: Hòa bình và hữu nghị
Họa sỹ: Nguyễn Khang

Đề tài Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 12

Bố cục hình khối và màu sắc trong tranh hiện đại

Ta thấy về bố cục, màu sắc được trọn vẹn, chặt chẽ tạo nên nhịp điệu và sự gắn
bó trong tranh.
3. Bố cục theo phối cảnh:
Là dạng bố cục thống nhất được nhiều người ưa thích và áp dụng theo luật xa
gần là những nhân vật phía trướcđược thể hiện to, rõ ràng càng xa càng nhỏ dần và
mờ hơn. Trong tranh ta vẫn có thể vận dụng các dạng bố cục hình tam giác hình
tròn...
Bố cục theo phối cảnh về màu sắc, màu ở gần thì tươi, mạnh, rực rỡ. Màu ở xa
thì trầm nhạt. Mặc dù màu sắc phải phụ thuộc song ở đây người vẽ xem nhẹ dường
nét và đặt trọng tâm kết cấu bố cục bằng hình mảng, màu sắc.
Dù bố cục đơn giản hay phức tạp đều phải tuân thủ theo nguyên tắc của luật xa
gần: Gần to, xa nhỏ, gần tỏ, xa mờ ... Các nhân vật trong tranh đều phải phụ thuộc
vào đường tầm mắt.
Ví dụ: Bức tranh Đóng thuế nông nghiệp của Tạ Thúc Bình. Chúng ta thấy
các nhân vật ở xa nhỏ dần và mờ dần. Đây là bức tranh rất rõ nét theo bố cục phối
cảnh
V. PHƯƠNG PHÁP BỐ CỤC TRANH ĐƠN GIẢN:
1. Chọn nội dung tranh:
Trước tiên muốn diễn tả một vấn đề cụ thể nào ta cần phải chọn nội dung và
chủ đề gì? Có rất nhiều chủ đề như : Nông nghiệp, công nghiệp, hội hè, vui chơi...

Đề tài Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 13

Bố cục hình khối và màu sắc trong tranh hiện đại

Ví dụ: Chọn chủ đề nông nghiệp thì rất rộng như: Chăn nuôi, trồng trọt, cấy
hái... Từ những lựa chọn một chủ đề thích hợp với ý định xây dựng của mình để
khai thác nội dung chủ đ đó.
2. Tìm tư liệu để xây dựng bố cục:
Nếu vẽ về đề tài nông nghiệp thì phải đi lấy kí hoạ các dáng như: Tát nước, cày
cấy... Khi đã có được các dáng rồi ta có thể dùng các tình tiết trong bối cảnh xung
quanh cây cối, trời, và các con vật (nếu có) ... góp phần tạo cho bố cục chặt chẽ.
Bên cạnh đó phải biết các hoạt động đó diễn ra trong không gian, thời gian như thế
nào để từ đó xây dựng tác phẩm.
3. Lựa chọn hình thức bố cục:
Sau khi đã đủ tư liệu xây dựng một bức tranh có nội dung, chủ đề cụ thể. Trước
tiên ta cần xác định hình thức, thể loại bố cụcgì, cách sắp xếp nhân vật ở trọng tâm
được đặt ở vị trí nào? gồm bao nhiêu nhân vật? Cần phải sắp xếp theo mảng chính
phụ làm sao để tạo nên một thể thống nhất thuận mắt, sao cho các mảng không bị
lặp lại, dàn trải. Rồi từ đó ta chọn hình thức bố cục, kiểu bố cục hình tam giác hay
hình tròn, phối cảnh sao cho phù hợp với nội dung của chủ đề định vẽ và có bố cục
chặt chẽ sinh động uyển chuyển giữa các mảng màu và hình tượng nhân vật.
4. Phương pháp thể hiện:
Dựa vào phác thảo đen trắng và phác thảo màu nhỏ, để thể hiện bài là công việc
không thể thiếu được khi thể hiện bố cục tranh. Khi lên màu phải trung thành với
các mảng sáng tối, đậm nhạt của phác thảo chứ không cần thiết phải pha thật đúng
Đề tài Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 14

Bố cục hình khối và màu sắc trong tranh hiện đại

màu các hình tượng ngoài thực tế. Khi vẽ cần so sánh tương quan, đậm nhạt của
phác thảo, bối cảnh không gian và chủ đề nằm trong gam màu chủ đạo nào đó phù
hợp với nội dung chủ đề.
Ví dụ: Vẽ về thu hoạch lúa thì màu vàng là chủ đạo, vẽ về hội hè thì màu đỏ ,
hồng làm chủ đạo... có như vậy tác phẩm của mình mới đạt kết quả cao cuốn hút
người xem tranh.
VI. CÁC ĐIỀU CẦN TRÁNH KHI VẼ TRANH BỐ CỤC:
Không để các hình mảng có tỷ lệ bị dồn nén chật chội hoặc hình vẽ chính trong
tranh quá lớn làm phá vỡ sự hài hoà trong toàn bộ bức tranh và ngược lại.
Không chéo góc, chia đôi bức tranh theo chiều ngang hay chiều dọc gây cảm
giác mất sự chặt chẽ và rời rạc không hợp lý.
Không sử dụng những chi tiết quá nhỏ gây rườm rà hoặc cắt ngang một góc
cảnh, cây cối, nhà cửa thành nhiều đoạn, mẩu vụn gây cảm giác hụt hẫng, bức bối,
khó chịu.
Nếu bức tranh không gian trong tối mà sử dụng màu sắc quá nóng thì mảng
màu đó bị dựng lên và bật ra phía ngoài theo góc nhìn. Không vẽ ngay tưng chi tiết
mà cần phải vẽ từ bao quát đến chi tiết.
Chương II.

CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN ĐỀ ÁP DỤNG BỐ CỤC VÀO

PHÂN MÔN VẼ TRANH Ở CẤP THCS.
I. THỰC TRẠNG

Đề tài Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 15

Bố cục hình khối và màu sắc trong tranh hiện đại

1. Thuận lợi.
Trong thời kì thông tin đại chúng hiện nay hầu hết các em học sinh đều được
tiếp xúc với mĩ thuật. Cụ thể các em đã được xem các thể loại khác nhau qua thông
tin, truyền hình, sách báo... Hay những chuyến tham quan du lịch các bảo tàng,
triển lãm tranh. Các em đã biết đến các tác phẩm lớn của hoạ sĩ tên tuổi trong nước
và trên thế giới qua các thời kì của sự phát triển nghệ thuật hội hoạ. Từ đó các em
đã có sự hiểu biết ít nhiều về thể loại tranh bố cục. Để các em thêm vững vàng, tự
tin trong học tập môn mĩ thuật nói chung và phân môn vẽ tranh nói riêng, có những
thẩm mĩ sâu sắc khác nhau về nét độc đáo của nghệ thuật và sự phong phú của bố
cục, đường nét và màu sắc có được sự rung cảm, lắng đọng - trong lòng của mỗi
học sinh.
2. Khó khăn.
Trong chương trình học phổ thông môn mĩ thuật phụ huynh học sinh chưa chú
trọng.
Với nhận thức các em như vậy nên trong các giờ học mĩ thuật các em thường
không chuẩn bị bài để học tốt. Đa số các trường học hiện nay không có phòng hoc
riêng cho môn mĩ thuật nên học sinh khó thực hiện trong các giờ thực hành. Giáo
cụ trực quan còn thiếu nhiều
3. Các giải pháp thực hiện có hiệu quả.

Đề tài Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 16

Bố cục hình khối và màu sắc trong tranh hiện đại

Để làm được một bài vẽ tranh cơ bản thì trước tiên các em phải được trang bị
một kiến thức nhất định về mĩ thuật. Đặc biệt là phải hiểu sâu hơn về tranh bố cục
để vẽ tranh.
Vậy vấn đề đặt ra đối với việc giảng dạy phân môn vẽ tranh ở cấp THCS là gì?
Trước tiên ngoài kiến thức cơ bản cần có, người giáo viên còn phải có những
phương pháp dạy phù hợp với từng đối tượng học sinh trong việc cung cấp hiểu
biết cho các em về văn hoá dân tộc, giáo dục các em về tình yêu quê hương, yêu
con người, yêu lao động, để từ đó các em có thể vẽ được những hình ảnh mà mình
có ấn tượng nhất vào bức tranh của mình đạt kết quả cao nhất.
Qua tranh bố cục khi các em đã hiểu biết về màu sắc, đường nét, bố cục giúp
các em thấy được cách sắp xếp bố cục trong tranh và cách vẽ màu. Giúp các em từ
cách chưa biết chuyển màu, chưa biết xác định gam màu nhưng khi học được về bố
cục, học về màu sắc thì các em biết đặt bố cục và vẽ màu theo một gam màu mà
mình thích. Cách vẽ của các em được hướng theo cách vẽ ước lệ, tưởng tượng là
chủ yếu và vẽ theo tình cảm của mình là chính. Hình ảnh có thể méo mó nhưng
màu sắc rất đẹp, thể hiện được sự ngây thơngooj nghĩnh, hồn nhiên trong bài vẽ.
Qua đó còn giúp các em mạnh dạn trong bước tạo hình, sắp xếp bố cục theo các
mảng và tô màu làm nổi bật được hình ảnh chính, trọng tâm bài vẽ của mình.
Chính vì xuất phát từ óc thẩm mĩ của các em ngay từ đầu giáo viên phải nắm
vững được cơ bản về bố cục để từ đó có phương pháp giảng dạy vẽ tranh cho các
em nhanh hiểu nắm bắt được nội dung bài mình vẽ để các em bắt tay vào vẽ bài

Đề tài Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 17

Bố cục hình khối và màu sắc trong tranh hiện đại

của mình nhanh phát huy sự tư duy sáng tạo của các em giúp các em có bài vẽ đạt
kết quả cao.
KẾT QUẢ THỰC HIỆN VÀ Ý KIẾN ĐỀ XUẤT.
1. Kết quả thực hiện.
Trong quỏ trình nghiên cứu đề tài này tôi đã áp dụng giảng dạy ở trường
THCS Nghi Hương, nhận thấy rằng đây là một sỏng kiến thực hiện cú hiệu quả
cao, giúp học sinh học tốt môn vẽ tranh đề tài.
Trong các giờ dạy vẽ tranh học sinh có hứng thú để học, chăm chú tới bài
giảng, học sinh có tinh thần hỗ trợ nhau trong học tập và thảo luận nhóm.
Trên đây là toàn bộ sáng kiến kinh nghiệm của riêng tôi. Song do đây là
một hướng nghiên cứu của bản thân nên không thể tránh khỏi những thiếu sót,
mong các đồng nghiệp tham khảo đóng góp ý kiến để đề tài phù hợp và chuẩn
xác hơn.
2. Kiến nghị đề xuất.
Dạy mĩ thuật ở THCS là cần thiết, góp phần hình thành ở HS những phẩm
chất tốt đẹp của con người lao động mới người lao động có tri thức khoa học,
dám nghĩ, dám làm, lao động có năng suất cao và biết thưởng thức cái hay cái đẹp
trong cuộc sống, hơn thế nữa là khả năng tự tạo nên cái đẹp.
Tuy nhiên dạy mĩ thuật ở THCS còn nhiều vấn đề phải quan tâm, bởi từ lâu
chúng ta ít chú ý, thiếu sự chuẩn bị về trang thiết bị và cơ sở vật chất để phục vụ

Đề tài Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 18

Bố cục hình khối và màu sắc trong tranh hiện đại

cho môn học này. Vì vậy để tạo điều kiện cho việc dạy và học của thầy và trò
thuận lợi, bản thân tôi là một giáo viên dạy bộ môn mĩ thuật cần kiến nghị và đề
xuất một số vấn đề sau:
- Phải có phòng học mĩ thuật rộng, đầy đủ ánh sáng.
- Phương tiện (bàn, ghế, giá vẽ, mẫu vẽ, giấy màu, máy chiếu hình, tranh, tượng
phiên bản, các tài liệu tham khảo ) theo đặc thù của bộ môn.
Như vậy sẽ nâng cao được chất lượng dạy và học của bộ môn mĩ thuật, đồng
thời phát triển tối đa được tính sáng tạo của HS trong môn học và đạt kết quả cao
trong học tập.

Nghi Hương, ngày 25 tháng 3 năm 2013
NGƯỜI THỰC HIỆN

Phùng Ngọc Thái

Môc lôc
PHẦN A. MỞ ĐẦU
Đề tài Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 19

Bố cục hình khối và màu sắc trong tranh hiện đại

I. LÝ do chän ®Ò tµi
II. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu
III. Môc ®Ých và nhiệm vụ cña ®Ò tµi
IV. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
V. Đóng góp của đề tài.

PHẦN B. NỘI DUNG.
Chương I : CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TÌM HIỂU BỐ CỤC HÌNH KHỐI, BỐ
CỤC MÀU SẮC TRONG TRANH HIỆN ĐẠI - ÁP DỤNG VÀO GIỜ DẠY
MĨ THUẬT Ở CẤP THCS.
I. Cơ sở lí luận.
II. Vài nét về bố cục.
III. Bố cục hinh khối và màu săc trong tranh.
IV. Các hình khối bố cục thông thường.
V. Phương pháp bố cục tranh đơn giản.
VI. C¸c ®iÒu cÇn tr¸nh khi vÏ tranh bè côc:
Chương II.

CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN ĐỀ ÁP DỤNG BỐ CỤC VÀO

PHÂN MÔN VẼ TRANH Ở CẤP THCS.
I. Thực trạng.
II. Kết quả thực hiện và ý kiến đề xuất.
Đề tài Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 20

Tải về bản full